Οι απολύσεις έχουν περιοριστεί πολύ λόγω των κρατικών στηρίξεων, οι αναβολές πληρωμών δόσεων προς τράπεζες και εφορίες επιτρέπουν στις μικρές επιχειρήσεις να παραμένουν ζωντανές ενώ υπολειτουργούν, η τεχνολογία και κυρίως το ηλεκτρονικό εμπόριο συντηρούν το τζίρο των εμπορικών επιχειρήσεων και σε ένα μικρότερο βαθμό ακόμη και της εστίασης που είναι ο μεγάλος χαμένος της πανδημίας.
Η παραγωγή του πρωτογενούς τομέα σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις συνεχίζεται κανονικά και κάποιες μικρές επενδύσεις εκσυγχρονισμού μικρών επιχειρήσεων γίνονται για να διευκολυνθεί η εργασία και η παραγωγή μέσα στην πανδημία.
Ο τουρισμός που ζορίστηκε πολύ το 2020 αναμένεται ότι θα πάει κάπως καλύτερα λόγω των εμβολίων το 2021 ενώ όλοι σχεδόν οι τραπεζικοί και οι επιχειρηματίες προβλέπουν ραγδαία ανάπτυξη της οικονομίας μόλις ξεπεραστεί η πανδημία - ελπίζουν το 2021. Το χρηματιστήριο ήδη έδειξε “άγριες” διαθέσεις τον τελευταίο μήνα και παρά τη ραγδαία άνοδο, ο Γενικός Δείκτης βρίσκεται σε πολύ χαμηλά ιστορικά επίπεδα.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα παραμένει το πρόβλημα των τραπεζών οι οποίες δεν έχουν βρει ακόμη τον τρόπο να χρηματοδοτούν την οικονομική ανάπτυξη, φοβισμένες από τις ζημιές των άστοχων χρηματοδοτήσεων των περασμένων δεκαετιών που οδήγησαν στην έκρηξη των κόκκινων δανείων.
Το αν η κυβέρνηση θα καταφέρει να μοιράσει το ευρωπαϊκό χρήμα πετυχαίνοντας ταυτόχρονα δύο στόχους, πρώτον την άμεση στήριξη εργαζόμενων και επιχειρήσεων και δεύτερον τη δημιουργία προοπτικών για το μέλλον μέσω υποδομών σε κρίσιμους τομείς, είναι κάτι που ελπίζουμε να συμβεί. Μέχρι στιγμής η άμεση στήριξη είναι ικανοποιητική - βρίσκεται στο DNA των πολιτικών - οι μεταρρυθμίσεις προχωρούν πολύ αργά και οι επενδύσεις προς το παρόν παραμένουν κολλημένες.
Ενάμιση χρόνο μετά την εκλογή της η κυβέρνηση πρέπει πλέον να έχει αποκτήσει εμπειρία των προβλημάτων και ο Πρωθυπουργός πρέπει να προβεί σε ορισμένες διορθώσεις. Όχι μόνο αντικατάσταση προσώπων αλλά και καλύτερη ρύθμιση του μοντέλου διοίκησης. Διότι το επιτελικό κράτος μια χαρά είναι για σχεδιασμό των μεταρρυθμίσεων αλλά δεν πρέπει να ασχολείται με την καθημερινή μικροδιαχείριση. Πρέπει να δοθούν περισσότερες δυνατότητες στους υπουργούς και να απαιτηθεί ταυτόχρονα καλύτερη απόδοση από αυτούς.
Ευτυχώς … δεν φύγαμε
Πολιτικά, όλοι πρέπει πλέον να έχουν αντιληφθεί τον πολύ σημαντικό ρόλο που έπαιξε και συνεχίζει τα παίζει η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε αυτή την κρίση.
Οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για ολοένα και περισσότερη χρηματοδότηση των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να καλυφθεί η μείωση του ΑΕΠ από την πανδημία αλλά και οι χειρισμοί της γερμανικής προεδρίας που υποχρέωσαν την Ουγγαρία και την Πολωνία να άρουν το βέτο εναντίον του προγράμματος ανάπτυξης, αποδεικνύουν ότι η παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν απολύτως αναγκαία για την επιβίωση της. Πολιτικές ανεξάρτητης πορείας όπως αυτές που προπαγάνδιζαν Βαρουφάκης, Λαφαζάνης και Χρυσή Αυγή αποδεικνύονται τώρα τραγικά λανθασμένες. Η Ελλάδα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης θα είχε ήδη πτωχεύσει από την πανδημία. Το άχρηστο σε όλους εθνικό νόμισμα της, η δραχμή ή όπως αλλιώς το βαφτίζαμε θα ήταν ήδη ένα κουρελόχαρτο και δεν θα είχαμε καμία δυνατότητα κάλυψης των ζημιών από την ύφεση που προκαλεί η πανδημία, ούτε καν δυνατότητα αγοράς εμβολίων και φαρμάκων.
Η πανδημία οδήγησε όχι μόνο σε ανάγκη μεγαλύτερης επιστημονικής συνεργασίας μεταξύ των χωρών μελών αλλά και σε στροφή 180 μοιρών στην ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική. Υλοιποιείται σήμερα το περίφημο whatever it takes (ότι χρειαστεί) του Μάριο Ντράγκι και η ΕΚΤ τυπώνει άπειρο χρήμα για να καλύψει όλες τις ελλείψεις. Και το σημαντικότερο για το μέλλον είναι πως αποδεικνύεται ότι παρά την αύξηση του χρήματος ο πληθωρισμός στην Ευρώπη δεν ανεβαίνει και δεν αναμένεται να ανέβει, τουλάχιστον μέχρι και το 2024. Αυτό εκτιμά η ΕΚΤ η οποία παίζει αυτή τη στιγμή τον σημαντικότερο ρόλο υποστήριξης όλων των ευρωπαϊκών οικονομιών.
Σε περιόδους τέτοιες, η άμεση αντιμετώπιση των προβλημάτων και των αναγκών που δημιουργούνται είναι απαραίτητη. Η ΕΚΤ αντιδρά εξαιρετικά γρήγορα και αποτελεσματικά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως πολιτική Ένωση αντιδρά πιο αργά αλλά τελικά, επαρκώς. Αργεί αλλά τελικά παίρνει τις σωστές αποφάσεις και μπορεί να τις επιβάλει στα “δύστροπα” μέλη της όπως αποδεικνύεται από τις περιπτώσεις Πολωνίας και Ουγγαρίας.
Το πώς θα αξιοποιηθούν όλα αυτά τα κονδύλια που ουσιαστικά χαρίζει ή δανείζει με χαριστικούς όρους η ΕΕ στις χώρες μέλη εξαρτώνται από τις ικανότητες διαχείρισης των εθνικών κυβερνήσεων. Και είναι λογικό σε αυτές τις δύσκολες εποχές, που όλα μοιάζουν να είναι επείγοντα, να αντιμετωπίζονται τα προβλήματα με βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, όμως κάποια στιγμή οι κυβερνώντες πρέπει να λάβουν υπόψη τους και το μέλλον και να εντάξουν αυτές τις βραχυπρόθεσμες πολιτικές ενίσχυσης σε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για την βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας. Στην περίπτωση της Ελλάδας αυτό ασφαλώς σχετίζεται με τις βασικές μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο τομέα, στη Δικαιοσύνη και στην Παιδεία αλλά και με τις επενδύσεις σε ενέργεια, σε τεχνολογία, σε υποδομές μεταφορών και όπως αποδεικνύεται σε υποδομές υγείας.