Ας πούμε πως ο πολλαπλασιασμός της αξίας του προϊόντος του πρωτογενούς τομέα (αγροτική οικονομία) είναι μεν επιθυμητός για την ανάπτυξη, αρμοδιότητα όμως άλλου υπουργού (αυτό δεν το κατάλαβα ποτέ, εάν δεν υπάρχει υψηλή αλλά σφικτή επίβλεψη των δύο - και άλλων, εδώ που τα λέμε).
Εισπράττουμε, λοιπόν, το όραμα Παπαδημητρίου για οικονομία της καινοτομίας. Όλα τα θέματα που διακινούνται στα σόσιαλ μήντια μέσα: τεχνολογία, νέες επιχειρήσεις, αποφυγή της επιστημονικής μετανάστευσης, μείωση της ανεργίας. Καλά όλα αυτά, αλλά ας το δούμε από πιο κοντά - τα παρακάτω αφορούν και πολλούς διαδικτυακούς φίλους με τις προβολές του "μερικού" σε κάποιο "όλον".
Ας θέσω μια απλή ερώτηση:
Σε πόσα χρόνια θα έχουμε 1.000 νέες επιχειρήσεις καινοτομίας με μέσο αριθμό 100 απασχολουμένων; (λόγω ποικιλομορφίας χρησιμοποιώ εδώ τους απασχολούμενους ως δείκτη)
Η δική μου απάντηση είναι "όχι σε λιγότερο από 15 χρόνια". Για πολλούς λόγους. Για να έχουμε 1.000 "αστέρια", πρέπει να έχουμε και κάπου 2.000 επιβιώσασες προσπάθειες και 10.000 αποτυχημένες προσπάθειες. Το "οικοσύστημα" δεν είναι μόνο οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των επιδόξων επιχειρηματιών-καινοτόμων και τολμητιών επενδυτών - είναι και μικρές/μεσαίες/μεγάλες επιχειρήσεις του ιδίου κλάδου, εταιρείες υπηρεσιών, "επιχειρηματικά πανεπιστήμια", χρηματαγορά. Θέλουν χρόνο, επιμονή και υπομονή. Πολλές θεσμικές αλλαγές δε.
Το άλλο μεγάλο ζήτημα είναι πως η καινοτομία δεν τρέχει μόνο προς την προστιθέμενη αξία σε προϊόντα, αλλά κυρίως προς τις υπεραξίες. Η ελληνική έδρα θα είναι η εξαίρεση, μέχρις ότου γίνουν σοβαρές θεσμικές αλλαγές (συν μερικά χρόνια για ωρίμανση) και μέχρις ότου υπάρξει ξανά χρηματαγορά/κεφαλαιαγορά. Η αύξηση του ΑΕΠ θα είναι εν πολλοίς τα εντός Ελλάδος λειτουργικά έξοδα (συμπεριλαμβανομένης της μισθοδοσίας) συν κάτι ακόμη.
Είμαι αναφανδόν υπέρ ΚΑΙ αυτής της ανάπτυξης. Πλην όμως σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να βασισθεί η ανάκαμψη μόνο στις εκθέσεις ιδεών του Παπαδημητρίου. Εκατοντάδες πρωτοβουλίες πρέπει να αναληφθούν. Το brain drain είναι πρόβλημα. Πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα όμως είναι το γεγονός πως το 70% ή 80% των σημερινών ανέργων δεν θα βρουν θέση σ' αυτή τη νέα οικονομία - η μεγάλη πλειονότης ούτε και μετά από επανεκπαίδευση.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια πολιτική τουρλουμπούκι. Από τη μια η "οικονομία της καινοτομίας" με τα χαρακτηριστικά που περιγράφηκαν παραπάνω κι απ' την άλλη δάνεια από την Παγκόσμια Τράπεζα για να ποτίζονται εντατικά οι κολώνες της ΔΕΗ.
Ανεξαρτήτως του μοντέλου που θα επικρατήσει σε είκοσι χρόνια, η έξοδος από την κρίση απαιτεί αναθέρμανση της "παλιάς οικονομίας" - με διαφοροποιήσεις βέβαια, με αλλαγή μεγεθών επιχειρήσεων, κλπ. Από το ΑΕΠ του 2009 έχουν "φύγει" €30 δις από τις κατασκευές και τα αυτοκίνητα - ένας θεός ξέρει και πόσα μαύρα που εμφανίζονταν αλλού ως κατανάλωση. Πώς θα αντικατασταθεί αυτό το μέγεθος; Τι θα γίνουν οι άνεργοι των κλάδων; Μέχρι το 2009 η οικονομία είχε ρευστότητα περίπου €30 δις από τις τράπεζες κι άλλα τόσα από τις μεταχρονολογημένες επιταγές. Πώς θα κινηθεί η αγορά χωρίς ρευστότητα;
Από ένα στοιχειωδώς σοβαρό επιτελείο υπουργείου ανάπτυξης πρέπει να δούμε όχι μόνο έκθεση ιδεών για την οικονομία της καινοτομίας, αλλά και πώς θα πάμε σ' αυτήν. Κυρίως όμως πρέπει να δούμε την "αναπτυξιακή πρόταση" για τα επόμενα πέντε χρόνια. Που σημαίνει ρευστότητα, θεσμικό πλαίσιο, κόκκινα δάνεια, προσέλκυση επενδύσεων ΠΑΝΤΟΥ - και πολλά μικρά αλλά σημαντικά μέτρα ανά κλάδο. Κι αν θέλετε, μια πρόταση για εθνικούς πρωταθλητές. Τα υπόλοιπα, σε συνεντεύξεις στην ΕΡΤ και χαβαλέ στο διαδίκτυο.