Σε ένα χρόνο προωθήθηκαν μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να είχαν γίνει εδώ και δεκαετίες, αλλά ελήφθησαν και μέτρα τα οποία οδήγησαν ύφεση 4% και εκτίναξη της ανεργίας στο 15%. Η κατανάλωση βυθίστηκε.

Στα μέτρα που ελήφθησαν από πέρσι το Μάιο περιλαμβάνονται και αλλαγές, οι οποίες δεν έχουν ολοκληρωθεί ή που παρουσιάζονται ως μεταρρυθμίσεις, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπήρξαν σημαντικές μεταβολές από το προηγούμενο καθεστώς, όπως είναι για παράδειγμα η απελευθέρωση του επαγγέλματος του συμβολαιογράφου ή των μεταφορών (φορτηγά δημόσιας χρήσης) κ.ά.

Αν κάποιος κάνει τον απολογισμό των τελευταίων 12 μηνών στην οικονομία, θα καταλήξει σε δύο βασικά συμπεράσματα:

Πρώτον, ο πήχυς τέθηκε πολύ ψηλά σε ό, τι αφορά τους δημοσιονομικούς στόχους και τις μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να προωθήσει η Ελλάδα με βάση το Mνημόνιο.

Δεύτερον, η Ελλάδα δεν κατάφερε να πετύχει τους στόχους, μολονότι κατέβαλε σημαντική προσπάθεια και προώθησε μέσα σε ένα χρόνο μεταρρυθμίσεις που θα έπρεπε να είχαν πραγματοποιηθεί εδώ και δεκαετίες.

Οι αστοχίες ήταν αποτέλεσμα των χειρισμών της κυβέρνησης, αλλά και διεθνών εξελίξεων. Αρκεί να θυμηθούμε το εξής: μετά τις περικοπές μισθών στο Δημόσιο και τον ασφαλιστικό νόμο, δηλαδή δύο δύσκολων αποφάσεων, η κυβέρνηση έδειξε ότι είχε την πολιτική βούληση να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις και σε τολμηρά μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης. Ετσι, η πρώτη αξιολόγηση από την τρόικα ήταν πολύ θετική και τα spread των ελληνικών ομολόγων είχαν υποχωρήσει κάτω από τις 600 μονάδες βάσης. Από τον περασμένο Δεκέμβριο το θετικό κλίμα άρχισε να ανατρέπεται. Τι μεσολάβησε;

Πρώτον, η ατολμία, οι καθυστερήσεις και η έλλειψη στρατηγικής σε βασικούς τομείς, μετά τον Δεκέμβριο, με πολλά υπουργεία να βάζουν «κόκκινες γραμμές» και να αντιδρούν σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Ετσι, δεν έγιναν πραγματικές μεταρρυθμίσεις, όπως στην άρση της κρουαζιέρας, στην απελευθέρωση επαγγελμάτων, μεταφορών, ενέργειας κ. λπ.

Δεύτερον, η γαλλογερμανική συμφωνία, η οποία προέβλεπε και τη συμμετοχή ιδιωτών στον μηχανισμό στήριξης, ενίσχυσε το ρίσκο και τον φόβο των αγορών.

Τρίτον, η προσφυγή Ιρλανδίας και Πορτογαλίας στον μηχανισμό στήριξης.

Το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης αναλογεί στους χειρισμούς της Ελλάδας. Διότι αν είχε πετύχει τους στόχους, τότε δεν θα έδινε πάτημα για σενάρια αναδιάρθρωσης που εκτίναξαν τα spreads των 10ετών ομολόγων σε νέα επίπεδα-ρεκόρ (ξεπέρασαν τις 1.157 μονάδες βάσης) την Μ. Τετάρτη.

Η κυβέρνηση δεν είχε από την αρχή μία ξεκάθαρη στρατηγική αποκρατικοποιήσεων. Ετσι, όταν οι αποκλίσεις του προϋπολογισμού οδήγησαν την τρόικα να θέσει θέμα αποκρατικοποιήσεων 50 δισ. ευρώ, προκλήθηκαν τεράστιες αντιδράσεις. Επίσης, υπήρξε ατολμία στη μείωση των δαπανών μέσω περιορισμού του κράτους.

Η δημοσιονομική προσαρμογή στηρίχθηκε αρχικά σε υψηλούς στόχους για τα έσοδα, όπου τελικά υπήρξαν μεγάλες αποκλίσεις λόγω ύφεσης και λόγω ανυπαρξίας αποτελεσματικού φοροεισπρακτικού μηχανισμού.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα αφ’ ενός να μην παταχθεί η φοροδιαφυγή και αφ’ ετέρου την «άκομψη» περικοπή δαπανών για να κλείσει η τρύπα των εσόδων. Ετσι, έπεσαν έξω οι στόχοι για το έλλειμμα και ήρθε η ανάγκη για λήψη νέων μέτρων. Ο αρχικός στόχος για το 2010 ήταν στο 8,1% του ΑΕΠ, ο οποίος στη συνέχεια αναθεωρήθηκε στο 9,5% για να καταλήξει τελικά, όπως αναμένεται, στο 10,5%. Η τελευταία αναθεώρηση οφείλεται σε νεότερα στοιχεία φορέων της γενικής κυβέρνησης που προέκυψαν από την καταγραφή.

Και αυτό, δηλαδή η καταγραφή του Δημοσίου, ήταν μία από τις μεγάλες και θετικές αλλαγές που έφερε το Μνημόνιο.

Παρατίθεται μία λίστα με βασικές ομάδες αλλαγών που επήλθαν με το μνημόνιο, καθώς η αναλυτική παρουσίαση όλων των μέτρων παρουσιάζεται σε τρεις εκθέσεις της τρόικας που ξεπερνούν τις 400 σελίδες.

Δημόσια Διοίκηση

• «Καλλικράτης» (ενοποίηση δήμων)

• Ενοποίηση και κατάργηση φορέων του Δημοσίου

• Μείωση των τακτικών αποδοχών και των εν γένει αμοιβών των εργαζομένων (οριζόντια μείωση) σε ΝΠΙΔ, που ανήκουν στο κράτος ή επιχορηγούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό, κατά 7%, πέραν των περικοπών που είχαν προηγηθεί.

• Κατάργηση των επιδομάτων Χριστουγέννων, Πάσχα και αδείας για τους εργαζόμενους στο δημόσιο που αμείβονται μα αποδοχές άνω των 3.000 ευρώ.

• Για δημόσιους υπαλλήλους  με αμοιβές χαμηλότερες  των 3.000 ευρώ τα επιδόματα εορτών περικόπτονται  σε 500 ευρώ για τα Χριστούγεννα, 250 ευρώ για το δώρο Πάσχα, και 250 ευρώ το επίδομα αδείας.

• Μείωση των επιδομάτων των εργαζομένων στο δημόσιο (ΝΠΔΔ και ΟΤΑ) κατά 12%.

• Μείωση του ανώτατου ορίου υπερωριών απογευματινής απασχόλησης στον δημόσιο τομέα κατά 30%.

• Πάγωμα μισθών στον δημόσιο τομέα μέχρι τέλους του 2010 με απαγόρευση των συλλογικών συμβάσεων και ατομικών συμφωνιών και την κατάργηση της κάθε αντίθετης ρύθμισης ή διάταξης που αναιρεί το εν λόγω μέτρο.

• Αναστολή των διορισμών και των προσλήψεων για το έτος 2010, με εξαίρεση τους τομείς παιδείας, υγείας και ασφάλειας και σταδιακή απορρόφηση των ήδη αποτυχόντων στον διαγωνισμό του ΑΣΕΠ.

• Καθιέρωση της σχέσης 1 προς 5 μεταξύ προσλήψεων και αποχωρήσεων στο δημόσιο με εξαίρεση (1 προς 1) τους τομείς της υγείας, παιδείας και ασφάλειας.

• Μείωση για το 2010 των προσλήψεων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου και έργου στο δημόσιο κατά 30%.

• Καθιέρωση Ενιαίας Αρχής Πληρωμών

• Καταγραφή δημοσίων φορέων, ΟΤΑ κλπ, και εργαζομένων

• Δημοσίευση οικονομικών στοιχείων της κεντρικής και της γενικής κυβέρνησης

• Δημοσίευση οφειλών του δημοσίου προς τρίτους σε μηνιαία βάση

ΔΕΚΟ

• Μείωση αποδοχών κατά 10% για ονομαστικούς μισθούς άνω των 1.800 ευρώ και μιθσολογικό πλαφόν 4.000 ευρώ.

• Τα επιδόματα να μην ξεπερνούν το 10% των ακαθάριστων αποδοχών.

• Μείωση λειτουργικών δαπανών κατά 15-25%

• Αναδιάρθρωση ΟΣΕ, ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ΟΑΣΑ

• Επιχειρησιακό σχέδιο για αύξηση εσόδων του ΟΔΙΕ και απόφαση αποκρατικοποίησής του

Φορολογία - Φοροδιαφυγή

• Εισαγωγή τεκμηρίων διαβίωσης

• Αλλαγή φορολογικής κλίμακας

• Αλλαγές στη φορολογία ακινήτων, κληρονομιών, γονικών παροχών, δωρεών

• Σύνδεση αφορολόγητου ορίου με τις αποδείξεις

• Τακτοποίηση ημιυπαίθριων χώρων, ρύθμιση οφειλών, περαίωση ανέλεγκτων χρήσεων

• Δυνατότητα συμψηφισμού οφειλών δημοσίου (κεντρικής κυβέρνησης) και ιδιωτών.

• Αυξήσεις ΦΠΑ, ειδικών φόρων σε καύσιμα, ποτά, τσιγάρα και είδη πολυτελείας

• Εκτακτη εισφορά σε νομικά και φυσικά πρόσωπα

• Εισαγωγή «πράσινου» φόρου

• Ταμειακές μηχανές και έκδοση αποδείξεων παντού

• Σύσταση πέντε ειδικών ομάδων κατά της φοροδιαφυγής

• Με κάρτες ή επιταγές οι πληρωμές άνω των 3.000 ευρώ (από το 2012 άνω των 1.500 ευρώ)

• Η φοροδιαφυγή και η μη καταβολή ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο θεωρούνται αδικήματα και προβλέπονται ποινές που φθάνουν μέχρι τη φυλάκιση για 20 χρόνια

• Μείωση φορολογίας επιχειρήσεων στο 20%

• Ενταξη μερισμάτων στη φορολογική κλίμακα

• Αύξηση ποσοστού προβεβαίωσης από 25% στο 50% προκειμένου να προσφύγει ο φορολογούμενος στα δικαστήρια για φορολογικές διαφορές

• Σύσταση Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων στο υπ. Οικονομικών

• Ανοιγμα κλειστών επαγγελμάτων (μηχανικοί, φαρμακοποιοί, κλπ)

• Εκπόνηση μελέτης για τα επικουρικά ταμεία και το ασφαλιστικό σύστημα (ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΟΑΕΕ και Δημοσίου)

• Μείωση συντάξεων - κατάργηση 13ης και 14ης σύνταξης

• Αύξηση ορίων συνταξιοδότησης και αλλαγή υπολογισμού σύνταξης

• Μείωση  των προσαυξήσεων στην περίπτωση υπέρβασης του ωραρίου εργασίας.

• Ρύθμιση για τη δημιουργία ειδικών επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων εργασίας που δίδουν τη δυνατότητα καθορισμού μισθών κάτω από τα επίπεδα των κλαδικών συμβάσεων ενώ μπορούν να συναφθούν και όροι εργασίας δυσμενέστεροι για μια σειρά εργασιακών ζητημάτων που αφορούν την εκ περιτροπής εργασίας, τις άδειες και τις διαθεσιμότητες.

• Κατάργηση της ισχύος της ευνοϊκότερης συλλογικής σύμβασης, σε περίπτωση συρροής συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

• Καθιέρωση της δυνατότητας μη ισχύος της εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης ως προς τον κατώτατο μισθό για τους νέους κάτω των 25 ετών με τη δυνατότητα κάλυψης της διαφοράς από τον ΟΑΕΔ.

• Καθιέρωση ετήσιων συμβάσεων μαθητείας με αμοιβή κάτω του κατώτατου μισθού.

• Μείωση των αποζημιώσεων απόλυσης (με την μείωση των ποσών ανάλογα με το χρόνο προειδοποίησης).

• Δυνατότητα  καταβολής των αποζημιώσεων απόλυσης σε δόσεις.

• Αύξηση του ορίου για τις ομαδικές απολύσεις (από 2% σε 5% για τις μεγάλες επιχειρήσεις).

• Περιορισμός του εύρους παρέμβασης του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ) ο οποίος δεν αποφασίζει για όλα τα ζητήματα (μισθοί, επιδόματα, θεσμικά) παρά μόνον για τον καθορισμό του βασικού ημερομισθίου ή/και βασικού μισθού.

• Επαναπροσδιορισμός του ανώνατης χρονικής διάρκειας των συμβάσεων ορισμένου χρόνου (από τα 2 έτη που ήταν).

• Διεύρυνση της περιόδου εφαρμογής της εκ περιτροπής εργασίας.

• Επέκταση της  διάρκειας απασχόλησης σε 36μήνες και διεύρυνση της δοκιμαστικής περιόδου σε 12 μήνες.

• Δυνατότητα μείωσης του κατώτατου μισθού με την καθιέρωση διάκρισης στις αμοιβές των εργαζομένων κάτω των 25 ετών.

• Περικοπή  του κατώτατου μισθού  των ανηλίκων 15-18 ετών στο 70% του κατώτατου μισθού μέσω της σύμβαση μαθητείας και καθιέρωση του θεσμού  της ετήσιας σύμβασης μαθητείας για νέους 15-18 ετών με την καταβολή του 70% του γενικού κατώτατου μισθού.

Επιχειρηματικό περιβάλλον - Ανταγωνισμός

• Αρση καμποτάζ στην κρουαζιέρα

• Απελευθέρωση αγοράς μεταφορών

• Απελευθέρωση αγοράς ενέργειας

• Νομοσχέδιο για αναδιοργάνωση και ενίσχυση της Επιτροπής Ανταγωνισμού

• Απλοποίηση αδειοδότησης επιχειρήσεων

• Σύσταση Υπηρεσίας Μίας Στάσης για σύσταση επιχειρήσεων

• Χρηματοδοτικά προγράμματα ενίσχυσης μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τόνωσης των εξαγωγών.

• Νέος Επενδυτικός Νόμος 3,2 δισ. ευρώ

Υγεια

• Καταγραφή οικονομικών των νοσοκομείων

• Ολοήμερη λειτουργία νοσοκομείων

• Ενταξη μονάδων του ΙΚΑ στο ΕΣΥ

• Ειδικό Γραφείο του Πολίτη σε κάθε νοσοκομείο για συλλογή παραπόνων

• Καθιέρωση «θετικής» και «αρνητικής» λίστας φαρμάκων

• Επιτροπή Προμηθειών για φάρμακα από νοσοκομεία

• Ενταξη φαρμάκων στο Παρατηρητήριο Τιμών

• Ασφαλισμένοι του ΙΚΑ εξυπηρετούνται και από τους γιατρούς του ΟΠΑΔ, του ΟΑΕΕ.

• Εναρξη ηλεκτρονικής συνταγογράφησης πιλοτικά από τον ΟΠΑΔ

• Εναρξη μηχανογράφισης νοσοκομείων

• Μείωση περιθωρίων κέρδους στη λιανική πώληση φαρμάκων στο 15% - 20%

• Εναρξη δημοσίευσης μηνιαίων στοιχείων για τις δαπάνες υγείας από ΙΚΑ, ΟΑΕ, ΟΓΑ και ΟΠΑΔ

Τράπεζες

• Σύσταση Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας

• Επέκταση εγγυήσεων 25 δισ. ευρώ

• Νέες εγγυήσεις 30 δισ. ευρώ

• Αναδιάρθρωση του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων

• Αποφασίζεται αύξηση κεφαλαίου της Αγροτικής Τράπεζας

Αλλα μέτρα - Λοιπές μεταρρυθμίσεις

• Σύσταση ανεξάρτητης στατιστικής αρχής (ΕΛΣΤΑΤ)

• Νόμος περί δημοσιονομικής ευθύνης (τρόπος κατάρτισης προϋπολογισμού, ελέγχου και δημοσίευσης στοιχείων, κλπ)

• Εκσυγχρονισμός Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους

• Ενιαία Δημόσια Αρχή Προμηθειών

• Μείωση αμυντικών δαπανών

• Περιορισμός Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων

• Μείωση κονδυλίων για την παιδεία

Σε συνεργασία με το site eranistis.gr