Την προηγούμενη Δευτέρα έγινε γνωστό ότι η κηδεία του πρώην Πρωθυπουργού θα γινόταν δημοσία δαπάνη. «Με κοινή απόφαση των υπουργών Εθνικής Αμυνας, Εσωτερικών και Οικονομικών», όπως ανακοινώθηκε. Η οικογένεια όμως αρνήθηκε την προσφορά.

Το περιστατικό θα μπορούσε να λείπει, αν δεν έλειπε από το ελληνικό θεσμικό πλέγμα μία απλή και στοιχειώδης πρόνοια.

Πώς κηδεύονται οι πρώην πρωθυπουργοί; Θα ήταν λογικό και απαραίτητο να υπάρχει ένας κανόνας απλός, πάγιος και ρητός. Οτι π.χ. οι πρώην πρωθυπουργοί της Ελληνικής Δημοκρατίας κηδεύονται δημοσία δαπάνη. Χωρίς να απαιτείται απόφαση κάποιων υπουργών και χωρίς να είναι στην διακριτική ευχέρεια της όποιας οικογένειας να αρνηθεί.

Είναι όμως αυτή μία ακόμη ένδειξη για το πώς είναι δομημένο αυτό το κράτος. Ενας υπουργός, ένας υπηρεσιακός παράγων πρέπει να λάβει μία απόφαση για τα αυτονόητα. Σαν να κάνει χάρη ή να επιδεικνύει την μεγαλοθυμία του.

Οπως ένας εφοριακός μπορεί να λάβει μία απόφαση για το χρέος ενός πολίτη ή κάποια παρατυπία που μπορεί να του σφίξει την θηλιά στο λαιμό.

Οπως μπορεί και ένας δημοτικός υπάλληλος να «εξυπηρετήσει» εναν δημότη και ο εξυπηρετούμενος να νιώσει υποχρεωμένος.

Ή ένας αστυνομικός διευθυντής να σβήσει κάποια κλήση, έπειτα από ακρόαση του ενδιαφερομένου.

Ή όπως οι υπηρεσίες υγείας παρέχονται αναλόγως με το φιλότιμο, την ευσυνειδησία ή την προθυμία γιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού - κάποιες φορές με το «αζημίωτο».

Η προσωπική παρέμβαση είναι ένα κεντρικό στοιχείο της λειτουργίας του ελληνικού κράτους. Πάντα και παντού κάποιος πρέπει να «προθυμοποιηθεί», να βάλει το χέρι του για να γίνει κάτι που θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο ή για να «πουλήσει εξυπηρέτηση».

Δεν είναι τυχαίος αυτός ο τρόπος λειτουργίας. Είναι μία σκόπιμη πρακτική που παγιώθηκε από τις πρώτες ημέρες της ανεξαρτησίας.

Είναι η δομή αυτή που καθιστά τον πολίτη έρμαιο των διαθέσεων προσώπων, αδύναμο μπροστά στο χάος της έλλειψης κανόνων και απροστάτευτο απέναντι στην αυθαιρεσία. Και είναι αυτό το στοιχείο το πιο χαρακτηριστικό της εθνικής μας υστέρησης.