Η µεγάλη δηµογραφική αλλαγή που βρίσκεται σε εξέλιξη τα τελευταία χρόνια, µε τους millenials να λαµβάνουν επίσηµα το τιµόνι της καταναλωτικής δύναµης, φέρνει µια σηµαντική µεταστροφή τόσο στις καταναλωτικές προτιµήσεις όσο και στον τρόπο µε τον οποίο αυτές διεξάγονται.

Για πρώτη φορά στην ιστορία, το αγοραστικό κοινό βρίσκεται στη θέση του οδηγού και οι λιανέµποροι οφείλουν να προσαρµοστούν και να µάθουν να ανταποκρίνονται αποτελεσµατικά στις καταναλωτικές απαιτήσεις.

Οι Έλληνες λιανέµποροι, αξιοποιώντας καινοτόµα νέα µέσα και τεχνολογίες που βρίσκονται στη διάθεσή τους, προσαρµόζονται στα νέα δεδοµένα ενός απρόσκοπτου κόσµου του οποίου οι λύσεις σε θέµατα κατανάλωσης βρίσκονται ένα πάτηµα ενός κουµπιού µακριά. Το στοίχηµα του ελληνικού λιανικού εµπορίου σε αυτό το νέο τεχνολογικά ανεπτυγµένο περιβάλλον φαίνεται να κερδίζεται αργά αλλά µε σταδιακούς ρυθµούς.

Στην Ελλάδα είναι εντυπωσιακό το πόσο και µε ποιο ρυθµό αναδιαµορφώνεται το λιανεµπόριο, πώς από το παραδοσιακό µπακάλικο ή ακόµη και το κατάστηµα που πουλούσε είδη πολυτελείας λίγες δεκαετίες πριν έχουµε περάσει πλέον στα super market που διαθέτουν τα πάντα, ενώ σήµερα από εκεί περνάµε στη θεµελίωση της κατανάλωσης µέσω ηλεκτρονικών πωλήσεων.

Πως κινήθηκε το “κλασικό” λιανικό εµπόριο φέτος

Είναι κοινός τόπος ότι το λιανικό εµπόριο έχει µια έντονη παρουσία στην οικονοµική δραστηριότητα της Ελλάδας, γεγονός που υποδηλώνει πως πλέον ο λιανεπµπορικός ανταγωνισµός γίνεται ολοένα και πιο έντονος σε περισσότερα µέτωπα.

Σήµερα τα ελληνικά καταστήµατα λιανικού εµπορίου χαρακτηρίζονται, πέρα από ανώτερα ποιοτικώς προϊόντα σε σχετικά χαµηλές τιµές, από  υψηλού επιπέδου ντεκόρ, ποιοτικά design και ελκυστική ατµόσφαιρα.

Ωστόσο, όλα αυτά δεν ήταν αρκετά για να ενισχύσουν τον τζίρο του λιανικού εµπορίου φέτος σύµφωνα µε τα τελευταία στοιχεία που παρουσίασε η Ελληνική Στατιστική Αρχή. Συγκεκριµένα ο γενικός δείκτης κύκλου εργασιών τον Σεπτέµβριο του 2017 κατέγραψε οριακή υποχώρηση της τάξης του 0,7% σε σύγκριση µε τον Αύγουστο του 2016, ενώ ο γενικός δείκτης όγκου παρέµεινε στα ίδια επίπεδα σε σχέση µε πέρυσι. Η διαφορά αυτή στους δύο δείκτες καταδεικνύει σε µεγάλο βαθµό την µείωση της αξίας των πωλήσεων λόγω των ολοένα και µεγαλύτερων προσφορών και εκπτώσεων που υπάρχουν στο λιανικό εµπόριο.

Αναλυτικότερα, αξίζει να αναφερθεί πως δεν είναι καθόλου τυχαία η µεγάλη υποχώρηση στον τζίρο του Σεπτεµβρίου φέτος σε σχέση µε πέρσι. Η µείωση αυτή οφείλεται στις νέες πολιτικές εκπτώσεων που έχει υιοθετήσει ο κλάδος των super market, ένας κλάδος όπου το 50% των επώνυµων προϊόντων πωλούνται πλέον σε προσφορά

Εκπτώσεις και προσφορές στήριξαν την αγορά

Μπορεί οι ενδιάµεσες εκπτώσεις που έλαβαν χώρα λίγο πριν τις γιορτές, να µην είχαν το αναµενόµενο αποτέλεσµα µε µόλις µόνο το 10% των επιχειρήσεων να εµφανίζουν θετικά αποτελέσµατα στις πωλήσεις σε σχέση µε την αντίστοιχη περίοδο πέρσι, ωστόσο η φρενίτιδα της Black Friday, που πλέον τείνει να γίνει ελληνικός θεσµός, εκτόξευσε τις πωλήσεις του λιανεµπορίου. Σύµφωνα µε τον πρόεδρο της Ελληνικής Συνοµοσπονδίας Εµπορίου και Επιχειρηµατικότητας (ΕΣΕΕ) Βασίλη Κορκίδη “οι καταναλωτές φάνηκαν να ευχαριστήθηκαν τις στοχευµένες αγορές τους κυρίως στα ηλεκτρονικά είδη, µε αποτέλεσµα η Μαύρη Παρασκευή να εξελιχθεί σε άσπρη µέρα για τα ταµεία κυρίως των µεγάλων και ισχυρών της αγοράς, αλλά και όσων µικροµεσαίων είχαν γεµάτα ράφια και γενναίες προσφορές”.

Την ίδια στιγµή, απαρατήρητο δεν µένει το γεγονός πως η αξία των πωλήσεων µειώθηκε κατά 1,7%. Επίσης σε µεµονωµένα καταστήµατα τροφίµων κάνει “βουτιά” κατά 2,2%, λόγω της µεταστροφής του καταναλωτικού κοινού σε µεγάλες αλυσίδες.

Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει στον κλάδο των φαρµακευτικών - καλλυντικών, όπου ο τζίρος έχασε 5,2% σε ετήσια βάση. Στον αντίποδα, στον κλάδο των πρατηρίων καυσίµων ο τζίρος εκτοξεύεται κατά 3,9% λόγω της αύξησης των τιµών, όµως  καταγράφει “ελεύθερη πτώση” κατά 2,5%. σε ό,τι αφορά τον όγκο πωλήσεων. Τέλος, ο κλάδος βιβλίων - χαρτικών - λοιπών ειδών, στον οποίο περιλαµβάνονται και τα καταστήµατα πώλησης τεχνολογικών προϊόντων δέχεται πιέσεις τόσο στον κύκλο εργασιών όσο και στον όγκο πωλήσεων.

Η µεγάλη σκακιέρα των super market

Χωρίς αµφιβολία όταν µιλάµε για λιανικό εµπόριο σε µεγάλο βαθµό µιλάµε για τον χώρο των super market και το λιανεµπόριο τροφίµων, παρά το γεγονός ότι ο τζίρος τα τελευταία χρόνια έχει συρρικνωθεί από τα 14 δισ. (προ κρίσης) περίπου στα 9 δισ. O κλάδος του οργανωµένου λιανεµπορίου τροφίµων συνεχίζει να συνεισφέρει σηµαντικά στην ανάπτυξη της οικονοµικής ζωής της χώρας µέσω της παραγωγής πλούτου, θέσεων εργασίας και καινοτόµων επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων.

Αν και πέρσι το επίκεντρο του ενδιαφέροντος του κλάδου µονοπώλησε η κατάρρευση της Μαρινόπουλος, οι µειώσεις τιµών και οι προσφορές των πολυεθνικών προµηθευτών αποτέλεσαν “πνοή ζωής” για την αγορά. Φέτος ο κλάδος του λιανικού εµπορίου στην Ελλάδα αναµένεται να βρεθεί σε κοµβικό σηµείο µε τους µεγάλους του χώρου να βρίσκονται ήδη σε θέσεις µάχης για να προλάβουν τις εξελίξεις που έρχονται αναπόφευκτα στον κλάδο µέσα στο επόµενο έτος.

Tο λιανικό εµπόριο στην Ελλάδα προσανατολίζεται σε µια υποχρεωτική αναδιάρθρωση και στην ανεύρεση ενός νέου προτύπου δοµών και λειτουργίας. Νέα δεδοµένα για τα ράφια του λιανικού εµπορίου στα super market ήδη διαφαίνεται πως φέρνουν τόσο η συρρίκνωση των εισοδηµάτων όσο και η τακτική των συνεχών προσφορών. Ταυτόχρονα, ακρογωνιαίος λίθος για την αγορά αναµένεται να είναι και η εφαρµογή της νοµοθεσίας για τις πληρωµές των 60 ηµερών στα νωπά, ρύθµιση που ψηφίστηκε αλλά όλοι αναµένουν το πώς θα εφαρµοστεί. Η αναδιάρθρωση του κλάδου εκτιµάται ότι θα συνεχιστεί χωρίς έντονες πιέσεις περιορισµού της απασχόλησης. Συνεπώς η επόµενη µέρα του λιανικού εµπορίου αναµένεται µε παρόµοιο αριθµό εργαζοµένων που θα επιφέρουν υψηλή προστιθεµένη αξία στον κλάδο. Είναι προφανές πως όλες αυτές οι αλλαγές θα κριθούν από τους ίδιους του καταναλωτές στο ταµείο.
Ανεπάρκειες και προκλήσεις για το ελληνικό λιανεµπόριο

Χωρίς αµφιβολία κυριότερη αδυναµία του ελληνικού λιανεµπορίου είναι ο µεγάλος αριθµός των µικρών επιχειρήσεων, οι οποίες καλύπτουν το 60% των συνολικών πωλήσεων, γεγονός που δικαιολογείται λόγω των γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων της Ελλάδας.

Ωστόσο, πρέπει να υπογραµµιστεί πως ο µεγάλος αριθµός µικρών επιχειρήσεων στο λιανικό εµπόριο είναι πιθανότερο να οφείλεται σε διαρθρωτικές στρεβλώσεις του ελληνικού επιχειρηµατικού περιβάλλοντος, φαινόµενο που αποτελεί σηµαντική τροχοπέδη στην αποδοτική και έκρυθµη λειτουργία του κλάδου. Οι ελληνικές µικρές επιχειρήσεις λιανικού εµπορίου αδυνατούν να παράγουν σηµαντικά επίπεδα προστιθέµενης αξίας. Επιπρόσθετα,  το µικρό µέγεθος και η αδύναµη εικόνα της «µέσης» επιχείρησης λιανικού εµπορίου στην Ελλάδα ασκούν πιέσεις στη ρευστότητα και στον εµπορικό κύκλο τους, καθώς οι προµηθευτές τους έχουν έντονο διαπραγµατευτικό πλεονέκτηµα, µε το βασικό προµηθευτή να καλύπτει το 40% των συνολικών πρώτων υλών. Τέλος το ελληνικό λιανεµπόριο χαρακτηρίζεται από αναποτελεσµατική χρήση παγίων κεφαλαίων, χρησιµοποιώντας πάγια κεφάλαια σχεδόν πενταπλάσιας αξίας  σε σχέση µε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο για να πετύχει ένα ευρώ πωλήσεων.

Η πρόκληση της τεχνολογίας για τον κλάδο

Το ελληνικό λιανεµπόριο οφείλει να στηρίξει το µέλλον του στην σταθεροποίηση των τιµών, την αύξηση της παραγωγικότητας και την ενίσχυση της καινοτοµίας.

Το στοίχηµα της τεχνολογίας φαίνεται να κερδίζεται σιγά - σιγά καθώς ακόµα και εν µέσω κρίσης, οι κινήσεις και οι επενδύσεις που καταγράφονται στον κλάδο αποσκοπούν στη βελτίωση της κερδοφορίας µέσω της καινοτοµίας.

Οι βασικότερες τάσεις που θα κυριαρχήσουν στην αγορά είναι πρώτον η εντατικότερη χρήση των κινητών τηλεφώνων ως έξυπνοι “ψηφιακοί πωλητές” που θα συνδέουν τον καταναλωτή µε τα αγαπηµένα του προϊόντα και δεύτερον η εξατοµίκευση του αγοραστικού βιώµατος η οποία παρέχει στους καταναλωτές λιανικών προϊόντων προστιθέµενη αξία µέσω προσφορών οι οποίες θα έχουν µεγάλη σχέση µε τις ιεραρχήσεις και προτιµήσεις τους.

Σε ότι αφορά το µέτωπο των online πωλήσεων φαίνεται πως οι Έλληνες καταναλωτές ήδη στρέφονται στα ηλεκτρονικά καταστήµατα λιανικού εµπορίου αλλά και σε online υπηρεσίες των αγαπηµένων τους super markets προκειµένου να εξοικονοµήσουν χρόνο και να καρπωθούν ηλεκτρονικές προσφορές και ποικιλία προϊόντων που µπορεί να µην διατίθενται σε συνoικιακά super market.