Σε μια προσπάθεια να απαντήσει στα ερωτήματα αυτά, μελέτη του Ομίλου για τα Κοινωνικά και εργασιακά Δικαιώματα (ΟΚΕΔ) πέφτει επάνω στα παράδοξα των πολιτικών επιλογών που επιβάλλουν οι δανειστές και αποκαλύπτει ότι τελικά, ο προβλεπόμενος στόχος για συνταξιοδοτική δαπάνη ύψους 27,1 δισ. ευρώ που καταγράφεται στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Προσαρμογής, οδηγεί σε μέση κύρια σύνταξη 620 ευρώ (μεικτά) από 722 ευρώ που είναι σήμερα και επικουρική κάτω από τα 150 ευρώ . Και αυτό, γιατί όπως διαπιστώνεται, η μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης το 2021 θα είναι της τάξης των 5,7 δισ. ευρώ και όχι 3,1 δισ. ευρώ.
Όπως χαρακτηριστικά διαπιστώνεται στη μελέτη, εάν οι συντάξεις “πάγωναν” και διατηρούνταν στα σημερινά επίπεδα, η συνολική συνταξιοδοτική δαπάνη το 2021 θα έφτανε τα 32,8 δισ. ευρώ. Στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα όμως προβλέπεται ότι η συνταξιοδοτική δαπάνη τη συγκεκριμένη χρονιά θα διαμορφωθεί στα 27,1 δισ. ευρώ και συνεπώς οι μειώσεις στις συντάξεις από 3,1 δισ. ευρώ εκτινάσσονται κατά 5,7 δισ. ευρώ.
Ο επιστημονικός υπεύθυνος του ΟΚΕΔ, ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Σ. Ρομπόλης και ο υποψήφιος διδάκτορας Β.Μπέτσης τονίζουν ότι ο αριθμός των συνταξιούχων και η συνταξιοδοτική δαπάνη δεν μεταβάλλονται στη διάρκεια του χρόνου με τον ίδιο ρυθμό. Η κύρια αιτία αυτής της αναντιστοιχίας είναι η μεταβίβαση της σύνταξης ενός θανόντος ατόμου στην σύζυγο ή/και τα παιδιά του.
Για παράδειγμα μπορεί ο αριθμός των συνταξιούχων να αυξάνει με ρυθμό 1% και η συνταξιοδοτική δαπάνη να αυξάνει με ρυθμό 2,5%.
Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη τον αριθμό των νέων συνταξιοδοτήσεων και τον αριθμό των θανάτων συνταξιούχων από το 2000 μέχρι σήμερα και χρησιμοποιώντας αναλογιστικά μοντέλα προβολών οι δύο επιστήμονες εκτιμούν ότι η συνταξιοδοτική δαπάνη θα διαμορφωθεί στο επίπεδο των 32,8 δισ. ευρώ το 2021, με την παραδοχή ότι το μέσο επίπεδο των συντάξεων θα παραμείνει στα επίπεδα που έχουν διαμορφωθεί τον Ιούνιο του 2017 (722 ευρώ μέση κύρια σύνταξη και 170 ευρώ μέση επικουρική).
Άρα στην πραγματικότητα, η συνταξιοδοτική δαπάνη δεν μειώνεται από 30,2 δισ. (2017) σε 27,1 δισ. ευρώ (μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα) το 2021, αλλά από 32,8 δισ. ευρώ σε 27,1 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι οι επακόλουθες μειώσεις εκτιμώνται σε 5,7 δισ. ευρώ και όχι σε 3,1 δισ.
Το παράδοξο που παρατηρείται είναι ότι στα 27,1 δισ. ευρώ που ορίζει ως συνταξιοδοτική δαπάνη το μεσοπρόθεσμο για το 2021, ο συντελεστής συνταξιοδοτικές δαπάνες προς ΑΕΠ μπορεί να επιτευχθεί στο ανώτερο όριο του 16% (όπως ορίζεται στον Ν.4387/2016) με ΑΕΠ περίπου 171,3 δισ. ευρώ, όταν το ΑΕΠ του 2016 ήταν 175,4 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, η αντίφαση που εντοπίζεται, συνίσταται στο γεγονός ότι ενώ οι δανειστές από την μία πλευρά προβλέπουν ότι ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ θα είναι άνω του 2% ετησίως, από την άλλη πλευρά επιδιώκουν ένα ύψος συνταξιοδοτικής δαπάνης (16% του ΑΕΠ), το οποίο επιτυγχάνεται ακόμη και με συνθήκες στασιμότητας μέχρι και το 2021.
Σύμφωνα με τους δύο επιστήμονες, οι δανειστές κάνουν κάποιο σοβαρό λάθος στις εκτιμήσεις και τις μελέτες τους ή υποκρίνονται με τις προβλέψεις τους για την ανάπτυξη, πιστεύοντας στην ουσία ότι αυτή δεν μπορεί να επιτευχθεί με τα επιβαλλόμενα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας και λιτότητας ή αποκρύπτουν την πραγματικότητα, η οποία συνίσταται στην λανθασμένη επιστημονικά και αδιέξοδη επιλογή της μείωσης της συνταξιοδοτικής δαπάνης (αριθμητής) με περικοπές των συντάξεων και όχι με την αύξηση του ΑΕΠ (παρανομαστής).
Για τον λόγο αυτό, ο ΟΚΕΔ επισημαίνει πως είναι αναγκαία η αποτροπή της εφαρμογής των ψηφισθέντων διατάξεων από την 1/1/2019, καθώς και η ποσοτική – τεκμηριωμένη επανεξέταση και ο επανασχεδιασμός της χρηματοοικονομικής και κοινωνικής πορείας του Ασφαλιστικού στη χώρα μας κατά τα επόμενα πενήντα έτη.