Στην ομιλία του, ο κ. Ξυδάκης υπογράμμισε ότι οι πυλώνες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος – και μεταξύ αυτών η αλληλεγγύη – θα πρέπει να γίνονται σεβαστοί από το σύνολο των κρατών-μελών της ΕΕ. Περαιτέρω, υποστήριξε τον σχετικό πολιτικό διάλογο στο πλαίσιο του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, διάλογος ο οποίος θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να προστατεύσουν ακόμα περισσότερο τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίας των πολιτών τους.
Κατά την παρέμβασή του στην Ιταλική Γερουσία το απόγευμα, ο κ. Ξυδάκης τόνισε: «Πρέπει να απευθύνουμε μια προειδοποίηση σε εμάς τους ίδιους, αλλά και στους πολίτες μας, μια προειδοποίηση που αφορά τη δημοκρατία: Δεν μπορούμε να υποκριθούμε ότι δεν βλέπουμε, δεν μπορούμε να παραλείψουμε να στιγματίσουμε τις εξελίξεις που παρακολουθούμε σε ορισμένα κράτη μέλη, στα οποία η άκρα δεξιά, η ξενοφοβία και ένας νέος αυταρχισμός αναδύονται».
«Σε πολλά κράτη το σύστημα είναι αυτό που δαιμονοποιεί η άκρα δεξιά, συνεπώς η φυσική απάντηση είναι να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία όχι μόνο με λόγια αλλά με πράξεις, για να έχουμε αποτέλεσμα», σημείωσε ο αναπληρωτής υπουργός. Όπως επεσήμανε, ο Ούγγρος πρωθυπουργός δήλωσε ότι η Βουδαπέστη κέρδισε έναντι των Βρυξελλών, υπονοώντας ότι η Βουδαπέστη αντιπροσωπεύει το έθνος ενώ στις Βρυξέλλες συγκεντρώνονται οι γραφειοκρατικές υπερεθνικές δυνάμεις.
«Για να υπερασπίσουμε την Ευρώπη πρέπει να εξηγήσουμε τι είναι οι Βρυξέλλες: είναι ένα σύμβολο της δημοκρατίας, των ελπίδων και των αναγκών των πολιτών μας. Αν δεν είναι πλήρως, τότε είναι απαραίτητο να επανεφεύρουμε, να βρούμε ένα νέο όχημα, όχι μόνο για τις Βρυξέλλες αλλά και για την Ευρώπη και τη δημοκρατία μας. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να υπερασπιστούμε τις Βρυξέλλες έναντι του αυταρχισμού του Όρμπαν».
Όπως υπογράμμισε ο κ. Ξυδάκης, για το σκοπό αυτό «δεν πρέπει να χρησιμοποιήσουμε μόνο νομικό φορμαλισμό και τις συνηθισμένες πολιτικές του παρελθόντος, αλλά να επιστρέψουμε στην πραγματική πολιτική, σκεπτόμενοι τους πολίτες και απευθυνόμενοι στους πολίτες». Η πολιτική πρέπει να υπερασπισθεί τη δημοκρατία έναντι του λαϊκισμού της άκρας δεξιάς, ακόμα και «με σκληρό τρόπο», σχολίασε ο αναπληρωτής υπουργός, όχι με τον τυπικό τρόπο του παρελθόντος, «επινοώντας εν ανάγκη και μια νέα "επιθετικότητα", ένα νέο τρόπο να μιλούμε στους πολίτες, να πλησιάζουμε τους πολίτες».
«Διότι η ρητορική της άκρας δεξιάς είναι πολύ ισχυρότερη από τη δική μας», σχολίασε χαρακτηριστικά. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε και στην έννοια της «ευέλικτης αλληλεγγύης», «μια λέξη, απλή αλλά ριζοσπαστική», όπως σχολίασε.
«Πρέπει να συζητήσουμε αυτή την έννοια και να δώσουμε πολιτικές απαντήσεις», τόνισε. Έχουμε μπροστά μας πολλές σημαντικές μάχες να αντιμετωπίσουμε, σημείωσε ο κ. Ξυδάκης αναφερόμενος στις εκλογικές αναμετρήσεις του επόμενου χρόνου στη Ευρώπη, και πρόκειται για μάχες με σημαντικό πολιτικό περιεχόμενο, γι' αυτό «είναι η στιγμή να επιστρέψουμε στην πολιτική και να αφήσουμε στην άκρη την τακτική διαχείριση που μας χαρακτήρισε».
Να σημειωθεί ότι η διεθνής διάσκεψη στη Ρώμη ολοκληρώθηκε με τη συμμετοχή μεγάλων ονομάτων της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής. Στη διάσκεψη παρενέβησαν, μεταξύ άλλων, και ο Πρόεδρος της Ιταλικής Γερουσίας Pietro Grasso, ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Giuliano Amato και η πρώην Ευρωπαία Επίτροπος και πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας Emma Bonino. Είχε προηγηθεί σχετική με το θέμα του κράτους δικαίου συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του Βελγίου, Λουξεμβούργου και Ολλανδίας κκ. D. Reynders, J. Asselborn και B. Koenders, των υπουργών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλίας, Ιταλίας και Πορτογαλίας κκ. H. Désir, S. Gozi και κα Μ. Marques, καθώς και του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών, Ν. Ξυδάκη. Στη συνάντηση συμμετείχαν, επίσης, ο υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Σλοβακίας κ. Ι. Korčok καθώς και υψηλοί αξιωματούχοι από την Αυστρία, Δανία, Φινλανδία, Γερμανία, Ιρλανδία και Σουηδία.
Σημειώνεται ότι η συνάντηση κατέληξε σε ένα κοινό κείμενο/διακήρυξη, το οποίο δημοσιεύθηκε ως άρθρο στην εφημερίδα Corriere della Sera, με αντικείμενο τη βελτίωση της εφαρμογής του κράτους δικαίου στο εσωτερικό των κρατών-μελών της ΕΕ βάσει των ιδρυτικών της συνθηκών.