Η μελέτη που σηματοδοτεί την προσπάθεια διαχείρισης του φαινομένου της «σκιώδους οικονομίας» στον τουρισμό παρουσιάστηκε από την σύμβουλο του ΞΕΕ κυρία April Rinne και καταγράφει την προσφορά καταλυμάτων μέσω βραχυπρόθεσμων μισθώσεων στην Ελλάδα, με συναλλαγές που πραγματοποιούνται μέσα από τις ειδικές διαδικτυακές πλατφόρμες.
Σύμφωνα πάντα με την ίδια μελέτη και τα στοιχεία που ανέφερε και ο ίδιος ο Πρόεδρος του ΞΕΕ κ. Γιώργος Τσακίρης, στην διαδικασία διαμοιρασμού συμμετέχουν περίπου 75.000 καταλύματα στην Ελλάδα, ενώ όπως σημείωσε ο κ. Τσακίρης μόνο 3.000 έχουν μπιε σε διαδικασία νόμιμης λειτουργίας στη βάση της τελευταίας νομοθετικής ρύθμισης.
Το φαινόμενο δεν είναι βεβαίως ελληνικό. Συμβαίνει σε όλον τον κόσμο με ποικίλες μορφές. Στην Ισπανία η κατάσταση έχει ξεφύγει, καθώς υπολογίζεται ότι περίπου 1 εκατομμύριο τουρίστες τον μήνα που φθάνουν στη χώρα, "χάνονται", χωρίς κανείς να γνωρίζει που ακριβώς διαμένουν! Στη Γαλλία τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά: Η διαδικασία πραγματοποιείται μέσω τραπεζών και οι συναλλαγές φορολογούνται με ένα ποσοστό, το οποίο πρόσφατα διαμορφώθηκε στο 32%.
Εκείνο που τονίστηκε στη σημερινή εκδήλωση του ΞΕΕ είναι ότι για την Ελλάδα, θα μελετηθούν όλα τα μοντέλα που εφαρμόζονται αλλού για να διαμορφωθεί μια οριστική πολιτική για το θέμα στη χώρα.
Αναφερόμενος στους λόγους ανάθεσης της μελέτης, για την εμφάνιση και επέκταση της Οικονομίας του Διαμοιρασμού, ή όπως είναι ευρέως γνωστή στο εξωτερικό ως Sharing Economy, στον Κλάδο του Τουρισμού και της Φιλοξενίας στην Ελλάδα, ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου της Ελλάδας κ. Γιώργος Τσακίρης τόνισε ότι : «Στόχος μας είναι να κατανοήσουμε και να καταγράψουμε τις διεθνείς τουριστικές τάσεις στον τομέα της φιλοξενίας, να δρομολογήσουμε την προσαρμογή των δικών μας υπηρεσιών σε αυτές και συγχρόνως να εξασφαλίσουμε κοινούς και ενιαίους όρους ανταγωνισμού στην αγορά για όλες τις υπηρεσίες φιλοξενίας. Παράλληλα, οφείλουμε να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την καταπολέμηση φαινομένων που δημιουργούν ανισότητες στον υγιή και θεμιτό ανταγωνισμό. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειάς του, το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο της Ελλάδος παρακολουθεί με μεθοδικό τρόπο τις τάσεις που προσδιορίζουν το ανταγωνιστικό πλαίσιο για τον ελληνικό τουρισμό, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή και σε ζητήματα που αποτελούν πηγές ανησυχίας για την εύρυθμη λειτουργία των ξενοδοχειακών και λοιπών τουριστικών επιχειρήσεων στο σύνολο της χώρας».
Όπως σημείωσε ο κ. Τσακίρης : «αντιλαμβανόμαστε ότι οι συνθήκες που διαμόρφωσε η οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με τις δυνατότητες που προσφέρουν οι εφαρμογές του διαδικτύου και των κινητών συσκευών, σηματοδοτούν την ανάδυση νέων τάσεων στην προσφορά και τη ζήτηση τουριστικών προϊόντων. Είναι λοιπόν αυτονόητο ότι δεν μπορούμε να είμαστε αδιάφοροι στο γεγονός ότι μια ανεξέλεγκτη διόγκωση συναφών πρακτικών, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την βιωσιμότητα και λειτουργία χιλιάδων επιχειρήσεων που συμμορφώνονται με τις διατάξεις του νόμου και έχουν αντιμετωπίσει με σθένος, επί συναπτά έτη, τις προκλήσεις της οικονομικής κρίσης». Καταλήγοντας ανέφερε : «Γι’ αυτόν το λόγο, προχωρήσαμε στην ανάθεση της εν λόγω μελέτης, σε ομάδα εμπειρογνωμόνων και ερευνητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με γνώμονα τη διερεύνηση των ζητημάτων που προκύπτουν από την παροχή υπηρεσιών τουρισμού και φιλοξενίας μέσω του διαδικτύου και από τις πλατφόρμες της οικονομίας του διαμοιρασμού. Είναι ουσιώδες να γίνει αντιληπτό, ότι το sharing economy δεν αφορά μεμονωμένα την Ελλάδα ή τον εγχώριο τουριστικό κλάδο, αλλά αντανακλά μετασχηματισμούς που λαμβάνουν χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο».
Η Έκθεση
Όπως αναλύεται στην έκθεση, σε στρατηγικό επίπεδο εξετάζεται ποιοι παράγοντες διαμορφώνουν τις αντιλήψεις και τη συμπεριφορά των ταξιδιωτών, σε όλον τον κόσμο. Κομβικό σημείο αναφοράς αποτελεί η ανάγκη λήψης μέτρων από την πλευρά της πολιτείας, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι παραδοσιακοί πάροχοι υπηρεσιών, συναγωνίζονται επί ίσοις όροις τους εμπλεκόμενους φορείς του sharing economy.
Η Έκθεση καταγράφει ότι, η φοροδιαφυγή και η παροχή υπηρεσιών από μη αδειοδοτημένες επιχειρήσεις έχουν απασχολήσει διαχρονικά την πολιτική ατζέντα για πολλούς τομείς της εθνικής οικονομίας, συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού, πολύ πριν από την ανάπτυξη του Sharing Economy. Όπως διαπιστώνεται στην Ελλάδα υπάρχει σειρά από συναφείς πλατφόρμες που εμφανίζονται να διαθέτουν μεγάλα χαρτοφυλάκια καταχωρημένων ακινήτων στην Ελλάδα, και να προχωρούν σε βραχυπρόθεσμες μισθώσεις.
Για παράδειγμα, η εταιρεία Flipkey που ανήκει στην TripAdvisor προσφέρει αγορά υπηρεσιών ενοικίασης εξοχικών κατοικιών, που λειτουργεί χαρτοφυλάκιο με περισσότερες από 300.000 ενοικιαζόμενες κατοικίες σε όλο τον κόσμο και διαθέτει περισσότερα από 3.000 καταχωρημένα ακίνητα σε τουριστικές περιοχές στην Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία που συγκεντρώθηκαν τον Οκτώβριο του 2014, σχεδόν το 45% των ακινήτων αυτών βρίσκονται σε δημοφιλείς προορισμούς όπως η Μύκονος, η Σαντορίνη, η Πάρος και η Κρήτη.
Η εταιρεία Homeaway παρέχει υπηρεσίες ενοικίασης εξοχικών κατοικιών με περισσότερες από ένα εκατομμύριο ενεργές καταχωρήσεις σε 190 χώρες και περισσότερα από 6.500 καταχωρημένα ακίνητα σε τουριστικές περιοχές στην Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία που συγκεντρώθηκαν τον Οκτώβριο του 2014, σχεδόν το 53% των ακινήτων αυτών βρίσκονται στη Κρήτη και τα νησιωτικά συμπλέγματα των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων ενώ στην πλειονότητά τους τα ακίνητα είναι κατοικίες και διαμερίσματα πολυτελείας. Η Housetrip προσφέρει υπηρεσίες ενοικίασης εξοχικών κατοικιών, έχει χρηματοδοτηθεί με περισσότερα από 60 εκατ. δολάρια ΗΠΑ και διατηρεί επί του παρόντος χαρτοφυλάκιο με περισσότερες από 360.000 ενοικιαζόμενες κατοικίες σε όλο τον κόσμο. Η Housetrip διαθέτει περισσότερα από 1.500 καταχωρημένα ακίνητα σε τουριστικές περιοχές στην Ελλάδα, τα περισσότερα εκ των οποίων βρίσκονται και πάλι στην Κρήτη και τις Κυκλάδες.
Τέλος, η Airbnb ιδρύθηκε το 2008 και έχει καταφέρει σε διάστημα έξι χρόνων να εντάξει περισσότερες από 800.000 καταχωρήσεις σε 34.000 πόλεις και 190 χώρες στην προσφορά καταλυμάτων σε όλο τον κόσμο. Επί του παρόντος, πάντως, οι κρατήσεις της πλατφόρμας κυμαίνονται κατά μέσο όρο στις 1 εκατομμύριο διανυκτερεύσεις κάθε μήνα.
Η Airbnb στην Ελλάδα διαθέτει περίπου 11.800 καταχωρήσεις (κυρίως ολόκληροι χώροι και ιδιωτικά δωμάτια). Η παρούσα έκθεση εξέτασε μια σειρά από πτυχές της εξάπλωσης του sharing economy σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο. Η κοινή συνισταμένη είναι ότι, ως φαινόμενο που κατέλαβε εξαπίνης τις οικονομίες και τις κοινωνίες σε πολλά μέρη του κόσμου, το sharing economy συνεπάγεται τόσο ευκαιρίες όσο και προκλήσεις.
Για αυτόν το λόγο, στην περίπτωση της Ελλάδας και του τουριστικού τομέα ειδικότερα, κρίνεται εξαιρετικά αναγκαίο να συνεκτιμηθούν οι παρακάτω πτυχές, στο πλαίσιο ενός διαλόγου με το σύνολο των εμπλεκόμενων φορέων :
α) Κατανόηση των Ποικίλων Προεκτάσεων του Φαινομένου,
β)Διασφάλιση Συνθηκών Υγιούς Ανταγωνισμού,
γ)Διερεύνηση της Αλληλεπίδρασης με τον Τουρισμό,
δ) Εισαγωγή Καινοτομίας στην Παροχή Υπηρεσιών Φιλοξενίας,
ε) Κεφαλαιοποίηση των Ισχυρών Σημείων του Ξενοδοχειακού Κλάδου.
Τέλος η υπό εκπόνηση μελέτη: «Η Επίδραση της Οικονομίας Διαμοιρασμού (Sharing Economy) στον Κλάδο του Τουρισμού και της Φιλοξενίας στην Ελλάδα», προχωρά στην : -επισκόπηση της εμφάνισης και την επέκτασης του sharing economy, με έμφαση στις κινητήριες δυνάμεις εξάπλωσής του αλλά και σε βασικές πηγές προβληματισμού. -αξιολόγηση της προοπτικής ένταξης επιχειρηματικών μοντέλων και εργαλείων του sharing economy στο ευρύτερο πεδίο των προσφερομένων ταξιδιωτικών υπηρεσιών στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην περίπτωση των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων πρώτης και δευτερεύουσας κατοικίας. -διατύπωση προτάσεων για τον ελληνικό κλάδο της φιλοξενίας σχετικά με την υιοθέτηση καινοτόμων πρακτικών, με γνώμονα την προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες και τάσεις της διεθνούς τουριστικής αγοράς. -υποβολή προτάσεων προς τις αρμόδιες αρχές, με την ιδιότητα του θεσμικού συμβούλου του κράτους για θέματα τουρισμού και ξενοδοχίας, με γνώμονα την ανάπτυξη ελληνικού τουρισμού και τη δημιουργία ενός κανονιστικού πλαισίου, σχετικά με την παροχή υπηρεσιών διαμονής μέσω εταιρειών του sharing economy. -οριοθέτηση ατζέντας για έναν μελλοντικό διάλογο μεταξύ των τουριστικών φορέων, των δημόσιων αρχών και των βασικών παραγόντων του sharing economy.
Παρέμβαση της υπουργού τουρισμού
Τη γρήγορη προσαρμογή του ελληνικού τουρισμού στις διεθνείς εξελίξεις που αφορούν τον κλάδο, προκειμένου να συνεχίσει την ανοδική πορεία των τελευταίων ετών, χαρακτήρισε ως αναγκαία συνθήκη η υπουργός Τουρισμού κυρία Όλγα Κεφαλογιάννη μιλώντας σήμερα στο διεθνές φόρουμ με θέμα “Sharing Economy in the Greek Hospitality & Tourism Sector”.
Σύμφωνα με την υπουργό τα όσα μέχρι σήμερα πέτυχε ο ελληνικός τουρισμός ήταν αποτέλεσμα της ταχύτατης υλοποίησης των όσων περιείχε το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο το οποίο και συνεχίζεται να εφαρμόζεται και εμπλουτίζεται με νέα στοιχεία. Στο πλαίσιο αυτό, είπε, «έγιναν σημαντικές νομοθετικές παρεμβάσεις, σε θέματα όπως οι «ενοικιαζόμενες βίλες», τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, ο αγροτουρισμός και οινοτουρισμός το χωροταξικό για τον τουρισμό, οι επενδύσεις. Έτσι και σήμερα, λόγω των συντελούμενων μεταβολών, εξετάζεται και το sharing economy, οι επιπτώσεις του στην αγορά και η εξέλιξή του».
Σημασία έχει, τόνισε η κυρία Κεφαλογιάννη, «ο εμπλουτισμός του ελληνικού τουρισμού με νέα στοιχεία νομοθετικά, δομικά, ποιοτικά, θεματικά, να συνεχιστεί για το καλό του κλάδου. Η ελαστικότητα, η προσαρμοστικότητα, η υιοθέτηση νέων δεδομένων, σηματοδοτούν και τη συνέχιση της ανοδικής πορείας του ελληνικού τουρισμού». Σχετικά με τις νέες συνθήκες που διαρκώς προκύπτουν στο χώρο του τουρισμού και τις αλλαγές που έρχονται η κυρία Κεφαλογιάννη ανέφερε ότι « δεν στεκόμαστε απέναντι σε αυτές ούτε εναντιωνόμαστε. Ακολουθούμε την τάση, όπου είναι συμφέρουσα για το σύνολο του κλάδου, εφαρμόζουμε το δίκαιο, τηρούμε το νομοθετικό πλαίσιο και παρεμβαίνουμε με γνώμονα την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος. Θέλουμε υποδομές, νέες εφαρμογές, υψηλή ποιότητα. Θέλουμε ένα μοναδικό και αξιοζήλευτο ελληνικό τουρισμό εμπλουτισμένο με ότι πιο σύγχρονο και πιο δυναμικό υπάρχει».
Γιώργος Αλεξάκης