Αρχής γενομένης... οι Σφίγγες
Η πλήρης αποκάλυψη των μαρμάρινων Σφιγγών που βρέθηκαν στον Τύμβο Καστά στην Αμφίπολη, η εύρεση τμήματος από τη ράχη του Λέοντος, καθώς και μικρού τμήματος της ανωδομής του μνημείου, ήταν τα πρώτα δεδομένα που μαγνήτισαν τα βλέμματα στις ανασκαφές της ΚΗ” Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, με επικεφαλής την Κατερίνα Περιστέρη. "Με την αφαίρεση, μέχρι στιγμής, των έντεκα λίθων από τον τοίχο σφράγισης, αποκαλύφθηκαν εξ ολοκλήρου οι Σφίγγες από μάρμαρο Θάσου. Το ύψος των αγαλμάτων είναι 1,45 μ. Το συνολικό ύψος με τις κεφαλές υπολογίζεται ότι θα έφτανε τα δύο μέτρα περίπου. Στους κορμούς τους, που είναι δουλεμένοι με ψιλό ντισιλίδικο, αποτυπώνεται η πλαστικότητα και η λεπτοδουλειά των γλυπτών της τελευταίας εικοσιπενταετίας του 4ου π.Χ. αιώνα." ανακοίνωσε τότε το Υπουργείο Πολιτισμού.
Οι Καρυάτιδες
Το παγκόσμιο ενδιαφέρον για τις ανασκαφές του πολιτιστικού θησαυρού κέντρισαν οι Καρυάτιδες! Στο χώρο μπροστά από τον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο του τύμβου, όπου και αποκαλύφθηκαν κάτω από το μαρμάρινο επιστύλιο, ανάμεσα στις, επίσης, μαρμάρινες παραστάδες. Οι δύο εξαιρετικής τέχνης Καρυάτιδες είναι από θασίτικο μάρμαρο, συμφυείς με πεσσό, διατομής 0,20Χ0,60 μέτρων.
"Καρυάτιδες δεν έχουν βρεθεί σε κανέναν άλλον μακεδονικό τάφο. Στον εν λόγω τάφο το σίγουρο είναι ότι χρησιμοποιούνται ως μοτίβο στήριξης, κάτι το οποίο κατά ορισμένους μπορεί να σημαίνει κάτι ιδιαίτερο, αλλά κατ' άλλους να μην έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία", είχαν επισημάνει οι αρχαιολόγοι μετά τη σπουδαία ανακάλυψη στον τάφο της Αμφίπολης.
Το άνοιγμα που ανακαλύφτηκε μετά την αφαίρεση των χωμάτων
Με τα φώτα της δημοσιότητας στραμμένα στην Αμφίπολη, γραφίστες του amfipoli-news.com σχεδίασαν εφαρμογή 3D περιήγησης στο φημισμένο τύμβο. Η τρισδιάστατη απεικόνιση του τάφου της Αμφίπολης βασίστηκε στις επίσημες διαστάσεις και αναλογίες που έχουν ανακοινωθεί, αλλά και στις φωτογραφίες που έχουν χρησιμοποιηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Η μαρμάρινη θύρα
Τμήματα από μαρμάρινη θύρα έφερε στο φως η ανασκαφική ομάδα. Δύο τμήματα της σπασμένης μαρμάρινης πόρτας που βρίσκεται μπροστά στο θύρωμα του τρίτου διαφραγματικού τοίχου αποκαλύφθηκαν με την αφαίρεση των χωμάτων του τρίτου θαλάμου στον τύμβο Καστά της Αρχαίας Αμφίπολης. Η θύρα είναι κατασκευασμένη από θασίτικο μάρμαρο, φέρουν εφηλίδες, οι οποίες «μιμούνται» την κεφαλή καρφιών, όπως είθισται στις ξύλινες πόρτες, ενώ έχει τυπική μορφή εν λόγω θυρών σε μακεδονικούς τάφους.
Μάλιστα στη δυτική πλευρά της πόρτας διαπιστώθηκε ότι υπάρχει στροφέας, το σημείο κρέμασης της θύρας από την παραστάδα, κάτι σαν τους σημερινούς μεντεσέδες. Η εκτίμηση της ανασκαφικής - διεπιστημονικής ομάδας είναι πως μετά το θύρωμα μέσα στον τρίτο θάλαμο υπάρχει κλίμακα (σκάλα) που κατεβαίνει σε βάθος ίσως και 2 μέτρων.
Το ψηφιδωτό
Λίγο πριν την αποκάλυψη του μεγάλου μυστικού του τάφου της Αμφίπολης, η αποκάλυψη του ψηφιδωτού δαπέδου μαγνήτισε ξανά τα βλέμματα.
Οι διαστάσεις του ψηφιδωτού είναι 4,5 Χ 3 μέτρα. Το μεγαλύτερο τμήμα του δαπέδου απεικονίζει άρμα σε κίνηση, που σύρεται από δύο λευκά άλογα και οδηγεί γενειοφόρος άνδρας, με στεφάνι δάφνης στο κεφάλι αποκάλυψαν οι αρχαιολόγοι στον Τύμβο Καστά στην Αμφίπολη, σύμφωνα με ανακοίνωση του εξέδωσε το Υπουργείο Πολιτισμού. Μπροστά από το άρμα απεικονίζεται ο θεός Ερμής ως ψυχοπομπός, ο οποίος φορά πέτασο, μανδύα, φτερωτά σανδάλια και κρατά κηρύκειο. Η σύνθεση έχει κατεύθυνση από ανατολικά προς τα δυτικά. Επιβεβαιώθηκε μάλιστα πως η Περσεφόνη είναι το τρίτο πρόσωπο του εντυπωσιακού ψηφιδωτού δαπέδου. Η κοκκινομάλα γυναικεία μορφή φορά λευκό χιτώνα και έχει υψωμένο το αριστερό της χέρι προς τα πάνω, κάτι που οδηγεί τους αρχαιολόγους στο συμπέρασμα ότι η σκηνή που αναπαριστά το ψηφιδωτό αποδίδει την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Μετά από την τελευταία ανακάλυψη προκύπτει και ότι ο γενειοφόρος αρματηλάτης είναι ο Πλούτωνας.
"Υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά του ψηφιδωτού στην Αμφίπολη με την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα που απεικονίζεται στον "τάφο της Περσεφόνης" στις Αιγές", τόνισε η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, σχολιάζοντας τα νέα εντυπωσιακά ευρήματα στον τάφο της Αμφίπολης, συνιστώντας, παράλληλα, υπομονή μέχρι να «μιλήσει» από μόνο του το μνημείο. "Έχουμε τον Ερμή ψυχοπομπό, έχουμε το άρμα, έχουμε τα άλογα, έχουμε μια γενειοφόρο μορφή. Ας περιμένουμε την αποκάλυψη. Υπάρχουν -εάν θεωρήσουμε ότι εδώ έχουμε μια σκηνή μιας αρπαγή Περσεφόνης, όπως αυτό αναφέρεται από τον τάφο του Φιλίππου, βεβαίως μετά θα πρέπει να προχωρήσουμε σε μια σειρά συλλογισμών, ιστορικών", ανέφερε, τονίζοντας ότι η συγκεκριμένη παράσταση συνδέεται με την δυναστεία των Τημενιδών.
Μετά από τις τελευταίες αποκαλύψεις, ο αιγυπτιολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «Ο χαμένος τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου», Andrew Chugg σχολιάσε χαρακτηριστικά στο Discovery: "Οι ροζέτες που βλέπουμε στην Αμφίπολη είναι παρόμοιες με εκείνες στο χρυσό φέρετρο του Φιλίππου Β', του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μοιάζει να είναι ένα σήμα κατατεθέν", σημειώνοντας πως ενδυναμώνεται η θεωρία πως στον τάφο είναι θαμμένη η Ολυμπιάδα, μητέρα του Μακεδόνα Βασιλιά: "Η βασίλισσα Ολυμπία (μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου) είναι η βασική υποψήφια, αλλά δεν αποκλείεται η Ρωξάνη ή και ο συνδυασμός και των δύο ταυτοχρόνως". Ο Chugg συμπληρώνει πως: "Οι Καρυάτιδες είναι πραγματικά εντυπωσιακό εύρημα, είναι ένα ακόμα δείγμα πως ο τάφος ανήκει σε ένα σημαντικότατο πρόσωπο της βασιλικής οικογένειας. Οι σφίγγες είναι χαρακτηριστικό σύμβολο των Μακεδόνων από τον τέταρτο αιώνα π.Χ. Οι σφίγγες δεν ήταν συχνές σε τύμβους εκείνης της περιοχής, βρέθηκαν όμως σε δύο τάφους στη Βεργίνα – ο ένας εκ των οποίων αποδόθηκε στη γιαγιά του Μ. Αλέξανδρου, την Ευρυδίκη."
Το κεφάλι της Σφίγγας
Η τελευταία σπουδαία ανασκαφή της Αμφίπολη έφερε στο φως το κεφάλι της μίας από τις δύο Σφίγγες που κοσμούσαν την είσοδο του εντυπωσιακού τάφου. Το γλυπτό εξαιρετικής τέχνης αποδίδεται στον κορμό της ανατολικής Σφίγγας, έχει κυματιστούς βοστρύχους, που φέρουν ίχνη κόκκινου χρώματος, οι οποίοι πέφτουν στον αριστερό ώμο, ενώ συγκρατούνται από λεπτή ταινία.
Οι υποθέσεις για τον ένοικο του τάφου πληθαίνουν διαρκώς, με τελευταία την άποψη της βυζαντινολόγου-ιστορικού, Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, που πιθανολογεί πως στον μεγαλοπρεπή τάφο της Αμφίπολης είναι θαμμένος ο Κάσσανδρος. Ο Κάσσανδρος ήταν ένας από τους επιγόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου και βασιλιάς της Μακεδονίας, ενώ ήταν εκείνος που δολοφόνησε τη σύζυγο του μεγάλου στρατηλάτη, Ρωξάνη, και τον γιο τους Αλέξανδρο Δ'. "Πιστεύω ότι η μεγαλοπρέπεια του μνημείου συνάδει με το χαρακτήρα του Κασσάνδρου, ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, διακρινόταν για την ευρυμάθειά του, αλλά και για την εχθρότητά του απέναντι στον Μεγάλο Αλέξανδρο, με τον οποίο είχε έρθει σε σύγκρουση στη Βαβυλώνα. Να ονομάσω, λοιπόν, Κασσάνδρειον το μνημείο της Αμφίπολης;" σημειώνει η κυρία Ελένη Αρβελέρ, ενώ αναφέρεται στο ενδεχόμενο του πολυάνδριου τάφου: "Μνημείο, πιθανώς, επιφανών νεκρών, δηλαδή ένα νεκροταφικό πολυάνδρειο, που ίσως σχετίζεται ιδιαίτερα με τους ναυάρχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δεδομένου ότι από εκεί ξεκίνησε ο στόλος του στρατηλάτη, ή μάλλον ταφικό βασιλικό συγκρότημα; Το μνημείο της Αμφίπολης αποτελεί, αναμφισβήτητα, πολύτιμο ιστορικό τεκμήριο για τη μελέτη της Μακεδονίας, σε μια άκρως ενδιαφέρουσα εποχή".
Το μόνο βέβαιο είναι πως το αξιόλογο μνημείο είναι αφιερωμένο σε πρόσωπο ή πρόσωπα που είχαν άμεση σχέση με την Αμφίπολη και αυτοί θα μπορούσαν να είναι είτε οι τρεις ναύαρχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου (Νέαρχος, Πολυπέρχων, Λαομέδων) ή ο Κάσσανδρος, που ανέδειξε και εκείνος την περιοχή σε κέντρο της Μακεδονίας.