Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στα μεγάλα ευρωπαικά χρηματιστήρια, οι τιμές των μετοχών έπεσαν σημαντικά την περασμένη εβδομάδα και ο προβληματισμός που επικρατεί μεταξύ των διεθνών επενδυτών είναι αν αυτή η πτώση είναι απλώς μια συγκυριακή αντίδραση των αγορών στα επιδεινούμενα αποτελέσματα των επιχειρήσεων λόγω κυρίως του εμπορικού πολέμου και της αύξησης των επιτοκίων ή αν πρόκειται για την “αρχή του τέλους” ενός χρηματιστηριακού ράλι που κράτησε μια δεκαετία περίπου. 

Ο προβληματισμός και μόνο, αρκεί για να “κουμπωθούν” οι επενδυτές και να στραφούν σε επενδύσεις με μικρότερο ρίσκο. 

Τα ομόλογα είναι η λογική επιλογή αλλά εκεί επιδρούν άλλοι παράγοντες, ιδιαίτερα στην ευρωπαική αγορά. Οι παράγοντες αυτοί σχετίζονται αφενός με τις πολιτικές εξελίξεις που δείχνουν άνοδο των ακραίων και λαικίστικων κομμάτων στις ευρωπαικές χώρες αλλά και οι συνθήκες μείωσης της ευρωπαικής συνοχής λόγω BREXIT και Ιταλίας. 

Το ευρωπαικό “πείραμα” που ακολουθήθηκε στην περίπτωση της Ελλάδας, με τα μνημόνια και την τρόικα, είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στις μεγάλες οικονομίες όπως είναι η Ιταλία, λόγω κόστους. Από την άλλη, τέτοιου μεγέθους χώρες είναι δύσκολο να δεχτούν μείωση της εθνικής τους κυριαρχίας, όπως δέχτηκε η Ελλάδα. Η ευρωπαική συνοχή λοιπόν δοκιμάζεται και θα δοκιμαστεί ακόμη σκληρότερα τους επόμενους μήνες. Ιδιαίτερα επειδή ο θεωρούμενος ώς ισχυρότερος παίκτης, η Γερμανία, φαίνεται να μπαίνει σε περίοδο πολιτικής αδυναμίας, αν όχι αστάθειας. Συνεπώς οι πολιτικές που θα υιοθετεί θα αφορούν περισσότερο την εσωτερική της πολιτική κατανάλωση, παρά την προσπάθεια διατήρησης της ευρωπαικής συνοχής.

Όλα αυτά, ο προβληματισμός των διεθνών επενδυτών και η υποχώρηση των αξιών στα χρηματιστήρια, αλλά και οι πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη προστίθενται σε ένα διεθνές περιβάλλον που αλλάζει λόγω της στάσης της κυβέρνησης Τράμπ και της επιλογής πολιτικών εμπορικού πολέμου και συνθέτουν ένα σκηνικό που πλήττει τους ελληνικούς στόχους για την οικονομία.

Βγαίνοντας από το Μνημόνιο, η Ελλάδα αναζητεί δυο πράγματα: Δανειστές οι οποίοι θα αγοράζουν τα ελληνικά ομόλογα για να αναχρηματοδοτηθεί το χρέος μας προς τις Ευρωπαικές χώρες και ξένους επενδυτές που θα στήσουν μακρόπνοες επενδύσεις στη χώρα, προσφέροντας θέσεις εργασίας, ρευστότητα και εισοδήματα. 

Με λίγα λόγια, ψάχνουμε ξένους που θα βάλουν λεφτά στη χώρα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. 

Όταν όμως οι διεθνείς επενδυτές αισθάνονται αύξηση του ρίσκου, μειώνουν τις τοποθετήσεις τους. Ιδιαίτερα όταν βρισκόμαστε σε μια εποχή ανοδικής τάσης των επιτοκίων, όπως σήμερα, απαιτούν πολύ μεγαλύτερες απόδόσεις για να επενδύσουν. Θα πιέζουν συνεπώς για αύξηση των επιτοκίων που πληρώνουμε με τα ομόλογα μας για να τα αγοράσουν. Ήδη οι αποδόσεις των ομολόγων μας είναι αναγκαστικά πολύ ψηλότερες από τα άλλα ευρωπαικά ομόλογα και αυτό συνδέεται με το ρίσκο της χώρας. Θεωρούμαστε επενδυτικά επικίνδυνη χώρα και σε μεγάλο βαθμό είμαστε, όπως έχει αποδειχθεί επανειλημμένως από το πρόσφατο παρελθόν μας. Συνεπώς τα δανεικά που αναζητεί ο Τσακαλώτος θα είναι δύσκολο να τα βρεί από τις αγορές και όταν τα βρεί θα είναι ακριβά. 

Όσον αφορά στις μεγάλες επενδύσεις που χρειαζόμαστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε οτι η χώρα μας βρίσκεται πέντε θέσεις κάτω από την “επενδυτική βαθμίδα”, πράγμα που σημαίνει πως όποιος τολμήσει και επενδύσει εδώ, παίρνει ένα πολύ μεγάλο ρίσκο σε σχέση με τα διεθνή στάνταρτς.

Πέραν των ξένων επενδυτών διαπιστώνουμε πως ούτε οι Έλληνες επενδύουν στη χώρα τους και οι μεγάλοι επιχειρηματίες και οι πλούσιοι δεν φέρνουν λεφτά από το εξωτερικό για να τα επενδύσουν στην Ελλάδα. Θεωρούν - και έχουν απόλυτο δίκιο - οτι το επιχειρηματικό περιβάλλον είναι πολύ εχθρικό. Και είναι διότι χαρακτηρίζεται από μια “τρελή” γραφειοκρατία, από διαπλοκή, από πολύ υψηλούς φόρους, από παράδοση έκτακτων φόρων και εισφορών για να καλυφθούν δημοσιονομικές τρύπες. Ακόμη και τα πλεονεκτήματα που είχαμε στο παρελθόν συγκριτικά με άλλες γειτονικές χώρες, όπως το ικανό παραγωγικό δυναμικό και οι μορφωμένοι νέοι που θα στελέχωναν τις επιχειρήσεις, έχουν χαθεί καθώς οι μεν ικανοί νέοι έχουν μεταναστεύσει στην Ευρώπη που βρίσκουν δουλειά και καλύτερα εισοδήματα, η δε Παιδεία έχει ουσιαστικά καταρρεύσει - σε διάρκεια δεκαετιών αλλά η κατάρρευση επιταχύνθηκε από την διακυβέρνηση και κυρίως από τη νοοτροπία του ΣΥΡΙΖΑ. 

Μια παρένθεση: ( Η Παιδεία μας πάει κατά διαόλου και εμείς νομίζουμε οτι πάει καλά. Είναι χαρακτηριστικό οτι πρίν από μια εβδομάδα κάποιοι Πανεπιστημιακοί μας και τα κυβερνητικά media πανηγύριζαν επειδή κάποιες ελληνικές πανεπιστημιακές σχολές βρίσκονται όπως έλεγαν στις καλύτερες του κόσμου. Ναι, στις χίλιες καλύτερες όμως, όχι στις εκατό, με θέσεις πολύ κάτω από τη μέση. Ενώ τα Πανεπιστήμια μιας ευρωπαικής χώρας θα έπρεπε να φιγουράρουν μεταξύ των καλύτερων στον κόσμο, όχι να βρίσκονται πίσω από τα πανεπιστήμια τριτοκοσμικών χωρών. Άσε που στις κλασσικές σπουδές έπρεπε να είμαστε με διαφορά οι καλύτεροι στον κόσμο μαζί με τους Ιταλούς, αλλά φυσικά δεν είμαστε καν στους καλούς.)

Επιστρέφοντας στο ζήτημα της οικονομίας, το διεθνές περιβάλλον γίνεται ιδιαίτερα αρνητικό για την εξεύρεση κεφαλαίων που τόσο αναζητούμε αλλά και το εγχώριο περιβάλλον είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό. 

Οι δηλώσεις Πολάκη και Καμμένου που είπαν οτι για να κερδηθούν οι εκλογές πρέπει η κυβέρνηση να κλείσει κάποιους στη φυλακή, δείχνουν οτι η προεκλογική περίοδος που έχει ξεκινήσει δεν θα είναι ούτε πολιτισμένη, ούτε ανάιμακτη. 

Ο λαικισμός θα εκτοξευτεί σε πρωτοφανή ύψη, το ίδιο και η χυδαιότητα. 

Η κυβέρνηση δεν πρόκειται να προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις προεκλογικά, αφού ήδη το “αφήγημα” που διαμορφώνει είναι ένα αφήγημα ψευδών υποσχέσεων για παροχές και μια προσπάθεια προσέλκυσης - “τσουβαλιάσματος” θα έλεγα - των αριστερών ψηφοφόρων που για δικούς τους λόγους είναι έξαλλοι με τον ΣΥΡΙΖΑ. Η Νέα Δημοκρατία, θέλοντας και μη, θα χρειαστεί να υιοθετήσει επίσης λαικίστικες υποσχέσεις για να ανταπεξέλθει στις επιθέσεις του ΣΥΡΙΖΑ και η προεκλογική περίοδος αναμένεται οτι θα είναι πραγματικά αηδιαστική - απολαυστική θεωρούν ορισμένοι.

Με λίγα λόγια, όσο ακόμη τρώμε τα χρήματα που μπήκαν στη χώρα από τον τουρισμό και όσο η κυβέρνηση μοιράζει το “μαξιλαράκι” των χρηματικών αποθεμάτων, δεν θα βλέπουμε την πραγματική εικόνα της οικονομίας. Δεν θα βλέπουμε όμως, ούτε ξένες επενδύσεις, ούτε αύξηση των θέσεων εργασίας (εκτός των προεκλογικών προσλήψεων συμβασιούχων), ούτε φτηνά δανεικά σαν αυτά που μας έδιναν εντός των μνημονίων οι Ευρωπαίοι. 

Και αυτό δεν διασφαλίζει καλύτερες ημέρες, ότι και αν υποσχεθούν οι πολιτικοί μας.