Το 2009, ξεκινώντας από την Ελλάδα, η κρίση χρέους και τα μνημόνια, εξαπλώνονται και στην υπόλοιπη Ευρώπη με αποτέλεσμα σε λίγους μήνες Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρος, Ιρλανδία να εισέρχονται και αυτές στο δρόμο των μνημονίων. Το πρώτο μνημόνιο ήταν ένα κείμενο με κάποιες προτάσεις, τις οποίες η Τρόικα επέβαλε ώστε να καταφέρουν οι οικονομίες, όχι απαραίτητα να γίνουν βιώσιμες ή να εξορθολογιστούν, αλλά να ανακτήσουν την πρόσβασή τους στις αγορές.
Το μνημόνιο, αποτέλεσε την εναλλακτική του δανεισμού καθώς οι πόρτες των αγορών ομολόγων έκλεισαν και ταυτόχρονα αποτελούσε τον οδηγό για την επιστροφή στις αγορές και την αποτίναξη των “δεινών” που αυτό επέφερε. Όλες οι προαναφερθείσες χώρες, κατάφεραν να βγουν από το μνημόνιο. Ο βασικός λόγος είναι γιατί πολύ απλά, ήξεραν ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της οικονομίας τους και δούλεψαν για να τα κάνουν ακόμα καλύτερα και να υπερκεράσουν τις επιπτώσεις των αδύναμων σημείων τους.
Μπορεί να υπάρχει η πίστη ότι οι παραπάνω χώρες άλλαξαν, αλλά στην πραγματικότητα οι περισσότερες από αυτές, κατάφεραν να πατήσουν στα δυνατά τους σημεία και να τα απογειώσουν. Η προσπάθεια αυτή ήταν υπερ-αρκετή καθώς από το 2011 η ΕΚΤ χρησιμοποιήθηκε ως το “τρένο” που θα οδηγούσε στην επιστροφή στις αγορές. Το δυστύχημα είναι ότι η Ελλάδα δεν είδε καν ότι πέρασε τρένο, αν και είχε ενημερωθεί από πριν για την άφιξή του.
Η ελληνική νοοτροπία διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο σε όλα αυτά. Το ΔΝΤ δαιμονοποιήθηκε. Ξεκίνησαν έρευνες για το, σε πόσες χώρες έχει πάει, τι άφησε, το πόσο άστοχες αναλύσεις έχει κάνει, ότι ήρθε να μας κλέψει τον πλούτο, να μας κάνει να δουλεύουμε μέρα-νύχτα για ένα κομμάτι ψωμί, ότι θα μας οδηγήσει σε μισθούς και συντάξεις “Βουλγαρίας” και ο κατάλογος δεν έχει τέλος.
Η γνωστή αντιδραστική συμπεριφορά, η γνωστή άρνηση να αποδεχθούμε καλόπιστα την κριτική όταν αποδεδειγμένα τα έχουμε κάνει μαντάρα, η γνωστή εχθρικότητα προς τον καθένα, ο γνωστός ελιτισμός ότι οι Έλληνες είναι οι καλύτεροι και θέλουν να τους κατατροπώσουν. Κουβέντα για τα δανεικά που έγιναν “αγύριστα” και για τα οποία οι πιστωτές, μας έδειχναν πως θα τα αποπληρώσουμε αλλά εμείς δε θέλαμε να δούμε. Και τελικά, δε θα χρειαστεί να πάρουμε μισθούς Βουλγαρίας, γιατί πολλοί ήδη μετανάστευσαν εκεί για να τους πάρουν από την πηγή...
Όσες φορές η Ελλάδα επιχείρησε να μπει σε σωστό δρόμο, υπήρξε πολιτική αβεβαιότητα. Όσες φορές η Ελλάδα ξεκίνησε να ανηφορίζει, οι πολιτικές σκοπιμότητες τη “γκρέμισαν”. Κάθε πτώση όμως την έκανε και πιο αδύναμη. Και αυτό το βιώνουμε καθημερινά. Ακόμα και φέτος, την ώρα που το χρηματιστήριο έμπαινε σε μια σταθερά ανοδική πορεία, ξεκίνησαν οι πολιτικοί τσαμπουκάδες. Όπως και στο παρελθόν. Οικονομία και χρηματιστήριο δε μπορούν να κινηθούν προοδευτικά αν δεν υπάρξει σύνεση. Αν δεν υπάρξουν δυο χρόνια που ο κάθε πολιτικός “θα έχει στόμα και μιλιά δεν θα έχει”.
Αποτέλεσμα της πραγματικά άναρχης συμπεριφοράς της χώρας είναι ο διχασμός των Ελλήνων. Η αναζήτηση συνεχώς νέων ιδεών, νέων πολιτικών ακόμα πιο τσαμπουκαλίδικης συμπεριφοράς. Κοινώς: ακόμα δεν έχουμε διδαχθεί τίποτα. Ακόμα περιμένουμε τον Ηρακλή με το ρόπαλο που θα τους “δείρει” όλους. Βίαιες ιδεολογικές μετακινήσεις. Από το ΠΑΣΟΚ στο ΣΥΡΙΖΑ και από εκεί τέρμα Δεξιά και τέρμα Αριστερά.
Και ενώ οι Ευρωπαίοι και η πλειοψηφία των Ελλήνων προσπαθούν να μαζέψουν τα κομμάτια μιας διαλυμένης χώρας, επιστρέφουν και οι εφιάλτες που ευτυχώς είχαν ξορκιστεί. Ο εφιάλτης της Δραχμής. Η θεωρία ότι το ευρώ φταίει για όλα, οδηγεί στο συμπέρασμα: Δραχμή για να τελειώνουν όλα.
Ακόμα και αυτό αποδεικνύει την έλλειψη προοδευτισμού όσων προτρέπουν την επιστροφή στη Δραχμή. Με την πρόφαση ότι θέλουν να ισχυροποιήσουν την Ελλάδα, η Δραχμή είναι το άρμα. Με την Ελλάδα ενεχυριασμένη οικονομικά σε βρετανικό Δίκαιο και εδαφικά για τα επόμενα 99 χρόνια, η Δραχμή είναι το φωτεινό άστρο… Πλήρης αποσύνδεση με την πραγματικότητα, οικονομική και πολιτική. Μόνο γενικότερους αφορισμούς, καμία πρόταση. Να κάνουμε κάτι αρκεί να μην είναι αυτό που κάνουμε τώρα. Εξαιρετική σκέψη…
Όλα αυτά την ώρα που η Αγγλία απειλεί με hard Brexit και κάνει την Ευρώπη να τρίζει. Η Αγγλία αποσκοπεί να αναβιώσει την αυτοκρατορία του παρελθόντος αναζητώντας συμμάχους και εμείς αναζητούμε σκελετούς στις ντουλάπες μας. Την ώρα που η Αγγλία παρασκηνιακά πιέζει τρεις χώρες να εγκαταλείψουν το ευρωπαϊκό καράβι και να προσδεθούν στο άρμα της στερλίνας, εμείς επαναφέρουμε Grexit και Δραχμή… Ολόκληρη Αγγλία, προσφέρει σανίδα σωτηρίας με τη στερλίνα για να μην υπάρξει νομισματικό κραχ στις χώρες που έχει προσεγγίσει και εμάς θα μας σώσει η Δραχμή.
Η τυφλή εναντίωσή μας στη Γερμανία, μας οδηγεί τελικά στο να πέφτουμε ακόμα πιο σφιχτά στην αγκαλιά της. Την ώρα που τα πάντα αλλάζουν δραματικά, δεν έχουμε καμία απολύτως συμμαχία και κάνουμε αυτό για το οποίο ξεσηκωνόμαστε: ζητούμε την ελεημοσύνη της Γερμανίας…
Η κατάσταση δε θέλει πολύ για να ξεφύγει, αλλά δε θέλει και πολύ για να αντιστραφεί θεαματικά. Την ώρα που η Ελλάδα είναι στριμωγμένη στα σκοινιά, μια και μόνο κίνηση θα μας βάλει σε πλεονεκτική θέση.
Ο Schaeuble για μια ακόμα φορά αρνείται να ολοκληρώσει την αξιολόγηση, οδηγώντας το ΔΝΤ στην αποχώρηση από το πρόγραμμα. Μια χώρα που οδηγήθηκε σε πλεόνασμα, οδηγείται στο να μη μπορεί να κλείσει η αξιολόγηση για να υπάρξει νέα ρευστότητα. Ο Schaeuble γνωρίζει ότι όταν η Ελλάδα οδηγηθεί και πάλι στο σημείο μηδέν θα έχει δυο επιλογές: 1η: Νέα απίστευτης σκληρότητας μέτρα και 2η: κούρεμα καταθέσεων. Αν φτάσουμε εκεί, η λύση θα περιλαμβάνει και από τα δυο. Από το σημείο που το ΔΝΤ παρακαλούσε να κουρέψουμε το χρέος, στο σημείο να απειλεί με έξοδο. Και εμείς να συμφωνούμε με τη Γερμανία, στο να φύγει.
Μια χώρα αποκλεισμένη από τις αγορές και δε μπορούμε να σκεφτούμε πως θα αποκτήσουμε χρήματα. Το σκεφτόμαστε μόνο φορολογικά. Πόσο δύσκολο είναι να εφαρμόσουμε την παρακάτω σκέψη;
Υπάρχουν δεκάδες δισεκατομμύρια εκτός ελληνικών τραπεζών και αρκετές εκατοντάδες εκτός Ελλάδας. Η πρώτη κίνηση είναι να μείνει το ΔΝΤ ως σύμβουλος για να επιβλέπει την πορεία των μεταρρυθμίσεων και για να λειτουργεί ως “κράχτης” επενδυτικών κεφαλαίων μέσα από τις συστάσεις και τις αναλύσεις του. Διαμορφώνεται ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης που θα επιτρέπει στους Έλληνες να επιστρέψουν τα χρήματα και να τα επενδύσουν σε ελληνικά ομόλογα με εγγυητές και την ΕΚΤ και το ΔΝΤ (έχει κι αυτό ελληνικά ομόλογα). Μια κίνηση που μας εξασφαλίζει αρκετές δεκάδες δισεκατομμύρια σε δανεικά.
Πόσο δύσκολο είναι να σκεφτούμε για μια φορά σαν ένα σωστό και οργανωμένο κράτος; Πόσο δύσκολο είναι να κάνουμε την Ιρλανδία να αναφωνήσει “τι κατάφεραν οι Έλληνες!”, αντί να χειροκροτάμε μονίμως τους άλλους;