Οι δύο αγορές σιδηρομεταλλεύματος: Tα συμβόλαια και οι τρέχουσες τιμές

Αρχικά, είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι τα τελευταία χρόνια ουσιαστικά «συνυπήρχαν» δύο αγορές σιδηρομεταλλεύματος:

        η παραδοσιακή αγορά βάσει ετήσιων συμβολαίων

Η μεγάλη συγκέντρωση τόσο από την πλευρά των ορυχείων σιδηρομεταλλεύματος όσο και από την πλευρά των παραγωγών χάλυβα επέτρεπε τη διαπραγμάτευση βάσει ετήσιων συμβολαίων, προσφέροντας εύλογα περιθώρια κέρδους στους παραγωγούς χάλυβα και σταθερές χρηματοροές στα ορυχεία (στοιχείο σημαντικό για τον προγραμματισμό επενδύσεων).

        η νέα αγορά βάσει τρεχουσών τιμών (spot αγορά)

Η ταχύτατη ανάδειξη της Κίνας σε βασικό αγοραστή του σιδηρομεταλλεύματος δημιούργησε ανισορροπίες ζήτησης-προσφοράς. Αυτό οδήγησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 στη δημιουργία μιας – αρχικά ρηχής – spot αγοράς χαμηλής ποιότητας σιδηρομεταλλεύματος με βασικούς εταίρους: μικρούς παραγωγούς Ινδίας και μικρά χυτήρια χάλυβα στην Κίνα (τα οποία ούτως ή άλλως δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν απευθείας μακροχρόνια συμβόλαια με τα μεγάλα ορυχεία). Η πτώση της ζήτησης τα έτη 2008-2009 από τους παραδοσιακούς αγοραστές σιδηρομεταλλεύματος (που είχαν μακροπρόθεσμα συμβόλαια) ανάγκασε τα μεγάλα ορυχεία να στραφούν στην spot αγορά όπου υπήρχε ισχυρή ζήτηση από Κίνα (η οποία όπως προαναφέραμε λόγω του κατακερματισμένου κλάδου της σε μεγάλο βαθμό αγόραζε σε τρέχουσες τιμές). Έτσι η αγορά αυτή απέκτησε μεγαλύτερη ρευστότητα, καλύπτοντας το 40-50% των εμπορικών συναλλαγών το 2009.

Το νέο σύστημα τιμολόγησης σιδηρομεταλλεύματος

Η είσοδος της Κίνας άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού, καθώς περιόρισε το βαθμό συγκέντρωσης των παραγωγών χάλυβα και συνεπώς τη διαπραγματευτική τους δύναμη. Έτσι, τον Απρίλιο του 2010, κλείστηκαν τα πρώτα τριμηνιαία συμβόλαια μεταξύ των ορυχείων Vale και BHP Billiton και ιαπωνικών βιομηχανιών χάλυβα (όπως η Nippon Steel)  σε τιμή βάσει του μέσου όρου του προηγούμενου τριμήνου στην spot αγορά (κοντά στα $120/τόνος από $60/τόνος για την περίοδο Απρίλιος 2009- Μάρτιος 2010). Σε αυτή τη βάση, τα συμβόλαια που ακολούθησαν κλείστηκαν σε τριμηνιαία βάση και σε τιμή παρόμοια με του προαναφερθέντος συμβολαίου.

Η εκτόξευση αυτή των τιμών προέκυψε καθώς το προηγούμενο σύστημα τιμολόγησης οδήγησε στη μεγέθυνση των διαρθρωτικών ανισορροπιών προσφοράς-ζήτησης της παρούσας συγκυρίας. Με άλλα λόγια, το μέγεθος της υπερβάλλουσας ζήτησης δε μετακυλιόταν σε αντίστοιχες αυξήσεις τιμών. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, μια άνοδος της υπερβάλλουσας ζήτησης (όπως αποτυπώνεται στο βαθμό χρησιμοποίησης της παραγωγικής δυναμικότητας σιδηρομεταλλεύματος) κατά 10% αύξανε την τιμή των ετήσιων συμβολαίων (βάσει προγενέστερου συστήματος τιμολόγησης) μόλις κατά 6%. Σημειώνουμε ότι αν οι τιμές είχαν αυξηθεί περισσότερο, η αυξημένη κερδοφορία των ορυχείων θα τους είχε οδηγήσει σε περισσότερες επενδύσεις για αύξηση της παραγωγής – περιορίζοντας έτσι το βαθμό υπερβάλλουσας ζήτησης.Ανοδικές πιέσεις ασκούνται στις τιμές σιδηρομεταλλεύματος και συνεπώς χάλυβα

Επιχειρώντας να ποσοτικοποιήσουμε την επίδραση του νέου τρόπου τιμολόγησης στην  πορεία των τιμών, εκτιμήσαμε ένα οικονομετρικό υπόδειγμα προσδιορισμού των spot τιμών με βασική προσδιοριστική μεταβλητή το βαθμό χρησιμοποίησης της παραγωγικής δυναμικότητας σιδηρομεταλλεύματος (ως δείκτη υπερβάλλουσας ζήτησης). Η ελαστικότητα της τιμής ως προς την υπερβάλλουσα ζήτηση είναι υψηλή (1,4) – επιβεβαιώνοντας ότι το νέο σύστημα τιμολόγησης αποτυπώνει αποτελεσματικά τις συνθήκες αγοράς.

Καθώς ο βαθμός χρησιμοποίησης των ορυχείων εκτιμάται ότι θα προσεγγίσει το 98% το 2010 πριν επιστρέψει σταδιακά στο μεσοχρόνιο μέσο όρο του 96,5% το 2012, αναμένεται ότι θα ασκηθούν ανοδικές πιέσεις στις τιμές βραχυπρόθεσμα. Βάσει του υποδείγματός μας, οι τιμές σιδηρομεταλλεύματος θα προσεγγίσουν τα $130/τόνος το 2010-2011 και τα $115/τόνος το 2012.

Παράλληλα με το σιδηρομετάλλευμα, αντίστοιχη πορεία τιμών αναμένεται και στη δεύτερη σημαντικότερη πρώτη ύλη παραγωγής σιδήρου: τον μεταλλουργικό άνθρακα (metallurgical coal).  Συγκεκριμένα, ο τρόπος τιμολόγησής του αλλάζει επίσης, η πορεία ζήτησής του είναι κοινή ενώ η προσφορά του είναι βραχυπρόθεσμα ανελαστική.

Ενσωματώνοντας τις αυξημένες τιμές των δύο αυτών υλικών στο κόστος παραγωγής χάλυβα και θεωρώντας ότι οι παραγωγοί χάλυβα θα τις μετακυλήσουν στην τελική τιμή, εκτιμούμε ότι η τιμή χάλυβα (βάσει του δείκτη HRC) θα αυξηθεί σε €500/τόνος το 2010, σε €530/τόνος το 2011 και σε €500/τόνος το 2012 (από €380/τόνος το 2009).

Πώς επηρεάζονται οι ελληνικές εταιρείες

Η προβλεπόμενη αύξηση των τιμών σιδήρου εκτιμάται ότι θα επηρεάσει την ελληνική οικονομία – κυρίως τη βιομηχανία χάλυβα και τις κατασκευές. Βάσει της ιστορικής σχέσης των περιθωρίων κέρδους των δύο αυτών κλάδων με την τιμή του σιδήρου, εκτιμούμε ότι η ανοδική πορεία των τιμών σιδήρου κ.μ.ο. την τριετία 2010-2012.

        θα αυξήσει κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες το μεικτό περιθώριο κέρδους της βιομηχανίας χάλυβα (στο 17% το 2010-2012 από 14% το 2009), καθώς το περιθώριο μεικτού κέρδους ακολουθεί τις μεταβολές των διεθνών τιμών λόγω της χρονικής υστέρησης μεταξύ αγοράς πρώτων υλών και πώλησης του τελικού προϊόντος.

        θα περικόψει 1,5 ποσοστιαίες μονάδες από το μεικτό περιθώριο του κλάδου κατασκευών (στο 7% το 2010-2012 από 8,5% το 2009), καθώς αποτελεί σημαντικό μέρος του κόστους παραγωγής (5%-10%).