Άλλωστε ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Dylan και οι Stones μπορεί να αποτελούν σύγχρονους «Παρθενώνες» αλλά «φέρνουν» σε ξενοδοχεία, εστιατόρια, καταστήματα, μπαρ κτλ τζίρο. Μάλιστα σύμφωνα με πρόχειρες εκτιμήσεις η αξία των πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων των δημιουργών και καλλιτεχνών όπως αποτυπώνονται με όρους αγοράς και αποτελούν αντικείμενο διαχείρισης των εταιριών που εισπράττουν είναι περίπου 60 εκατομμυρίων ετησίως. Κι αυτό την περίοδο της κρίσης. Πριν την ύφεση το ποσό άγγιζε τα 120 εκατομμύρια περίπου.
Διόλου ευκαταφρόνητο το ποσό και συνεπώς η ευκαιρία για επιχειρηματική δραστηριότητα στο χώρο μεγάλη. Αίσθηση, έτσι, προκαλεί το γεγονός ότι το πόρισμα της E&Y, (που ωστόσο και η ίδια η ελεγκτική εταιρία, σύμφωνα με πληροφορίες, θεωρεί ελλιπές καθώς δεν είχε πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία), καταγράφει σειρά ατασθαλιών πολλών εκατομμυρίων, αλλά και σοβαρές παραλείψεις του νόμου που διέπει τις Α.Ε..
Η εταιρία του ελέγχθηκε έσπευσε να απαντήσει πάντως. «Σε απάντηση πρόσφατων δημοσιευμάτων που σχολιάζουν με διαφορετικούς τρόπους τα ευρήματα της διαχειριστικής έκθεσης της εταιρείας Ε&Υ σχετικά με την ΑΕΠΙ, γνωστοποιούμε τα εξής: Η Διοίκηση της εταιρείας προβαίνει σε σειρά ενεργειών βάσει επιχειρηματικού σχεδίου με σκοπό τη σταδιακή τακτοποίηση των θεμάτων και τη συνέχιση της εύρυθμης λειτουργίας της. Το σχέδιο αυτό θα γνωστοποιήσει και θα συζητήσει με τις αρμόδιες εποπτικές αρχές» ανέφερε σε ανακοίνωσή της η ΑΕΠΙ χωρίς όμως να διαφωτίζει τα πράγματα.
Αναγκαίες οι παρεμβάσεις
Είναι προφανές ότι καθώς η αγορά είναι μεγάλη η ανάγκη ρύθμισης κι ελέγχου είναι αυταπόδεικτη, ειδικά όταν πολλοί από τον χώρο των δημιουργών φωνάζουν εδώ και χρόνια. Έτσι σίγουρα δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία ο έλεγχος που διατάχθηκε αμέσως με την ανάληψη των καθηκόντων του, στις αρχές του 2015, από έναν καλό γνώστη του χώρου, τον πρώτο υπουργό Πολιτισμού της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, τον νυν Κοινοβουλευτικό Εκπρόσωπο Νίκο Ξυδάκη. Ο καλλιτεχνικός κόσμος ήξερε, σχολίαζε αλλά για χρόνια δεν γινόταν έλεγχος, ώστε είτε να φύγουν, είτε να φανούν οι όποιες σκιές. Η πολιτεία άργησε αλλά η αλλαγή της κυβέρνησης βοήθησε ώστε να ξεκινήσει μια περιπετειώδης διαδικασία που τουλάχιστον κατέληξε κάπου.
«Είναι κοινή απαίτηση λοιπόν η άμεση διαλεύκανση της υπόθεσης, η εξυγίανση της εταιρείας και η απονομή δικαιοσύνης. Από την άλλη μεριά επαληθευόμαστε όσοι έχουμε πιστέψει στις αρχές της συλλογικής διαχείρισης των δικαιωμάτων και της μη κερδοσκοπικής λειτουργίας των δομών είσπραξης. Διαφορετικά εκτιθέμεθα εντός και εκτός χώρας» αναφέρει μιλώντας στο Reporter.gr ο Γιώργος Νταλάρας που στις αρχές της δεκαετίας του 1980 είχε ξεκινήσει μια μεγάλη προσπάθεια συλλογικής διαχείρισης των δικαιωμάτων κατά το πρότυπο άλλων χωρών, αλλά ωστόσο είχε συναντήσει τότε μεγάλες αντιδράσεις.
Ταυτόχρονα και ο Σταύρος Ξαρχάκος με επιστολή του στον Πρωθυπουργό ζητεί παρέμβαση και κάθαρση. Ο κ. Ξαρχάκος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τους έλληνες μουσικούς αλλά και για την αγορά γενικότερα, καθώς, όπως ισχυρίζεται, από την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ΑΕΠΙ, κινδυνεύουν να χάσουν το μοναδικό τους εισόδημα 10.000 Έλληνες δημιουργοί και 160 εργαζόμενοι της ΑΕΠΙ, ενώ προειδοποιεί ότι οι διάφοροι φορείς της αγοράς (ραδιόφωνα, ξενοδοχεία κλπ.) δεν θα μπορούν να παίζουν μουσική νόμιμα.
Νομοθετική ρύθμιση που αγνοείται
Πλέον οι συνθήκες φαίνονται ώριμες για μια συνολική ρύθμιση του χώρου. Μάλιστα ήδη επί Ξυδάκη είχε ξεκινήσει η διαδικασία για την ενσωμάτωση σχετικής Οδηγίας 2014/26/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2014 και τη διαμόρφωση νομοσχεδίου για την αλλαγή του Ν. 2121/1993, που μέχρι σήμερα καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και το νομικό καθεστώς των Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων.
Επί υπουργίας Αριστείδη Μπαλτά το νομοσχέδιο είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και ήταν έτοιμο προς κατάθεση. Ωστόσο δεν πήρε το δρόμο της Βουλής. Μόλις πριν λίγες μέρες μετά το σάλο λόγω πορίσματος το υπ. Πολιτισμού και η υπουργός Λυδία Κονιόρδου έσπευσε να ανακοινώσει ότι το Ν/Σ ήταν στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους για να λάβει τη σχετική έκθεση και να πάει στη Βουλή.
Σύμφωνα όμως με πληροφορίες το κείμενο που έχει πάει στο ΓΛΚ είναι σημαντικά αλλαγμένο από αυτό που είχε δοθεί σε δημόσια θέα στη Διαύγεια και είχε πάρει αρκετά θετικά σχόλια. Ουσιαστικά, σύμφωνα με πληροφορίες, απομειώνει τον εποπτικό ρόλο του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας και κατ΄επέκταση της Πολιτείας δίνοντας ευχέρεια για διαχειριστικές κινήσεις στους φορείς που διαχειρίζονται τα δικαιώματα. Όπως γίνεται αντιληπτό αυτά τα ζητήματα στο φόντο των όσων συμβαίνουν δημιουργεί ‘έυλογες ανησυχίες στον καλλιτεχνικό κόσμο. Μάλιστα, το κείμενο ρυθμίσεων, σύμφωνα με πληροφορίες, αφαιρεί τη δυνατότητα στον εκάστοτε υπουργό να αφαιρεί την άδεια λειτουργίας στις εν λόγω εταιρίες σε περιπτώσεις ατασθαλιών.
Ανάγκη για συνέχεια
Το όλο όμως θέμα καίει καθώς, όπως αναφέρουν οι καλλιτέχνες, θα πρέπει να διασφαλιστεί η συνέχεια. «Ακόμα και αυτό το ημιτελές πόρισμα, φανερώνει μια εντυπωσιακά οδυνηρή εικόνα για το πόσο πλημμελώς και έκνομα λειτουργούσε ο συγκεκριμένος φορέας στην αγορά πνευματικών δικαιωμάτων, εις βάρος των δημιουργών και των χρηστών. Η εικόνα αυτή έχει δημιουργήσει κρίση στην αγορά των πνευματικών δικαιωμάτων, και βαριά διαταραχή της πίστης. Και αυτή πρέπει να αποκατασταθεί με διαφάνεια, με σωστή θέσμιση και άψογη λειτουργία, υπό εποπτεία, με εγγυήσεις ανέφερε σε δήλωσή του πριν λίγες μέρες o Νίκος Ξυδάκης.
Διακομματική συναίνεση
Συμπλήρωσε δε ότι «θα χρειαστούν κι άλλοι εκτεταμένοι έλεγχοι, φορολογικός έλεγχος, δικαστική διερεύνηση για το αν υπάρχουν ευθύνες, κάτι για το οποίο θα αποφανθεί ο εισαγγελέας που παρέλαβε το πόρισμα. Ασφαλώς επίσης θα πρέπει να φροντίσουμε να μην υπάρξει κενό και αστάθεια στην αγορά, ώστε οι καλλιτέχνες να μην στερηθούν ένα έσοδο που δικαιούνται – για πολλούς μάλιστα, το μοναδικό. Συνεπώς η πολιτεία θα πρέπει με ταχύτητα, με μεγάλη προσοχή αλλά και με ευαισθησία να βάλει τα θεμέλια για τη διάσωση και εξυγίανση της αγοράς δικαιωμάτων. Θα πρέπει να οδηγηθούμε σε μια διάδοχη κατάσταση πιο στέρεη και λειτουργική, που θα χαίρει της εμπιστοσύνης όλων, ώστε να μην υπάρξει ποτέ στο μέλλον καταδολίευση ενός κοινωνικού πόρου».
Ο Ν. Ξυδάκης αναφέρθηκε επίσης στον Οργανισμό Πνευματικών Δικαιωμάτων (ΟΠΙ), λέγοντας ότι στο νόμο που θα έρθει σύντομα προς ψήφιση ασφαλώς θα πρέπει ο Οργανισμός να διατηρεί την εποπτική και κυρωτική του αρμοδιότητα σε φορείς όπως η ΑΕΠΙ, που εισπράττουν και διαχειρίζονται κοινωνικό πόρο. Ο κοινωνικός πόρος -εξήγησε- είναι ένα είδος δημοσίου χρήματος. Πρέπει να αποδίδεται εκεί που προβλέπει ο νόμος. Στους δικαιούχους. Ούτε πρέπει να καθυστερεί ούτε να παρακρατείται, διότι είναι εισφοροκλοπή, ούτε να επιβαρύνεται με δόλια έξοδα λειτουργίας από τους εισπρακτικούς φορείς. Εκεί πρέπει να παρέμβει η πολιτεία και να τα ζυγίσει ακριβοδίκαια όλα.
Στις αρχές αυτές φαίνεται μάλιστα φαίενται να συμφωνούν πέρα από πολλούς φορείς καλλιτεχνών όπως το μεγαλύτερο κομμάτι της ΜΕΤΡΟΝ (συνθέτες και δημιουργοί), η ΓΑΙΑ (για συγγενικά δικαιώματα) και πολιτικά στελέχη από άλλα κόμματα. Η συνέχεια όπως φαίνεται θα δοθεί στη Βουλή και ειδικά στην Επιτροπή Θεσμών όπου και με αφορμή τη συζήτηση για το πόρισμα θα κατατεθούν και οι απόψεις όλων των κομμάτων.