ΕΚΤΥΠΩΣΗ
Εκτύπωση αυτής της σελίδας
Από τον λοιμό των Αθηνών στην κρίση του κορονοϊού

Από τον λοιμό των Αθηνών στην κρίση του κορονοϊού

11:04 - 18 Μαρ 2020
Ο Λοιμός των Αθηνών υπήρξε μείζονος σημασίας γεγονός κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου.

Συγκεκριμένα απο το 430 εως το 426/427 πχ εμφανίσθηκε στην Αθήνα και σε τρείς (3) διαφορετικές χρονικές περιόδους, θανατηφόρα επιδημία, της οποίας η προέλευση και η ταυτότητα δεν έχει ακόμα πιστοποιηθεί. Εκείνη την περίοδο ο πληθυσμός της Αθήνας είχε αυξηθεί επειδή οι κάτοικοι των περιχώρων και της υπαίθρου των Αθηνών, είχαν βρει καταφύγιο στο εσωτερικό των Μακρών τειχών, λόγω των επιδρομών του στρατού της Σπάρτης στην Αττική.  

 

Βασική πηγή πληροφόρησης για όσα συνέβησαν κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, είναι το έργο του Θουκυδίδη με την τίτλο "Θουκυδίδου Ιστορίαι ή Συγγραφές”. Στο δεύτερο βιβλίο αυτου του εργου ο Θουκυδίδης περιγράφει αναλυτικά τον λοιμό που έπληξε την Αθήνα και τις επιπτώσεις που είχε αυτή η επιδημία στην ισχυύ της πόλης. 

 

Σε αυτό το κεφάλαιο ο Θουκυδίδης αρχικά αναφέρει τα αριθμητικά στοιχεία για τις απώλειες και κάνει τις απαραίτητες αναγωγές που είχαν αυτές και στην στρατιωτική αλλα και στην οικονομική δυναμική της πόλης. Περιληπτικά και σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Θουκυδίδη, στην πόλη των Αθηνών, δηλαδή στο εσωτερικό των Μακρών Τειχών, είχαν συγκεντρωθεί περίπου 250.000 άνθρωποι εκ των οποίων περίπου το 1/3, δηλαδή περίπου 80.000 βρηκαν τον θάνατο απο αυτή την τρομερή επιδημία. Ιδιαίτερη σημασία εχει το τέλος του κεφαλαίου όπου ο Θουκυδίδης επικεντρώνεται στην πολιτιστική και ηθική κατάπτωση που προκάλεσε ο λοιμός στην συμπεριφορά των κατοίκων της πόλης. 

 

Εν κατακλείδι και στο τέλος αυτού του κεφαλαίου ο Θουκυδίδης καταλήγει στο συμπέρασμα οτι η κύρια επίπτωση του λοιμού των Αθηνών δεν ήταν οι ανθρώπινες και οι οικονομικές απώλειες εξ αιτίας της θανατηφόρας επιδημίας. Απώλειες που στοίχισαν πολύτιμες εφεδρείες στις πολεμικές επιχειρήσεις των επόμενων ετών, αλλά η καταρράκωση όλων εκείνων των αξιών (σεβασμός στους νόμους, κοινωνική συνοχή κλπ) που αναπτύχθηκαν και συνετέλεσαν στην εγκαθίδρυση και ακμή της Αθηναϊκής δημοκρατικής πολιτείας. 

Θεωρεί δε οτι η βασική αιτία για την ήττα των Αθηναίων ηταν αυτή ακριβώς  η πολιτιστική και ηθική κατάπτωση, που επέτρεψε την αναρρίχηση στην εξουσία, πολιτικών (π.χ. Αλκιβιάδης), οι οποίοι δεν είχαν αρχές και αξίες  και διάθεση προσφοράς στην πόλη αλλα εξυπηρετούσαν αποκλειστικά και μόνο τα προσωπικά τους συμφέροντα.

 

Προβληματισθήκαμε στο προηγούμενο άρθρο μας για το οριακό σημείο (Cassandra Point) πέραν του οποίου δεν υπάρχει πιθανότητα επιβίωσης για τις μικρό-μεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις που πλήττονται απο τα περιοριστικά (λόγω κορωνοϊού) κυβερνητικά μέτρα. 

 

Στη παραπάνω ιστορική αναφορά για τον Λοιμό των Αθηνών υπάρχει η απάντηση στον προβληματισμό για το σύγχρονο Cassandra Point, του σημείου δηλαδή πέραν του οποίου δεν θα υπάρξει επιστροφή στην κοινωνικο-οικονομική-πολιτική πραγματικότητα που βιώσαμε τις τελευταίες 10-ετιες. Δεν ανακαλύψαμε εμείς τον τροχό αυτού του προβληματισμού, οι περισσότεροι αναλυτές προβληματίζονται για τις κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές που θα φέρει σε παγκόσμια και εθνική κλίμακα αυτή η πανδημία.

 

Το πρώτο συμπέρασμα είναι πλέον πασιφανές. Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό μοντέλο έχει μείζον πρόβλημα. Χρηματιστηριακοί δείκτες και ομολογιακές αποδόσεις υπέστησαν τεράστιες απώλειες. Πολλοί σπεύδουν να ερμηνεύσουν αυτή την όντως προβληματική κατάσταση ως το προβλεπόμενο εδώ και καιρό αλλά και απαραίτητο "ξεφούσκωμα" των χρηματιστηριακών αγορών που απλά επιταχύνθηκε λόγω της εμφάνισης της πανδημίας του κορωνοϊού. Θεωρούν δε ότι όταν η ασθένεια αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά, δηλαδή βρεθεί αποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή και εμβόλιο, τότε οι χρηματαγορές θα ανακάμψουν. Προσέξτε την αναγκαία και ικανή συνθήκη "όταν η ασθένεια αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά". Πότε θα γίνει αυτό, κανείς δεν γνωρίζει, συνεπώς έως τότε οι χρηματαγορές θα “νοσούν", δηλαδή στην καλυτερη περίπτωση θα σταματήσουν να παράγουν κέρδη.  

 

Άμεση η μεταφορά του παραπάνω προβλήματος στην πραγματική οικονομία. 

 

Πώς οι επενδυτές που ήδη έχουν τεράστιες χρηματιστηριακές ζημιές θα εκπληρώσουν τις συνήθεις εταιρικές τους υποχρεώσεις, όταν ταυτόχρονα την ίδια στιγμή, οι προβλέψεις για τον κύκλο εργασιών των εταιρειών τους αναθεωρούνται επι τα χείρω λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού; 

 

Η απάντηση στην ίδια λογική με την προηγούμενη. Αυτοί οι επενδυτές για να καλύψουν τις βραχυπρόθεσμες-μεσοπρόθεσμες υποχρεώσεις τους, θα δανεισθούν με μηδενικα ή πολύ χαμηλά επιτόκια αφού οι κεντρικές τράπεζες για μία ακόμα φορά θα εφαρμόσουν νομισματικές πολιτικές ποσοτικής χαλάρωσης (QE) και "όταν η ασθένεια αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά" και οι χρηματαγορές αναρρώσουν, δηλαδή αρχίσουν και πάλι να παράγουν κέρδη και ταυτόχρονα οι κύκλοι εργασιών των εταιρειών πάψουν να πλήττονται απο την πανδημία του κορωνοϊού και οι ισολογισμοί ξαναγίνουν κερδοφόροι, τότε αυτά τα δάνεια θα εξοφληθούν. 

 

Μία σαφέστατη πρόβλεψη που βασίζεται απόλυτα στην θεωρητική περιγραφή του καπιταλιστικού κύκλου. Οι κεντρικές τράπεζες θα λύσουν όλα τα πρόσκαιρα χρηματοδοτικά προβλήματα της πραγματικής οικονομίας και όλα θα επανέλθουν στην πρότερη κατασταση όταν με το καλό κάποιο "φωτισμένο" μυαλό, βρεί το αποτελεσματικό φάρμακο και μας απαλλάξει από τον εφιάλτη του κορωνοϊού. 

Η παραπάνω συλλογιστική διέπει την κυβερνητική πολιτική όπως αυτή ανακοινώθηκε τις τελευταίες ημέρες και ώρες. Πρόσκαιρες έμμεσες (πάγωμα εξόφλησης δανείων και φορολογικών υποχρεώσεων) ενέσεις ρευστότητας από το τραπεζικό συστήμα  και τον κρατικό προϋπολογισμό (που απαλλάσσεται πλεόν από τον "βραχνά" του υπερ-πλεονάσματος) ώστε να αντέξει η μικρο-μεσαία ελληνική επιχειρηματικότητα, η οποία στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν συνδέεται με τις χρηματαγορές (μετοχές, ομόλογα) αλλα αποκλειστικά με τον ημερήσιο κύκλο της λιανικής αγοράς που αυτή την εποχή υποφέρει από τα περιοριστικά μέτρα. 

 

Ο μηχανισμός περίπου όμοιος με αυτόν που περιγράφηκε προηγουμένως. Οι Ευρωπαϊκοί μηχανισμοί, δηλαδή η Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και ο ESM, παύουν να απαιτούν απο την Ελλάδα την τήρηση του μνημονίου όσον αφορά τα φορολογικά έσοδά και έξοδα όσον διαρκεί η κρίση του κορωνοϊού. Οι καταβολές της Ελλάδας βάσει των μνημονιακών υποχρεώσεων στους ισολογισμούς της ΕΚΤ και του ESM θα καλύφθούν για όσο χρόνο απαιτηθεί από την νομισματική πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης (QE) που ήδη εφαρμόζει η ΕΚΤ. 

 

Εάν συμφωνούμε με τις παραπάνω θεωρητικές και τακτικές προσεγγίσεις, δεν πρέπει να ανησυχούμε για την εξέλιξη της οικονομίας. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν αναλάβει να δώσουν το απαραίτητο οξυγόνο (ρευστότητα) στο οικονομικό σύστημα για όσο καιρό διαρκεί η κρίση. Η κρίση δε θα τελειώσει όταν βρεθεί το αποτελεσματικό φάρμακο για την θεραπεία αυτης της πανδημίας. Για να συντομευθεί δε αυτό το χρονικό διάστημα έχουν κινητοποιηθεί οι πάντες, δηλαδή, υπερ-εθνικοί οργανισμοί, κυβερνήσεις, διεθνές κεφάλαιο κλπ. Βεβαια θα προκύψουν και δύσκολες οικονομικές καταστάσεις και συνθήκες αλλα αυτές θα είναι πρόσκαιρες και σίγουρα θα ξεπερασθούν. 

 

Το τελικό συμπέρασμα ειναι απλό. Για όσο διαρκεί η κρίση και αφού οι εξελίξεις στην οικονομία είναι δύσκολες αλλα ελεγχόμενες όλα πλέον εξαρτώνται από την απλή μαθηματική σχέση: Ο αριθμός κρούσματων που απαιτούν ειδική νοσηλεία σε μοναδες ΜΕΘ πρέπει παντα να ειναι μικρότερος απο τις διαθέσιμες κλίνες ΜΕΘ.

Για όσο δε χρόνο, σε αυτή την σχέση τα κρούσματα είναι λιγότερα από τις διαθέσιμες κλίνες σε ΜΕΘ, όλα δύσκολα, αλλα θα είναι υπό έλεγχο. Απλά είναι τα πράγματα θα σκεφθεί κάποιος. Δυστυχώς όμως η παραπάνω θεώρηση είναι λανθασμένη γιατί είναι μονοδιάστατη και αυτό το διδάσκε η αρχική αναφορά στον Λοιμό των Αθηνών. 

 

Το συμπέρασμα του Θουκυδίδη επιβεβαιώνεται σε κάθε ιστορική περίοδο. Όταν τα εκάστοτε πολιτικά συστήματα αντιμετώπιζαν μια μείζονος κλίμακας κρίση καταγράφονταν πάντα το φαινόμενο της πολιτιστικής και ηθικής κατάπτωσης. Αυτή ακριβώς η παρακμιακή κοινωνική πραγματικότητα μετεξελίσσονταν στην συνέχεια οπως ακριβώς διδάσκει το ιστορικό προηγούμενο της Αθηναικής δημοκρατίας. Δηλαδή, με την ανάδειξη στην εξουσία, πολιτικών που δεν διαθέτουν ως κύριο χαρακτηριστικό την πίστη σε αρχές και αξίες αλλα αποσκοπούν μονο στην εξυπηρέτηση ιδιοτελών συμφερόντων. Στην σύγχρονη επανάληψη αυτού του φαινομένου (πανδημία κορωνοϊού) όλα εξαρτώνται από την λειτουργία της παραπάνω απλής μαθηματικής σχέσης "αριθμός κρούσματων-κλίνες σε μονάδες ΜΕΘ". 

 

Εάν η πραγματικότητα πάρει τραγικες διαστάσεις (τα κρούσματα αυξηθούν υπέρμετρα και δεν μπορούν πλέον να νοσηλευθούν σε ΜΕΘ) τότε σε συνδυασμό με τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που αντικειμενικά θα προκύψουν, η ηθική και πολιτιστική κατάπτωση θα είναι μεγάλη και πιθανότατα θα προκαλέσει εκείνα τα ανεπανόρθωτα πλήγματα στο κοινωνικο-οικονομικό-πολιτικό σύστημα, τα οποια κατά την γνώμη μας είναι το Cassandra Point, πέρα από το οποίο δεν θα υπάρξει επιστροφή στην προηγούμενη πραγματικότητα.

Τελευταία τροποποίηση στις 12:48 - 18 Μαρ 2020
Copyright © 1999-2024 Premium S.A. All rights reserved.