• «Ο Τ.Ερντογάν θα εξαναγκασθεί από τους υπέρ-εθνικιστικούς κύκλους που στηρίζουν τον υπουργό εσωτερικών να συγκρουσθεί με την Τεχεράνη με πρόφαση τα δικαιώματα της τουρκόφωνης Αζερικής μειονότητας του Ιράν. Πολλοί είναι αυτοί που επιθυμούν διακαώς μία τέτοια σύγκρουση. Ως βασικά παραδείγματα αναφέρουμε το Ισραήλ, τις ΗΠΑ αλλά και την Ε.Ε. Θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και θα επανέλθουμε όταν αρχίσουν να «τρέχουν» τα γεγονότα». 

Μετά από δέκα μήνες τα γεγονότα άρχισαν να «τρέχουν». Η Αρμενία είναι ηπειρωτική χώρα που συνορεύει με το Ιράν, την Γεωργία και δυο εχθρικές χώρες, την Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν. Αυτή η γεωγραφική πραγματικότητα κρατά την Αρμενία απομονωμένη, αφού ακόμα και η  επικοινωνία με το γειτονικό Ιράν γίνεται αποκλειστικά μέσω της οδού Kapan-Shikahogh-Meghri της οποίας ένα τμήμα (βόρεια της πόλεως Chakaten)  διέρχεται από εδάφη που μετά τον πρόσφατο πόλεμο ελέγχονται από το Αζερμπαϊτζάν. Πρόσφατα οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν εγκατέστησαν σημεία ελέγχου και επέβαλαν δασμούς 130 $ στα ιρανικά φορτηγά που διέρχονται από αυτά τα σημεία ενώ συνέλαβαν και δύο Ιρανούς οδηγούς. 

Το Ιράν εξοργίστηκε από αυτά τα γεγονότα που επιδείνωσαν ακόμα περισσότερο τις ήδη κακές σχέσεις των δύο χωρών. Μετά το τέλος του πολέμου Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν οι σχέσεις Ιράν-Αζερμπαϊτζάν βρίσκονται σε μία αυτό-τροφοδοτούμενη κρίση όπου οι δύο χώρες ανταλλάσσουν βαριές κατηγορίες. Το μεν Ιράν κατηγορεί τους Αζέρους ότι αναπτύσσουν στενές διακρατικές σχέσεις με το μεγαλύτερο εχθρό της Περσίας, το Ισραήλ ενώ ταυτόχρονα υποθάλπουν την Ισλαμική τρομοκρατία αφού συνεχίζουν να βρίσκονται στην χώρα οι φανατικοί σουνίτες μισθοφόροι που πολεμήσουν εναντίον της Αρμενίας στο πρόσφατο πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπαχ. Από την άλλη πλευρά το Αζερμπαϊτζάν ανταποδίδει τις κατηγορίες χρεώνοντας στην Τεχεράνη κρυφή υποστήριξη στην Αρμενία. 

Στα μέσα Σεπτεμβρίου έγιναν στο Αζερμπαϊτζάν μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια με την ονομασία «Οι Τρείς Αδελφοί», στα οποία συμμετείχαν το Αζερμπαϊτζάν, η Τουρκία και το Πακιστάν. Η στρατιωτική δραστηριότητα του δεύτερου μεγαλύτερου στρατού του ΝΑΤΟ (Τουρκία) και μίας πυρηνικής δύναμης (Πακιστάν) στα βόρεια σύνορα του Ιράν προκάλεσαν την άμεση αντίδραση της Τεχεράνης που αμέσως ανταπάντησε με μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια των Φρουρών της Επανάστασης στην περιοχή των συνόρων Ιράν-Αζερμπαϊτζάν. 

Ο Αζέρος πρόεδρος  Ιλχάμ Αλίγιεφ δημοσιοποίησε την δυσφορία του για την ιρανική κίνηση δηλώνοντας «γιατί τώρα; και γιατί σε αυτή την περιοχή;». Μάλλον υποκριτική στάση αν συνυπολογίσουμε ότι το πρώτο 10-ημερο του Οκτωβρίου τελείωσαν και νέα στρατιωτικά γυμνάσια Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν. Το Ιράν ανταπέδωσε κλείνοντας τα εναέρια σύνορα της χώρας για τα πολεμικά αεροπλάνα του Αζερμπαϊτζάν ενώ οι Αζέροι με πρόφαση την έξαρση της πανδημίας Covid-19 έκλεισαν τα γραφεία της Ιρανικής σιϊτικής θρησκευτικής αποστολής στο τζαμί του Μπακού. 

Η αποφασιστική κίνηση έγινε στις αρχές της εβδομάδας όταν έφθασε στην πρωτεύουσα της Αρμενίας Ερεβάν, ο Ιρανός αναπληρωτής υπουργός μεταφορών Kheirollah Khademi (φωτογραφία κάτω) για να επιθεωρήσει τα χρηματοδοτούμενα από το Ιράν τεχνικά έργα στην υπό κατασκευή οδό Ερεβάν-Nordooz (παραμεθόρια κωμόπολη στα σύνορα Ιράν-Αρμενίας), που συνδέει απ’ ευθείας τις δύο χώρες και «σπάει» την απομόνωση της Αρμενίας. 

Στο τέλος της επίσκεψης ο Ιρανός υπουργός δήλωσε ότι  η οδός Ερεβάν-Nordooz έχει σχεδόν ολοκληρωθεί ενώ ανακοίνωσε την δέσμευση της Ιρανικής κυβέρνησης για οικονομική και τεχνική υποστήριξη της κατασκευής όλων των παράπλευρων τεχνικών έργων που απαιτούνται για την ολοκλήρωση του αρμενικού τμήματος της οδού Βορρά-Νότου που χρηματοδοτείται από την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης με 500 εκατ. $ και θα παρακάμπτει το Αζερμπαϊτζάν συνδέοντας μέσω Αρμενίας και Γεωργίας τον Περσικό κόλπο με την Ρωσία και την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. 

Είναι προφανές ότι η εμπλοκή του Ιράν σε αυτά τα κατασκευαστικά έργα ενισχύει  τον ρόλο της Τεχεράνης στην περιοχή, εξέλιξη που σίγουρα βρίσκει αντίθετη την Τουρκία που τακτικά επενδύει στην σχέση με το Αζερμπαϊτζάν (το οποίο απολύτως αντικειμενικά έχει μετατραπεί σε κράτος δορυφόρο της Άγκυρας) ώστε να το χρησιμοποιεί σαν γέφυρα στον στρατηγικό στόχο της διείσδυσης στα τουρκόφωνα έθνη της Κεντρικής Ασίας στα πλαίσια του δόγματος «Ένα έθνος, έξη κράτη». 

Την τελευταία χρονική περίοδο η Τουρκία κλιμακώνει την επιθετική δραστηριότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και τροφοδοτεί με επί πλέον ένταση την αέναη ελληνό-τουρκική κρίση. Κανέναν δεν ξενίζει αυτή η Τουρκική στάση. Όταν ο Τ. Ερντογάν προτίθεται να δραστηριοποιηθεί στην Κεντρική Ασία, «πουλάει» στους Ρώσους την αποσταθεροποίηση (μέσω της αναζωπύρωσης των ελληνό-τουρκικών διαφορών) της νότιο-ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ και προαναγγέλλει αγορά ρωσικού στρατιωτικού εξοπλισμού. Με αυτή την μεθόδευση καθησυχάζει την Ρωσία που σίγουρα δεν «βλέπει» με καλό μάτι την Τουρκική δραστηριότητα στην Κεντρική Ασία. Το πρόβλημα είναι τι θα κάνει η Τουρκία με το Ιράν. 

Και σε αυτό το σημείο εντοπίζεται το πρόβλημα για την χώρα μας. Η Τουρκία πρέπει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την Ιρανική αντίδραση για να διατηρήσει την αξιοπιστία και το κύρος της στους τουρκόφωνους πληθυσμούς της Κεντρικής Ασίας. Παρά τις επικές μεγαλοστομίες Τούρκων κυβερνητικών για την δυνατότητα της Τουρκίας να αντιπαρατεθεί σε πολλά μέτωπα όλοι γνωρίζουν ότι δεν υφίσταται παρόμοια δυνατότητα. Όσο η Τουρκία εμπλέκεται στην Κεντρική Ασία τόσο θα αποσύρεται από την νότιο-ανατολική Μεσόγειο. Όμως η απόσυρση από την Μεσόγειο δεν θα γίνει χωρίς κόστος, η Τουρκία θα ζητήσει ανταλλάγματα για να αποχωρίσει ειρηνικά. 

Σε παλαιότερα άρθρα μας χαρακτηρίσαμε τον Τ. Ερντογάν αδύναμο πολιτικά ηγέτη γιατί είναι υποχρεωμένος να ισορροπεί ανάμεσα στις ετερόκλητες πολιτικά ομάδες που απαρτίζουν τον κυβερνητικό συνασπισμό. Στην παρούσα χρονική στιγμή αυτές οι ομάδες έχουν εκ διαμέτρου αντίθετες γεωπολιτικές θέσεις και για την θέση της Τουρκίας στην Μεσόγειο και για την Τουρκική διείσδυση στην Κεντρική Ασία. Το Τουρκικό κυβερνητικό εποικοδόμημα κινδυνεύει με κατάρρευση λόγω των επικείμενων κρίσιμων γεωπολιτικών αποφάσεων. Οι φήμες για την κακή υγεία του Τ. Ερντογάν και την ανάγκη αντικατάστασης του αυτή ακριβώς την πραγματικότητα αναδεικνύουν. 

Οι κυρίαρχες ομάδες στο Τουρκικό πολιτικό-οικονομικό-στρατιωτικό κατεστημένο αναζητούν τον επόμενο ηγέτη της χώρας που θα κάνει την κρίσιμη διαπραγμάτευση με την Δύση, θα αποχωρίσει από την Μεσόγειο κάνοντας την αποφασιστική στροφή στην Κεντρική Ασία. Όπως όλα δείχνουν η Ιρανική αντίδραση επισπεύδει τις εξελίξεις στην Τουρκία. Οι Αγιοταλάχ εκλέγουν Σουλτάνο.