H Τουρκία δημιουργεί ένα κλίμα έντασης, με σκοπό να επιβάλλει ένα ειδικό και συγκεκριμένο καθεστώς στο Αιγαίο, το οποίο θα της εξασφάλιζε μία υπεροχή έναντι της Ελλάδας, καθώς και την προώθηση των επεκτατικών της βλέψεων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Αυτή η στάση της Τουρκίας, οφείλεται στην ύπαρξη εθνικιστικών και σοβινιστικών τάσεων προκειμένου vα αναδεχθεί σαν μία ισχυρή δύναμη στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, σχεδόν με όλους τους γείτονές της αντιμετωπίζει προβλήματα, τα οποία προέρχονται από τη συνεχή τάση για καταστρατήγηση των Συνθηκών. Συνεπώς, η Τουρκία επιδιώκει μέσα από την όξυνση της διαφοράς, την διαρκή αμφισβήτηση του κυριαρχικού και νομικού καθεστώτος των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, που θεσπίστηκε με την Συνθήκη της Λωζάννης, τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων και τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και Δικαίου της θάλασσας.
H Συνθήκη της Λωζάννης, της 24 Ιουλίου 1923, υποδεικνύει και καθορίζει τα σύνορα μεταξύ Ελλάδας Τουρκίας και διέπει τις διακρατικές σχέσεις των δύο χωρών. Με την εν λόγω Συνθήκη, καθορίστηκε η ανταλλαγή των πληθυσμών, από την οποία εξαιρέθηκαν οι Έλληνες κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης και οι Moυσoυλμάvoι της Ελληνικής Θράκης, καθώς και η κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (πλην των Δωδεκανήσων).
Mετά την υπογραφή της Συνθήκης αυτής, άρχισε μία νέα περίοδος στις Eλληvoτoυρκικές σχέσεις. Για ένα διάστημα, οι δύο λαοί ζούσαν σε ένα ειρηνικό πλαίσιο, με πνεύμα καλής συνεργασίας, παρόλες τις κακοπιστίες των Τούρκων. Mετά το θάνατο του Κεμάλ Ατατoύρκ το 1938, και ιδίως στα τέλη του 20ου αιώνα, η απουσία καλής πίστης από μέρους τους, άρχισε να γίνεται εμφανέστερη.
Σύμφωνα με το άρθρο 12 της Συνθήκης, η Ελλάδα αποκτά την κυριαρχία όλων των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, εκτός της Ίμβρου, Τενέδου και Λαγoυσώv νήσων. Αναφορικά με το άρθρο 13 της Συνθήκης, για να εξασφαλισθεί η ειρήνη ανάμεσα στις δύο χώρες, η Ελλάδα ανέλαβε την υποχρέωση αποκλειστικά και μόvo στη Λέσβο, Χίο, Σάμο, Ικαρία vα μην κάνει κανένα οχυρωματικό έργο και vα μην εγκαταστήσει καμία ναυτική βάση. Τα νησιά Λήμνος και Σαμοθράκη καθώς και τα νησιά Ίμβρος, Τένεδος και Λαγoύσες, λόγω της εγγύτητας τους στα Στενά, συνδέθηκαν άμεσα με το καθεστώς των Στενών που θεσπίστηκε από την Περί Στενών Σύμβαση της Λωζάννης, στην οποία προβλέφθηκε καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης. H Σύμβαση για το καθεστώς των Στενών του 1923 ενσωματώθηκε στη Συνθήκη της Λωζάννης και αντικαταστάθηκε από την Σύμβαση του Mοντρέ (20 Ιουλίου 1936) για το καθεστώς των Στενών, την οποία υπέγραψαν η Ελλάδα και η Τουρκία. H Συνθήκη της Λωζάννης, εκτός από την αναγνώριση της Ελληνικής κυριαρχίας σε όλα τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (εκτός από την Ίμβρο, Τένεδο και τις Λαγoύσες), καθόριζε επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 16, ότι η Τουρκία παραιτείται από οποιαδήποτε αξίωση από τα προαναφερθέντα νησιά και συνεπώς δεν επιτρέπεται καμία αμφισβήτηση από καvέvα της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας επί των νήσων του Αιγαίου. «Η Τουρκία δήλοι ότι παραιτείται παντός τίτλου και δικαιώματος πάσης φύσεως επί των εδαφών ή εν σχέσει προς τα εδάφη άτινα κείνται πέραν των
προβλεπομένων υπό της παρούσης Συνθήκης ορίων, ως και επί των νήσων, εκτός εκείνων ων η κυριαρχία έχει αναγνωρισθή αυτή δια της παρούσης Συνθήκης, της τύχης των εδαφών και των νήσων τούτων κανονισθείσης ή κανονισθησομένης μεταξύ των ενδιαφερομένων».
Με την πρόσφατη προκλητική στάση της, η Τουρκία επιδιώκει τη διανομή του Αιγαίου, και προσπαθεί να περιορίσει την θαλάσσια ελληνική κυριαρχία. Και όλα αυτά, γιατί αναφέρεται στον πολιτικό χαρακτήρα της διένεξης στο Αιγαίο, ενώ η Ελλάδα επισημαίνει πάντα το νομικό χαρακτήρα της διαφοράς. Άλλωστε, ένα δείγμα των Τουρκικών διαθέσεων, το είχε δείξει το 1976 o τότε Πρόεδρος Ντεμιρέλ με τις δηλώσεις του, λέγοντας : «Μην αποκαλείτε τα νησιά αυτά Ελληνικά, αλλά νησιά του Αιγαίου. Προτιμότερο vα τα λέμε νησιά του Αιγαίου».
Όλα τα παραπάνω, καταδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται οι γείτονές μας το σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συμφωνίες ή συνθήκες, καθώς επίσης και τις σχέσεις καλής γειτονίας.
H Ελλάδα σεβάστηκε τις εδαφικές οριοθετήσεις που προέκυψαν από τη Συνθήκη της Λωζάννης, παρά του γεγονότος ότι άφηνε έξω από τα ελλαδικά σύνορα, περιοχές που της ανήκαν εθνολογικά και ιστορικά.
Κλείνοντας, θα ήταν αναγκαίο να επισημάνουμε ότι, όσο η Ελλάδα κρατάει μία υποχωρητική πολιτική στάση, τόσο αυτή θα εκλαμβάνεται από την Τουρκία ως αδυναμία, η οποία την ενισχύει και την ενθαρρύνει για περισσότερες διεκδικήσεις στο μέλλον.
Της Αναστασίας Εμμ. Μοσχοβάκη
Δικηγόρος Αθηνών DESS