Μάθαιναν στα νιάτα της τότε εποχής έννοιες όπως κλέος, ήρως, κάλλος, όλβιος, τέρψις, μήνις, άχος, χόλος, ύβρις, μήτις, πήμα. Σφυρηλατούσαν εμβληματικούς ανθρώπινους χαρακτήρες, εμφάνιζαν τους Θεούς συνδρώντες και συμπάσχοντες, διέπλαθαν ηθική με τις περιγραφόμενες αυξομειώσεις συμπεριφορών.

Τα έπη δεν έκαναν τίποτε παραπάνω απ' το να απλώσουν στους νεαρούς μύστες τη θεώρηση του κόσμου μέσα από τα μάτια ενός χαρισματικού λαού. Αυτού που είχε ένα άσβεστο πάθος να λύσει τα μυστήρια της ζήσης. Που έπρεπε να προλάβει να δώσει απαντήσεις στην οικουμένη, γιατί ένοιωθε ότι "οι Μήδοι επιτέλους θα διαβούνε".

Την ίδια περίοδο ένας άλλος περιούσιος λαός ήταν διωκόμενος στην έρημο. Αντί για Όμηρο απήγγελε τις δέκα εντολές του Μωυσή. Του αντιπροσώπου ενός απόμακρου Θεού, που του προστάτευε το μαστιγωμένο σαρκίο και ποσώς τις ιδέες. Αντί για Αχιλλέα κι Οδυσσέα είχε τον Σαούλ και τον Αβεσσαλώμ.

Αφ' ότου ο Παύλος - ο απόστολος του Ιησού - θεμελίωσε τη διδασκαλία του, ο Όμηρος άρχισε να φθίνει. Ως πράγμα ξένο κι απειλητικό της χριστιανικής πίστεως. Έπρεπε να φύγουν απ' τη μέση οι δώδεκα θεοί κι οι ήρωες των εθνικών να αντικατασταθούν. "Ουκ έγνως!", κούφε Ιουλιανέ... Έτσι το κενό των επών το κάλυψε η παλαιά διαθήκη κι η εκεί ευρισκόμενη παρέα. Ο Δαυίδ, ο Λωτ, ο Νώε.

Από ηθικής σκοπιάς ουδέν αποκόμισε η ανθρωπότητα με την αντικατάσταση. Η ίδια μισαλλοδοξία, εφάμιλλη σκληρότητα, χειρότερη απανθρωπιά, συνέχεια της δουλείας. Από πολιτιστικής ο μαύρος μεσαίωνας. Έπρεπε να έρθει η αναγέννηση για να σπάσει λίγο το χειλάκι των κολασμένων επί γης. Από ψυχικής όμως άποψης οφείλουμε να ομολογήσουμε, ότι μιά χαρά τα πήγε. Μονοδιάστατα, απαρέγκλιτα, χωρίς εσωγενείς περισπασμούς κι αναζητήσεις.