Υπόθεση Εργκενεκόν. Από τα μέσα 2008 έως τον Απρίλιο 2011 συλλαμβάνονται στην Τουρκία περίπου 500 ανώτεροι αξιωματικοί και κρατικοί αξιωματούχοι. Κατηγορούνται για συμμετοχή στην παράνομη πολιτικό-στρατιωτική οργάνωση Εργκενεκόν που σχεδιάζε τρομοκρατικές ενέργειες ώστε να προκληθεί πολιτική αναταραχή. Απώτερος στόχος η πραξικοπηματική ανατροπή της κυβέρνησης Erdogan. Περίπου 300 από αυτούς καταδικάζονται με βαριές ποινές. Έως το 2015 οι καταδικασθέντες αθωώνονται από το ανώτατο δικαστήριο επειδή τα στοιχεία με τα οποία καταδικάσθηκαν πρωτοδίκως αποδείχθηκε ότι ήταν χαλκευμένα από δικαστικούς υπαλλήλους που συμμετείχαν στο κίνημα Χιζμέτ (Hizmet) του Φ. Γκιουλέν (F. Gulen)  

Υπόθεση Βαριοπούλα. Τον Ιανουάριο 2010 δημοσιοποιούνται πληροφορίες για σχέδιο οργάνωσης πραξικοπήματος απο αξιωματικούς τους στρατού. Το σχέδιο πρόβλεπε πρόκληση Ελληνο-Τουρκικού επεισοδίου, ώστε να προκληθεί κοινωνική αναταραχή που θα δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για πραξικόπημα και επιβολή δικτατορίας. Στις δίκες που ακολουθούν καταδικάζονται σε βαριές ποινές περίπου 300 ανώτεροι αξιωματικοί και κρατικοί λειτουργοί. Έως τον Μάρτιο 2015 όλοι οι κατηγορούμενοι αθωώνονται αφού τα στοιχεία με τα οποία καταδικάσθηκαν αποδείχθηκε ότι είχαν πλαστογραφηθεί από δικαστές που ήταν μέλη του κινήματος Χιζμέτ (Hizmet) του Φ. Γκιουλέν (F.Gulen).

Όμοιες υποθέσεις υπήρξαν με την καταδίκη και αποπομπή της κεμαλικής διοίκησης της ποδοσφαιρικης ομάδας της Φενέρ Μπαχτσέ (Fener Bahce), που αναφέραμε σε προηγούμενο άρθρο μας. 

Με μία τεράστια διαφορά. Η υπόθεση της Φενέρ Μπαχτσέ "στήθηκε" για να αναλάβει την διοίκηση μιας δημοφιλούς ποδοσφαιρικής ομάδας μιά ισλαμική διοίκηση για προφανείς και ευνόητους λόγους. Οι υποθέσεις «Εργκενεκον» και «Βαριοπούλα» έχουν όμως μία πολύ σπουδαιότερη διάσταση. 

Σε μία ελλειματική δημοκρατία όπως είναι η Τουρκική, οι ένοπλες δυνάμεις και η ανώτερη κρατική γραφειοκρατία, είναι φορείς πραγματικής εξουσίας επειδή είτε με θεσμικό είτε με εξω-θεσμικό τρόπο ασκούν (όποτε χρειαστεί) ασφυκτικό έλεγχο και επιρροή στις κρίσιμες αποφάσεις της πολιτικής εξουσίας.

Οι μαζικές καταδίκες ανώτατων αξιωματικών και κρατικών αξιωματούχων με την κατηγορία της συμμετοχής στις υποθέσεις Εργκενεκόν και Βαριοπούλα, απομακρύνει από τις ένοπλες δυνάμεις και την ανώτατη γραφειοκρατία σχεδόν όλα τα πρωτοπόρα και δυναμικά κεμαλικά στοιχεία. 

Εκείνη την εποχή αυτή η εξέλιξη ερμηνεύεται από πολλούς αναλυτές ως ένα μεγάλο βήμα εκδημοκρατισμού της Τουρκίας, αφού θεωρείται ότι απομακρύνει από τον πυρήνα του "βαθέως κράτους" όλα εκείνα τα κεμαλικά στοιχεία που ευνοούν και στηρίζουν αυταρχικές κυβερνητικές λύσεις.  

Όταν η πολιτική συμμαχία Ερντογάν-Γκιουλέν  διασπάται ο πρώτος κατηγορεί το ισλαμικό κίνημα Χιζμέτ και τον Φ. Γκιουλεν ότι λειτουργούσαν ερήμην του ως παρακρατικός μηχανισμός εναντίον του κράτους, της δημοκρατίας και των ενόπλων δυνάμεων. Στην πολιτική ιστορία δεν κρίνονται οι προθέσεις αλλά το αποτελέσματα, και το αποτέλεσμα στην συγκεκριμένη περίπτωση ήταν καταλυτικό. 

Το ισλαμικό δίκτυο Χιζμέτ με την καθοδήγηση του Γκιουλέν οργανώνει την μαζική εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού και της ηγεσίας των ενόπλων δυνάμεων από τους κεμαλικούς. Οι συσχετισμοί δύναμης στο εσωτερικό του «βαθέως κράτους» ανατρέπεται δραματικά. Απολύτως αντικειμενικά, απομακρύνθηκε απο την εξουσία η αυταρχική ομάδα των κεμαλιστών και αντικαταστάθηκε από την πιο αυταρχική ομάδα των ισλαμιστών που κυριαρχούν ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά στον πυρήνα του "βαθέως κράτους" και επιβάλουν πλέον αυτοί (όπως τα προηγούμενα χρόνια οι κεμαλιστές) τις πολιτικές τους θέσεις στην διακυβέρνηση της χώρας. 

Το Ολέθριο Αποτέλεσμα 

Όπως έδειξαν τα γεγονότα που αναφέραμε στα προηγούμενα άρθρα μας, τα αποτελέσματα αυτής της αλλαγής μπορούν πλέον να χαρακτηρισθούν ολέθρια για ολόκληρη της περιοχή. Η Τουρκία, δέσμια των δογματικών θεοκρατικών αντιλήψεων των ισλαμιστών για ανασύσταση του οθωμανικού χαλιφάτου, συμμαχεί με την μουσουλμανική αδελφότητα και στο πλευρό της αραβικής άνοιξης και της Hamas, αναμειγνύεται στο αραβικό γίγνεσθαι και στην αραβό-ισραηλινή διένεξη. 

Μοιραία υπονομεύει την αραβό-ισραηλινή προσέγγιση και την ειρηνευτική διαδικασία και έρχεται σε σύγκρουση με τις συντηρητικές αραβικές ηγεσίες, το Ισραήλ και τον στρατηγικό σχεδιασμό των ΗΠΑ. 

Δεν πρέπει να απορεί κανένας γιατί στην πρόσφατη ελληνο-τουρκική κρίση όλοι οι παραπάνω παράγοντες (Ισραήλ, συντηρητικά αραβικά καθεστώτα, κύκλοι εξουσίας στις ΗΠΑ) στήριξαν για πρώτη φορά τόσο ανοικτά την Ελλάδα. 

Απόλυτα φυσιολογικό. Ο νέος παγκόσμιος καταμερισμός δύναμης προβλέπει για την Τουρκία σημαντικό ρόλο στην Κεντρική Ασία και ελάχιστη έως μηδενική ενεργή ανάμειξη στην νότιο-ανατολική Μεσόγειο και την Μ.Ανατολή. 

Σε αυτή την περιοχή όπως δείξαμε στα προηγούμενα άρθρα μας, η στρατηγική της υπέρ-δύναμης προβλέπει ανάπτυξη συμμαχικών αξόνων που θα διέπονται από τις αρχές της πολυπολικής παγκοσμιοποιημένης ισορροπίας όπως πχ η συμμαχία που στηρίζεται στην ειρηνική συνύπαρξη των συντηρητικών αραβικών καθεστώτων με το Ισραήλ. Μία εξέλιξη που πολεμούν με φανατισμό οι σύμμαχοι της Τουρκίας  στην περιοχή, δηλαδή οι αδελφοί μουσουλμάνοι η Hamas και το Ιράν.  

Όσοι πανηγύρισαν τότε (2010-2011)  για την απομάκρυνση των κεμαλικών από την εξουσία, εκτιμώντας  ότι πρόκειται για ένα μεγάλο βήμα προς την δημοκρατική ολοκλήρωση της Τουρκίας και την ουσιαστική ένταξη της στην κοινωνία των δημοκρατικών εθνών, μάλλον βιάστηκαν πολύ. 

Το Μεγάλο Φαγοπότι. 

Ο T.Erdogan αργεί να αντιληφθεί το αδιέξοδο που έχει περιέλθει λόγω της συμμαχίας του ισλαμιστές. Όταν το αντιλαμβάνεται αποπέμπει την άνοιξη του 2016 τον ισλαμιστή Α. Νταβούτογλου απο την πρωθυπουργία και μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου 2016 εξαπολύει απηνή διωγμό στα ισλαμικά στοιχεία (με την πρόφαση ότι είναι οπαδοί του Φ. Γκιουλέν, που κατηγορείται ότι οργάνωσε το πραξικόπημα). Σε αυτή την πολιτική στηρίζεται από 

• Από τόν στενό κοινωνικό και οικογενειακό του περίγυρο και την κομματική ηγεσία του AKP που με προμετωπίδα την πίστη στον Erdogan, αδιαφορούν για την πολιτική και ασχολούνται αποκλειστικά με business. Η ηγεσία του AKP σε άγαστη συνεργασία με την Βασιλική οικογένεια του Κατάρ επικεντρώνονται σε "χρυσοφόρα" κατασκευαστικά και ενεργειακά συμβόλαια. Πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα: Η ανακοίνωση από τον ίδιο τον Erdogan της κατασκευής του Canal Instabul, μίας τεχνητής διώρυγας μήκους 43 Km που θα παρακάμπτει τα στενά του Βοσπόρου και θα ενώνει την Μαύρη Θάλασσα με την Θάλασσα του Μαρμαρά. Το έργο θα υλοποιηθεί από μία σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτών και θα χρηματοδοτηθεί με 12 δισ. USD από μία άγνωστη εταιρεία με έδρα το Dubai και την επωνυμία  Money Market Management. Μετά από αυτη την ανακοίνωση οι τιμές της γής στις περιοχές που πρόκειται να περάσει το κανάλι, πολλαπλασιάστηκαν. Όπως έγινε γνωστό, η Βασιλική οικογένεια του Κατάρ είχε αγοράσει από το 2018 περίπου 40.000 στρέμματα σε αυτές τις περιοχές. Εκτάσεις στις ίδιες περιοχές είχαν αγοράσει ο Berat Albayrak, γαμπρός του T.Erdogan και υπουργός Οικονομικών, στελέχη και τεχνικές εταιρείες που πρόσκεινται στο AKP. 

• Το Πατριωτικό κόμμα (Vatan), ένα αριστερό εθνικιστικό κόμμα στο οποίο συμμετέχουν παλαιοί κομμουνιστές, μαοϊκοί, ριζοσπάστες σοσιαλιστές αλλά και απόστρατοι αξιωματικοί που κατηγορήθηκαν και καταδικάσθηκαν για συμμετοχή στην Εργκενεκόν. Καθοδηγείται από τον Ντογκού Περιντσέκ. O Περιντσέκ δεν είναι τυχαία περίπτωση. Ξεχωρίζει από τους περισσότερους τουρκους πολιτικούς αφού διαθέτει ένα εξαιρετικό επιστημονικό και πολιτικό βιογραφικό. Με λαμπρές σπουδές στην Νομική προκαλεί πανευρωπαϊκό πολιτικό και νομικό θόρυβο, όταν καταδικάζεται το 2007 από ελβετικό δικαστήριο σε χρηματικό πρόστιμο γιατί σε δημόσια ομιλία του αρνήθηκε ότι οι σφαγές των Αρμενιών (1915-1917) αποτελούσαν γενοκτονία. Ασκεί έφεση και τελικά αθωώνεται το 2015 απο το Ευρωπαϊκό δικαστήριο που δεν τοποθετείται στην ουσία του θέματος της γενοκτονίας αλλα δέχεται για τον Περιντσέκ το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου. Αξίζει να σημειωθεί οτι σε αυτή την δικαστική περιπέτεια αντίδικοι του ήταν οι διεθνείς αρμενικές οργανώσεις που είχαν προσλάβει ως νομικό συμπαραστάτη την διεθνούς φήμης νομικό και υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Amal Clooney (συζ. του George Clooney). Κατηγορείται για συμμετοχή στην Εργκενεκόν, προφυλακίζεται από τους πρώτους το 2008 και μένει στις φυλακές έως το 2014,αφού ενδιάμεσα (2013) καταδικάζεται σε ισόβια. Κατά την διάρκεια της προφυλάκισης του, η ρωσική ακαδημαϊκή κοινότητα ξεσηκώνεται και στηρίζει τον Περιντσέκ. Μετά την αποφυλακισή του είναι άτυπος σύμβουλος του υπουργείου εξωτερικών και σύμμαχος του Erdogan. Υποστηρίζει α) Την αποχώρηση της Τουρκίας απο το ΝΑΤΟ την διακοπή των σχέσεων με τις ΗΠΑ και την ΕΕ β) Τις συμμαχικές σχέσεις με  την Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν και την Βόρεια Κορέα γ) Παρ' ότι στηρίζει το καθεστώς Assad, τάσσεται υπέρ των στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον των Κούρδων στην Συρία.  
• Τα κεμαλικά στοιχεία στις ένοπλες δυνάμεις και τον κρατικό μηχανισμό που μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 έχουν αποκτήσει και πάλι σημαντική δυναμική. Εκπροσωπούνται από τον απόστρατο (πλέον) ναύαρχο Τζιχάντ Γιαϊτζι, εμπνευστή σχεδιαστή και οργανωτή της "Γαλάζιας Πατρίδας" και των στρατιωτικών επεμβάσεων στην Λιβύη, στην Συρία και το Ιράκ. Το Πατριωτικό Κόμμα και ο Ν. Περιντσέκ κατηγορούν δημόσια τον Γιαϊτζί ως πράκτορα του Ισραήλ. Οι κεμαλικοί υποστηρίζουν α) Τις καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ το ΝΑΤΟ την ΕΕ την Αίγυπτο και το Ισραήλ β) Τις στρατιωτικές επεμβάσεις στην Λιβύη, την Συρία και το Ιράκ γ) Τα μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα και την τουρκική πολεμική βιομηχανία δ) Διαφωνούν κάθετα με την παραχώρηση ακόμα και ελάχιστων δικαιωμάτων στους Κούρδους.  
• Τους ακροδεξιούς εθνικιστές του MHP του Ντεβλέτ Μπαχτσελί (Devlet Bahceli), τους γνωστούς "Γκρίζους Λύκους". Σκληροί ακροδεξιοί εθνικιστές. Οι θέσεις του MHP δεν αντέχουν σε σοβαρή αντιμετώπιση, ανάλυση και κριτική. Στηρίζουν κοινοβουλευτικά, πολιτικά και επικοινωνιακά όλες τις επιλογές του Erdogan, υπό την προϋπόθεση ότι θα διατηρούν τον έλεγχο στις διωκτικές αρχές και τις μυστικές υπηρεσίες ώστε να εξασφαλίζουν την ασυλεία και το ακαταδίωκτο στις εγκληματικές μαφιόζικες οργανώσεις από τις οποίες αντλούν στήριξη και χρηματοδότηση. 

Αυτή η ετερόκλητη πολιτική συμμαχία είναι η αιτία για τις ακραίες συμπεριφορές και τις αντικρουόμενες και εν πολλοίς ανεξήγητες πολιτικές και δημόσεις τοποθετήσεις του  T.Erdogan. Ανάλογα με την συγκυρία, τις διαθέσεις και τα εκάστοτε πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα  των πολιτικών του συμμάχων, ο T.Erdogan  είναι υποχρεωμένος να ισορροπεί ελισσόμενος ανάμεσα σε εντελώς αντίθετες θέσεις και συμφέροντα. 

Ένα συνοθύλευμα ακρο-δεξιών, ακρο-αριστερών, στρατοκρατών και business men που, προκειμένου να χειραγωγούν τον τουρκικό λαό για να διατηρούν τα προνόμια της εξουσίας, εναγκαλίζονται την μουσουλμανική αδελφότητα και την Hamas για να διαθέτουν μουσουλμανική νομιμοποίηση και συναγωνίζονται αλλήλους σε ανθελληνική ρητορική και επίδειξη αδιαλλαξίας και σκληρότητας για τα δικαιώματα των ανυπεράσπιστών κούρδων της  ανατολικής μικράς ασίας ώστε να μπορούν να συμπεριλάβουν τα υπέρ-πατριωτικά πιστοποιητικά στο προ-εκλογικό τους πρόγραμμα. Αυτό είναι το πραγματικό πρόσωπο του τουρκικού ισλαμο-εθνικισμού. 

Όμως η πραγματικότητα είναι αυτή που παρουσιάσαμε παραπάνω. Η Τουρκική κυβερνητική ομάδα είναι ένα άθροισμα προσωπικών συμφερόντων χωρίς ενιαία πολιτική ιδεολογία, άποψη και κοινό όραμα. Στην Τουρκία αυτή την περίοδο δεν υπάρχει ούτε ισχυρός ηγέτης ούτε ενιαίο κέντρο πολιτικής. 

Σε αυτό το σημείο εντοπίζεται το πρόβλημα στις Ελληνο-τουρκικές σχέσεις αλλά και στις ευρύτερες εξελίξεις στην νοτιο-ανατολική Μεσόγειο.Όλα αυτά θα τα δούμε στο επόμενο άρθρο της σειράς Ο Λώρενς του Ναβαρόνε. 

Ο Ευρωπαϊκός κινηματογράφος παρουσίασε το 1973 ένα πρωτοποριακό κινηματογραφικό έργο. Τίτλος της ταινίας το "Μεγάλο Φαγοπότι" (La Grande Buffe). Πρωταγωνιστές της ταινίας ήταν ο Μαρτσέλο Μαστρογιάννι, ο Ούγκο Τονιάτσι, ο Μισέλ Πικολί και ο Φιλιπ Νουαρέ. Τέσσερις  αστοί (όσοι και οι πολιτικοί σύμμαχοι του T.Erdogan) αυτο-απομονώνονται σε μία έπαυλη κοντά στο Παρίσι, όπου επιδίδονται σε ένα άνευ ορίων αχαλίνωτο αγώνα φαγητού και sex. Μία καυστική σάτιρα της απληστίας και της πλεονεξίας. Η ταινία παρ' οτι προκάλεσε σκάνδαλο σημείωσε τεράστια εισπρακτική επιτυχία και απέσπασε πολλά διεθνή βραβεία.