Με τη γνώση αυτή ως όπλο αναδείχθηκε ως σεμνός διανοητής στον οποίο οι σύγχρονοι ιστορικοί προσέβλεπαν καθώς πέρα από το επιστημονικό του έργο ήταν και ένας φάρος συνολικής θεώρησης της πορείας της σύγχρονης Ελλάδας.
«Υπήρχαν κάποιοι λυτρωτικοί δρόμοι, που υποστήριζαν ότι με την υπέρβαση των εθνών ο λόγος της προλεταριακής επανάστασης θα φτάναμε σε καινούργιες πολιτισμικές συνθέσεις. Σε τι μεταφράστηκε αυτό; Σε μία εχθρότητα των Τούρκων φασιστών απέναντι στο ελληνικό στοιχείο της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Και σε μας σε τι μεταφράστηκε; Σε μια μορφή αγαθομανίας: «Τι καλά παιδιά που είναι οι Τούρκοι! Τι αθώοι άνθρωποι!» Μα κανείς άνθρωπος δεν είναι αθώος... Ολοι αυτοί που συζητούν για εθνικισμό, για εθνισμό, δεν καταλαβαίνουν το απλό γεγονός ότι η απελευθέρωση δεν μπορούσε παρά να έχει και δημοκρατικό χαρακτήρα. Τέτοια ήταν η Επανάσταση του 1821, που κατ' εμέ είναι το μεγαλύτερο γεγονός της νεότερης ελληνικής ιστορίας, η μεγάλη τομή. Οπότε πάλι επαληθεύεται ο Σαμπό ότι η μεγαλύτερη επανάσταση μετά τον χριστιανισμό ήταν τα εθνικά κινήματα...».
Αυτά ενδεικτικά ανέφερε σε μια συνέντευξή του στην Καθημερινή το 2002 στο Νίκο Ξυδάκη και την Όλγα Σελλά για την μεγάλη μάχη εθνογνωσίας που έλαβε χώρα μετά το 1974.
Το έργο του πλούσιο. Πιο συγκεκριμένα εξέδωσε τους τόμους: Μηχανισμοί της αγροτικής οικονομίας στην Τουρκοκρατία (ΙΕ΄- ΙΣΤ΄ αι.) (1978), Ελληνική κοινωνία και οικονομία, ΙΗ΄-ΙΘ΄ αιώνες. Υποθέσεις και προσεγγίσεις (1982), Ιστορική έρευνα και ιστορική παιδεία. Πραγματικότητες και προοπτικές (1982), Ζητήματα ιστορίας (1983), Οικονομία και νοοτροπίες (1988), Σχόλια (1993), Ιστορικά απεικάσματα (1995), Πατριδογραφήματα (2003), Ελληνική οικονομική ιστορία, ΙΕ΄-ΙΘ΄αιώνας (2003, με συνεργάτες), Βίωση και καταγραφή του οικονομικού. Η μαρτυρία της απομνημόνευσης (2007) κ.ά. Επιμελήθηκε συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων και συνεργάστηκε με πολλά περιοδικά (Αιτωλικά Γράμματα, Αρχειοτάξιο, Ο Ερανιστής, Κερκυραϊκά Χρονικά, Λευκαδίτικες Σελίδες κ.ά.).
Ομότιμος διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) και επίτιμος πρόεδρος των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), είχε συνδεθεί με τον κύκλο του Κ. Θ. Δημαρά και την περί αυτόν ιστοριογραφική σχολή στο Παρίσι. Υπήρξε συνδιευθυντής, μαζί με τους Φίλιππο Ηλιού και Βασίλη Παναγιωτόπουλο, του περιοδικού Τα Ιστορικά.
Συνεργάστηκε με την École Pratique des Hautes Études (1974-1984) και την École des Hautes Études en Sciences Sociales (1986-1988), δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Paris IV (1976-1977) και στο Πανεπιστήμιο Paris I, Panthéon-Sorbonne (1982-1998) ενώ διετέλεσε διευθυντής Ερευνών στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του ΕΙΕ (1988-2003).
Ως ερευνητής ήταν μέλος της Επιτροπής Ιστορίας του Ιστορικού Αρχείου Ελληνικής Νεολαίας (1994-2000), υπεύθυνος του ερευνητικού προγράμματος της ΓΓΕΤ «Φορολογικοί μηχανισμοί και οικονομία στο πλαίσιο των ελληνικών κοινοτήτων, ΙΖ΄-ΙΘ΄αι.», υπεύθυνος του ερευνητικού προγράμματος της ΓΓΕΤ «Ελλαδικά αστικά συγκροτήματα και ενδοχώρα, ΙΕ΄-ΙΘ΄ αι.: απορρόφηση πλεονάσματος και συστήματα διασυνδέσεων», ενώ παρέδιδε εβδομαδιαία σεμινάρια στο ΕΙΕ με θέμα «Προβλήματα οικονομικής ιστορίας, ΙΕ΄- ΙΘ΄ αι.». Διετέλεσε επίσης αντιπρόεδρος της Δ. Επιτροπής του Ιονίου Πανεπιστημίου, διευθυντής Ερευνών του Προγράμματος Ιστορίας της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας και μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας.