Υπό το πρίσμα όλων των πυκνών εξελίξεων των τελευταίων ετών και μηνών, οφείλει κανείς να το δει διαφορετικά. Και να αναλογιστεί αυτό που επισήμανε και ο Ευάγγελος Βενιζέλος, μεταξύ πολλών άλλων, στο πρόσφατο Φόρουμ των Δελφών: Το κύριο χαρακτηριστικό της Ευρώπης είναι η απουσία ιστορικής μνήμης.
Εν προκειμένω, το χαρακτηριστικό αυτό είναι αδικαιολόγητο και απειλεί να οδηγήσει στην καταστροφή.
Ενώ κυριαρχεί η ευρωπαϊκή ιστορική υπεροψία έναντι των ΗΠΑ, οι οποίες χαρακτηρίζονται «ένα κράτος δίχως ιστορία», είναι η Ευρώπη εκείνη που δείχνει να περιφρονεί τη δική της, ματωμένη Ιστορία.
Υπό αυτήν την έννοια, ο ιστορικός του μέλλοντος λογικά θα διασκεδάσει πολύ παρατηρώντας την περίοδο πριν από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και βλέποντας πώς αυτή επαναλαμβάνεται με άλλους όρους, αλλά κοινά δομικά στοιχεία, σχεδόν 80 χρόνια μετά από τη λήξη του.
Στην ιστορική του διάσταση, πρέπει να φαντάζει εξόχως διασκεδαστικός ο λήθαργος της Ευρώπης πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Πώς δηλαδή ενώ οι ΗΠΑ την είχαν σχεδόν αναγγείλει, όλοι οι υπόλοιποι θεωρούσαν πώς δεν πρόκειται να συμβεί. Και όλα αυτά δεν συνέβησαν ξαφνικά, έχουν ένα βάθος τουλάχιστον μίας δεκαετίας, όπου η ένταση στις παρυφές της πρώην ΕΣΣΔ ήταν μεγάλη (βλ. Γεωργία, Κριμαία, κλπ). Οι ιστορικές ομοιότητες με τον μεσοπόλεμο είναι απογοητευτικές.
Εξίσου «διασκεδαστική» είναι και η επαναλαμβανόμενη ευρωπαϊκή αδράνεια, όσο σήμερα όλοι αγωνιούν για το αποτέλεσμα των γαλλικών προεδρικών εκλογών. Η διαπίστωση του πόσο κακή είναι η Λεπέν και πόσο καλός ο Μακρόν, τη στιγμή που η Γαλλία είναι ήδη διχασμένη, είναι μία εκδήλωση πολιτικής αφέλειας, που πλέον όμως έχει χαρακτηριστικά αθεράπευτης α-νοησίας.
Η αίσθηση και η άποψη ότι ο λαϊκισμός σε όλες του τις εκδοχές, είναι αποτέλεσμα παρθενογένεσης, μετατρέπεται με τα πολλά σε υπαρξιακό κίνδυνο για την Ευρώπη.
Σαν να μην έχει πάρει κανείς μαθήματα από την κρίση του 2008-2010, όπου η Ευρωπαϊκή στάση γέννησε μεταξύ όλων των άλλων πολιτικά τέρατα (βλ. ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, Χρυσή Αυγή, Σαλβίνι-Γκρίλο στην Ιταλία, κ.ά.), σήμερα οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών και των άλλων πρωτευουσών κλωθογυρίζουν και καθυστερούν την όποια δραστική κίνηση, είτε για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, είτε της επερχόμενης οικονομικής. Ακόμη συζητούν για τα σύμφωνα σταθερότητας και τα ευρωομόλογα, ενώ αυτά θα έπρεπε ήδη να έχουν αποφασιστεί και να έχει γίνει το άλμα προς το μέλλον.
Υπό αυτήν την έννοια, ο πόλεμος της Ουκρανίας, που δεν θα λήξει ούτε εύκολα, ούτε σύντομα, βρίσκει την Ευρώπη περίπου εκεί που την άφησε ο προηγούμενος πόλεμος. Έρμαιο των ΗΠΑ στον τομέα της ασφάλειας, σε διαρκή αναζήτηση μεταξύ του «ορθού» και του «λάθους» και σε πλήρη αδυναμία και σύγχυση ως προς το πώς βρεθήκαμε εδώ που είμαστε σήμερα και προς τα πού πηγαίνουμε.
Αν τα στοιχεία αυτά, ο συνδυασμός του πολέμου και των επιπτώσεων του, με τις πολιτικές εκδηλώσεις στη Γαλλία, την ταχεία φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης παντού και την απουσία προοπτικής για μία ακόμη γενιά ευρωπαίων, δεν αφυπνήσουν τώρα, άμεσα και οριστικά, το γραφειοκρατικό τέρας των Βρυξελλών (που έλεγε και Εντσενσμπέργκερ στο σχετικό του βιβλίο), ο κίνδυνος της πικρής διαπίστωσης ότι απλώς ζούμε μία ιστορική παρένθεση μεταξύ δύο πολύ ταραγμένων περιόδων, είναι πολύ μεγάλος.