Την περασμένη Τρίτη, φίλος μου του ιδίου επαγγέλματος με τη Γαλλίδα, μου είπε κατηγορηματικά ότι δεν δεχόταν κουβέντα – ούτε από μένα: η πράξη του Παπακωνσταντίνου ήταν αναμφίβολα κακούργημα. Τι κακούργημα, με ποιο νόμο, για ποιο λόγο δεν ήξερε, ούτε χρειαζόταν να μάθει. Η βεβαιότητά του ήταν ακλόνητη.

Αντιπαρέρχομαι το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος φίλος, όποτε έχει κάποιο (δευτερεύον) νομικό πρόβλημα από τα συνήθη σε καταστήματα υγιειονομικού ενδιαφέροντος ενδιαφέρεται, όπως είναι απολύτως ανθρώπινο, να απαλλαγεί παντί τρόπω ακόμη και με σόλοικη ερμηνεία των διατάξεων της νομοθεσίας. Δεν βρίσκεται σ’ αυτήν την αντίφαση το εν προκειμένω κρίσιμο. Το κρίσιμο είναι ότι ακόμη και συγκροτημένοι άνθρωποι εξακολουθούν να συγχέουν την πολιτική ευθύνη με το ποινικό δίκαιο και να ζητούν καθείρξεις και δημεύσεις σε τομείς όπου η μόνη προσήκουσα κύρωση κατά των υπαιτίων είναι η περιέλευσή τους σε πολιτική ανυποληψία και η καταψήφιση κάθε απόπειράς τους να επανέλθουν στο προσκήνιο.

Η απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου για τον κ. Παπακωνσταντίνου υπήρξε, πιστεύω, απολύτως σωστή απονομή ποινικής δικαιοσύνης. Μόνη επιφύλαξη είναι μήπως είχε δίκαιο η μειοψηφία που ψήφισε την απαλλαγή του και από την πλημμεληματική κατηγορία ή και όσοι από τους μειοψηφήσαντες έκριναν ότι δεν υπήρχε καν έγγραφο να νοθευτεί. Δεν είναι εδώ η θέση για τεχνικές νομικές προσεγγίσεις, η απόφαση όμως εξέφρασε ό,τι ήταν μάλλον κατάδηλο εξαρχής: το δίλημμα ήταν «πλημμέλημα ή αθώος» - ένα δίλημμα για το οποίο δεν είναι σώφρον να συγκροτούνται ειδικά δικαστήρια. [Αν στο Δικαστήριο υπήρξε κάποια παραφωνία, ήταν μόνο η εισαγγελική πρόταση. Οι εισαγγελείς στο ελληνικό νομικό σύστημα δεν έχουν έργο να ζητούν καμπάνες παντού. Και οφείλουν να προβληματίζονται –ή και να ελέγχονται- όταν η πρότασή τους απορρίπτεται από 13 στους 13 ανώτατους δικαστές, όπως συνέβη εν προκειμένω με την κατηγορία της απόπειρας απιστίας.]

Πίσω στο πολιτικό επίπεδο, η απαλλαγή του κ.Παπακωνσταντίνου από τις βαριές κατηγορίες καθόλου δεν σημαίνει ότι αναιρεί ή ελαφρύνει το βάρος των πολιτικών του χειρισμών. Ακόμη και αν στα χέρια του κ. Παπακωνσταντίνου και του πρωθυπουργού (του) κ.Γ.Παπανδρέου έσκασε η χειροβομβίδα χρέους που κληροδότησε η κυβέρνηση Καραμανλή, το βάρος της αποτυχίας τους (ιδίως σε αντιδιαστολή με τις υποσχέσεις κατά την ανάληψη της εξουσίας) δεν μετριάζεται.

Στον ίδιον τον πρώην υπουργό η ποινική περιπέτειά του προσθέτει, ελπίζω, ένα ακόμη θέμα προβληματισμού. Ίσως τώρα κατάλαβε ότι το ποινικό δίκαιο είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να υποτάσσεται σε πολιτικές εντυπώσεις ή σε φοροεισπρακτικές επιδιώξεις – και ο ίδιος είναι υπεύθυνος για ικανό μέρος της απαράδεκτης μεταβολής του ποινικού νόμου σε εισπρακτικό όργανο.

Υ.Γ. Παρότι σε κάποιο βαθμό καλύπτονται από τα παραπάνω, θα μου επιτρέψετε να επαναλάβω όσα σχετικά σημείωνα στη θέση αυτή την πρωτοχρονιά του 2013:

«Για τις πιθανές ποινικές ευθύνες του κ. Παπακωνσταντίνου στην αφαίρεση ονομάτων συγγενών του, η αντίρρησή μου είναι άλλης τάξης. Θεωρώ ότι εμπλεκόμενοι για μία ακόμη φορά σε ποινικές διατάξεις και διαδικασίες, πασχίζοντας με κάθε τρόπο να βρούμε ένα αδίκημα που δεν θα είναι παραγεγραμμένο και στύβοντας το μυαλό μας μήπως επινοήσουμε ένα ακόμη κακούργημα «ελληνικού τύπου», παραμερίζουμε το κρίσιμο που εν προκειμένω είναι η πολιτική αποτίμηση του έργου ενός υπουργού ο οποίος υπήρξε σημαία της κυβέρνησης Παπανδρέου και ψυχή της οικονομικής της πολιτικής.

Το γεγονός ότι, αν ενεχόμασταν εσείς κι εγώ στην φερόμενη αυτή πράξη, θα παραπεμπόμασταν οπωσδήποτε σε κάποιο Πλημμελειοδικείο δεν προεξοφλεί ότι θα είναι από πολιτική άποψη ωφέλιμο να γίνει το ίδιο με έναν πρώην υπουργό, πολλώ μάλλον να αναχθεί η υπόθεση σε κεντρικό θέμα της πολιτικής κοκορομαχίας – συγγνώμη διαλόγου. Αυτό, θα πείτε, είναι άνιση εφαρμογή του ποινικού νόμου. Ε ναι, είναι. Αλλά η εμπλοκή ποινικών διαδικασιών στην πολιτική ζωή έχει ευρύτερες επιπτώσεις, που δεν μπορούμε να μη λαμβάνουμε υπόψη. Και η αποτίμηση των πολιτικών είναι κι αυτή ευρύτερη από το στενό πλαίσιο του ποινικού νόμου.

Για να το πω αλλιώς, αν ο κ. Παπακωνσταντίνου παραπεμφθεί και αθωωθεί, θα είναι και εντάξει από πολιτική άποψη; Αν δεν διέγραψε εκείνος τα ονόματα, θα έχει σβηστεί πολιτικά το γεγονός ότι έλεγε παραδοξολογίες για τη λίστα που ήρθε σε cd, πήδησε σε στικάκι, χάθηκε, βρέθηκε (χωρίς να ξέρουμε ποια καλά παιδιά κράτησαν αντίγραφα) κ.ο.κ; Αν είναι άσχετος με τη διαγραφή των ονομάτων (που απεδείχθησαν τέσσερα και όχι 600, όπως μας είχε πάρει τ' αυτιά ο ΣΥΡΙΖΑ), θα είναι όλα καλά;

Αλλά επιτέλους, ας τη βράσουμε τη λίστα! Στη λίστα εντοπίζεται το πολιτικό αποτύπωμα του κ. Παπακωνσταντίνου ή στο όλο δείγμα γραφής της κυβέρνησης Παπανδρέου στα οικονομικά όπου ο ίδιος ήταν κεντρικό πρόσωπο; Δεν μιλώ μόνο για το ίδιο το μνημόνιο και τις περικοπές, παρότι αυτά έχουν προκαλέσει τη λαϊκή αποστροφή για τον πρώην υπουργό. Σε έναν πολιτικό μπορεί να τύχει να διαχειρισθεί και πόλεμο με θυσίες και καταστροφές απείρως μεγαλύτερες, αλλά η αποτίμηση να είναι θετική. Μιλώ για τις υποσχέσεις με τις οποίες εξελέγη ο κ. Γ.Α. Παπανδρέου ενώ η κατάσταση ήταν γνωστή και στον ίδιο και στον κ. Παπακωνσταντίνου, για τους άστοχους χειρισμούς και τις ατυχείς δημόσιες τοποθετήσεις, για τα μηδενικά αποτελέσματα στον τομέα των διαρθρωτικών οικονομιών στο Δημόσιο, για την εξοντωτική φορολογία που στραγγάλισε τον ιδιωτικό τομέα – και για την άνεση με την οποία τόσο ο πρώην πρωθυπουργός όσο και ο πρώην υπουργός του δεν βλέπουν τίποτε το λαθεμένο στις δικές τους επιλογές (ο έτερος πρώην πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής, βασικός υπεύθυνος για την υπερχρέωση της χώρας, απλώς δεν μιλά...).

Άποψη μου είναι ότι ο κ. Παπακωνσταντίνου (που είναι παλιός προσωπικός γνωστός) χειρίστηκε εσφαλμένα την κρίση. Ότι, ακόμη και αν η δανειακή ασφυξία του κράτους ήταν αναπόφευκτη, η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν προσπάθησε πάντως να την αποτρέψει – για να μην πει κανείς ότι την επέσπευσε. Ο ίδιος ο πρώην υπουργός Οικονομικών (και οι διάδοχοί του, άλλωστε, δεν έκαναν τίποτε διαφορετικό) λέει ότι δεν μπορούσε να γίνει τίποτε καλύτερο. Δεν ξέρω ποιος έχει δίκαιο, πιστεύω όμως ότι σ' αυτήν την αποτίμηση βρίσκεται το θέμα που πρέπει να μας απασχολεί – και όχι στις ποινικές διατάξεις για νόθευση εγγράφου...»

(Ρεπόρτερ, 3/1/2013)