ξηγούμαι: Το Δημοψήφισμα είναι υπέρτατη έκφραση αμεσοδημοκρατικής βούλησης του Λαού και πρέπει φυσιολογικά να γίνει "κτήμα" του ως εργαλείο πολιτικών αποφάσεων, με συχνές και συγκεκριμένες διοργανώσεις, κατά προτίμηση πρώτα στο πεδίο της Τοπικής και Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης. Εκεί τυχόν λανθασμένες κρίσεις λόγω της αρχικής άγνοιας "συγχωρούνται" και διορθώνονται ευκολότερα. Και ο Λαός σταδιακά εκπαιδεύεται να είναι νηφάλιος, να συζητά και να συγκρίνει, να απαιτεί τεκμηρίωση και ολοκληρωμένες, ξεκάθαρες, διάφανες προτάσεις. Μαθαίνει να αποφασίζει προς συμφέρον του. Εξυπακούεται ότι κάθε δημοψηφισματική διαδικασία απαιτεί χρόνο προετοιμασίας και ζύμωσης.
Είχαμε πρόσφατα την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ένα μεγάλο και σημαντικότατο δημοψήφισμα, αυτό που αφορούσε το ερώτημα Ανεξαρτησίας της Σκωτίας. Το ερώτημα, μεγίστης σπουδαιότητας. Ικανό να διεγείρει πάθη και σημαντικότατο τόσο για την Σκωτία όσο και για την υφιστάμενη οντότητα (που θα έχανε ένα μέρος της σε περίπτωση απόφασης υπέρ της ανεξρτησίας). Η περίοδος προετοιμασίας του δημοψηφίσματος ήταν ..χρόνια ολόκληρα. Το υλικό που τέθηκε υπόψη των ψηφοφόρων, τεράστιο σε όγκο και λεπτομέρεια ανάλυσης. Δεν λαμβάνει ένας λαός μια τέτοια απόφαση απληροφόρητος, βασιζόμενος μόνο σε συνθήματα ή στο θυμικό βάσει της ιστορίας ή των περιστάσεων. Διακυβεύεται το μέλλον γενεών. Η ευθύνη των ψηφοφόρων είναι βαρύτατη και η σοβαρότητα με την οποία σκέπτονται όλες τις παραμέτρους πριν λάβουν την τελική απόφαση, εντυπωσιακή.
Αξιολογώντας τα δεδομένα, καταλήγω ότι και το «δικό μας» σημερινό Δημοψήφισμα δεν είναι λιγότερο σημαντικό από των Σκώτων. Παρ' όλο που στο «δικό μας»:
- Το ερώτημα, ένα φάντασμα. Τα υπό κρίση κείμενα των θερμών, έχουν λήξει, αποσυρθεί ή εν πάσει περιπτώσει ξεπεραστεί από άλλα, μεταγενέστερα. Δεν φέρουν υπογραφές που να τα καθιστούσαν ούτε όσο ίσχυαν ως "κείμενα εργασίας" κάτι σαν "επίσημες" προτάσεις. Το χειρότερο: σύμφωνα με υψηλότατα κυβερνητικά στελέχη εντός της διαπραγματευτικής ομάδας, υπάρχουν άλλα, μεταγενέστερα, καλύτερα και συμφερότερα ως προς τους όρους κείμενα τα οποία τηρούνται απόρρητα, μυστικά, κρυμμένα... Ώστε να διερωτάται κανείς, σε περίπτωση επικράτησης του ΝΑΙ, η κυβέρνηση θα επιμείνει στην επαναφορά της "κακής" πρότασης της 25/6 ή θα αποδεχτεί τις δήθεν βελτιωμένες μυστικές προτάσεις που έλαβε έκτοτε; Και αν ισχύει το τελευταίο, γιατί δεν έχει ζητήσει την άποψη του Λαού επ' αυτών;
- Το αληθινό νόημα των επιλογών, ένα κουβάρι. Οι "θεσμοί" με δηλώσεις τους φρονούν άλλα από την κυβέρνηση όσον αφορά το τι σημαίνει η επικράτηση του ΝΑΙ ή του ΟΧΙ. Φαντασθείτε, να εψήφιζαν οι Σκώτοι υπέρ της ανεξαρτησίας χωρίς προηγουμένως να έχουν επιβεβαιώσει την σύμφωνη γνώμη του Λονδίνου σε τέτοια περίπτωση: θα προέκυπτε εμφύλια σύρραξη. Και όμως, αυτό ακριβώς πράττει η κυβέρνηση όταν προκαταλαμβάνει την άποψη των "θεσμών" περί του ΟΧΙ. Ενώ οι τελευταίοι δηλώνουν ότι αυτό σημαίνει "κόκκινο" στη συνέχιση των διαπραγματεύσεων (και τουλάχιστον επιδείνωση και επιμήκυνση των διαδικασιών), η κυβέρνηση θεωρεί δεδομένο ότι επιστρέφει ενισχυμένη και αποσπά τελική λύση εντός 48 ωρών...
- Η διαδικασία, πανταχόθεν κουρελιασμένη. Ο χρόνος προετοιμασίας, ελάχιστος. Το ψηφοδέλτιο, υπόδειγμα προς αποφυγήν, για γέλια (ή μάλλον για κλάμματα). Οι διευκρινίσεις και επεξηγήσεις, δαιδαλώδεις, αλληλοσυγκρουόμενες, ακατανόητες. Η προπαγάνδα εκατέρωθεν, ισχυρότατη. Πρωτίστως όμως, η χρήση του κρατικού μηχανισμού ως προπαγανδιστικού κατακριτέα...
Είναι σαφές σ' εμένα πως αυτό το "δημοψήφισμα" είναι νόθο διότι δεν προέκυψε ως λογική κατάληξη ενός εμπεριστατωμένου σκεπτικού. "Πετάχτηκε" στο τραπέζι ως μια μπλόφα προορισμένη να σοκάρει τους συνομιλητές μας στην διαπραγμάτευση και να εκμαιεύσει, μέσα στην σύγχυση, κάποιες παραχωρήσεις. Οι "θεσμοί" όμως, δεν τσίμπησαν. Είπαν "τα βλέπω" και διαπιστώνοντας ότι δεν έχουμε τίποτα να τους δείξουμε, μάζεψαν τις τράπουλες... Και η μπλόφα έμεινε να αιωρείται, μια τρέλλα που όμως η κυβέρνηση δεν είχε καν τα κότσια να αποσύρει πριν γελοιοποιηθεί εντελώς.
Εκ των πραγμάτων, πιστεύω διακυβεύεται το μέλλον των επομένων γενεών. Το μέλλον των παιδιών και των εγγονών μας. Αν μία επιλογή μας επιτρέπει να παραμείνουμε εντός του πλαισίου εκείνου που εγγυάται την δυνατότητα να λάβουμε Δημοκρατικές αποφάσεις για οποιαδήποτε αλλαγή σε ύστερο χρόνο χωρίς να διακινδυνεύουμε να χαθούν τα όσα η χώρα επέτυχε από το 1963, οφείλουμε να την στηρίξουμε. Η επιλογή αυτή είναι το ΝΑΙ. Οι αυριανές μάχες πρέπει οπωσδήποτε να δοθούν σε Ευρωπαϊκό και όχι τριτοκοσμικό έδαφος.