Ο Τσάβες, το σύμβολο του Λατινοαμερικανικού σοσιαλισμού, υπέκυψε χτες (5 Μαρτίου 2013), 21 μήνες μετά την πρώτη αποκάλυψη ότι έχει όγκο. Δεν είχε εμφανισθεί δημοσίως για τρεις μήνες, μετά την επείγουσα εγχείρησή του στην Κούβα στις 11 Δεκεμβρίου.
Όπως συνήθως συμβαίνει στους ηγέτες που έχουν την ικανότητα να «μαγεύουν» τους οπαδούς τους, προκάλεσε την ισχυρή αντιπάθεια των πολιτικών αντιπάλων του. Παρά το γεγονός ότι είχε διαγνωσθεί πως έχει καρκίνο εδώ και δύο χρόνια, ο Πρόεδρος της Βενεζουέλας όχι απλά δεν παραιτήθηκε, αλλά έδωσε σκληρή μάχη για να παραμείνει στην εξουσία. Σε αντίθεση με άλλους ηγέτες της εποχής μας (από τους δύο δικούς μας πρωθυπουργούς πριν τον Αντώνη Σαμαρά, έως ακόμα και τον Πάπα) που παραιτούνται αρκετά εύκολα από τον αρχηγικό τους θώκο, ο Τσάβες έδωσε μάχη μέχρι το φινάλε, αρνούμενος να αποδεχθεί την ήττα στην πολιτική ή την ήττα από την αρρώστια.
Από την μία αυτό είναι μια αξιοθαύμαστη επίδειξη δύναμης και θέλησης, από την άλλη μια πεισματική αδυναμία του πολιτικού αρχηγού να αποδεχθεί την πραγματικότητα, δημιουργώντας τώρα πολιτικές περιπλοκές στην χώρα του, στο θέμα της διαδοχής του στην εξουσία. Όπως όλα τα πράγματα, γύρω από την πολιτική διαδρομή του Τσάβες, εξαρτάται από ποια οπτική θα το δεις.
Ο Τσάβες ήταν παιδί φτωχών γονέων και κατάφερε να αναρριχηθεί στις τάξεις του στρατού της Βενεζουέλας. Η χώρα ζούσε σε δημοκρατικές συνθήκες από το 1958, αλλά η εκμετάλλευση του πετρελαίου και η κυβερνητική διαφθορά αναπαρήγαγαν συνθήκες ακραίας ανισότητας. Ο Τσάβες έχτισε την πολιτική του καριέρα ως υπέρμαχος των φτωχών και πολέμιος των οικονομικών ελίτ, εναντίον των οποίων συχνά εξαπέλυε μια ρητορική ανάλογης σκληρότητας, όπως αυτή εναντίον των Αμερικανών.
Παραδόξως, ο Τσάβες μετατράπηκε σε ηγετική πολιτική μορφή μετά από ένα καταστροφικό πραξικόπημα που επιχείρησε, το 1992. Παρά την αποτυχία του, κατόρθωσε να μετατρέψει την παράδοση του στις αρχές σε επικοινωνιακό θρίαμβο. Στην φυλακή έμεινε δύο χρόνια. Αν και δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να ανέβει στην εξουσία με δημοκρατικές διαδικασίες, μεταπείστηκε και το 1998 έγινε Πρόεδρος της Βενεζουέλας.
Η πρώτη φάση της διακυβέρνησης του ήταν σχετικά συντηρητική, καθώς διατήρησε σε θέσεις κλειδιά υπουργούς των προκατόχων του. Το 2002 επιχειρήθηκε πραξικόπημα εναντίον του, υποστηριζόμενο από την τότε κυβέρνηση Μπους, το οποίο τελικά απέτυχε, παρά την προσωρινή του επιτυχία.
Ο Τσάβες είχε την στήριξη των φτωχότερων στρωμάτων της Βενεζουέλας, τα οποία στήριξε με μια πολιτική παροχών, αλλά και με την βοήθεια της Κούβας, η οποία έστειλε χιλιάδες γιατρούς, νοσηλευτές και δασκάλους στην Βενεζουέλα, για τις φτωχογειτονιές της χώρας. Το 2004 μάλιστα ευνοήθηκε η οικονομική του πολιτική και από την άνοδο των τιμών του πετρελαίου, που του έδωσε έσοδα.
Στην συνέχεια, ο Τσάβες έγινε πιο ριζοσπαστικός. Από το 2005 διακήρυξε ότι είναι σοσιαλιστής και άρχισε να εθνικοποιεί «στρατηγικές βιομηχανίες» και στις απαλλοτριώσεις μεγάλων εκτάσεων. Κέρδισε μια δεύτερη θητεία το 2006 με το συντριπτικό 63%, που του έδωσε άλλα 6 χρόνια στο τιμόνι της Βενεζουέλας.
Τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά την οικονομική κρίση, η μεταρρυθμιστική του πολιτική άρχισε να χάνει την δυναμική της. Η ύφεση και ο πληθωρισμός, που έφτανε στο 30%, στερούσε τελικά την μεσαία τάξη από τις αποταμιεύσεις της, ενώ και η παραγωγικότητα του πετρελαίου άρχισε να μειώνεται. Αυτά σε συνδυασμό με τα πολλά χρόνια του Τσάβες στην εξουσία, τον λαϊκισμό του, τα προβλήματα διαφθοράς, αλλά και η μεγάλη εχθρότητα που έτρεφαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι στο πρόσωπό του, συσπείρωσαν εναντίον του τις άλλες πολιτικές δυνάμεις. Διαμορφώθηκε μια ευρεία και αντιφατική πολιτική συμμαχία αντιπάλων του Τσάβες. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι είχε διαγνωσθεί ότι έχει καρκίνο, ο Τσάβες πήγαινε σε δυσχερή θέση στις εκλογές. Ωστόσο ξόδεψε πολλούς κρατικούς πόρους, δανείστηκε από την Κίνα και ξεκίνησε ένα τεράστιο οικιστικό πρόγραμμα για τους φτωχούς. Παράλληλα, ως χαρισματική πολιτική προσωπικότητα, στον τρόπο που χρησιμοποιούσε τα Media και την εικόνα του, κατάφερε να μετατρέψει το μειονέκτημα του καρκίνου σε πλεονέκτημα. Στους οπαδούς του κατάφερε να περάσει την εικόνα του μεγάλου νικητή, του ανθρώπου που νίκησε ακόμα και την επάρατη νόσο.
Το αποτέλεσμα ήταν να κερδίσει θριαμβευτικά τις εκλογές του Οκτωβρίου του 2012 με 55%. Όμως, τον καρκίνο τελικά δεν τον νίκησε. Η αυλαία αυτού του πολιτικού θρίλερ, με τον εξαφανισμένο ηγέτη να μάχεται για την ζωή του, έληξε χτες με την ανακοίνωση του θανάτου του.