Πρώτον, η Ευρώπη αποδείχθηκε πολύ πιο γρήγορη και πολύ πιο αποτελεσματική από τις ΗΠΑ. Το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Αγγλία έσωσαν τις τράπεζές τους· οι Αμερικανοί ακόμη συζητούν...Πάντως η ιρλανδική κυβέρνηση έκανε το πιο έξυπνο απ' όλα: δήλωσε ότι εγγυάται τις καταθέσεις στις ιρλανδικές τράπεζες, πράγμα το οποίο σημαίνει πως δεν θα βάλει ούτε ένα ευρώ διότι απλούστατα οι τράπεζές της δεν θα καταρρεύσουν. Οι τράπεζες καταρρέουν όταν ο κοσμάκης ορμά στο γκισέ για να σηκώσει τα λεφτά του. Εφόσον όμως η κυβέρνηση έχει εγγυηθεί τις καταθέσεις, κανένας δεν ανησυχεί ότι τα λεφτά του θα χαθούν, άρα κανένας δεν ορμά στο γκισέ για να τα σηκώσει, άρα οι τράπεζες δεν έχουν πρόβλημα, άρα η κυβέρνηση δεν θα χρειαστεί να ξοδέψει ούτε ένα ευρώ για να τις σώσει.
Δεύτερον, αν δει κανείς τις τιμές των μετοχών και όλων των άλλων αξιών σήμερα, βρίσκονται εκεί όπου ήταν πριν από τέσσερα χρόνια· δηλαδή, παρ' όλη τη φασαρία που γίνεται διεθνώς, την κλάψα και την απελπισία, η διόρθωση δεν είναι - ακόμη τουλάχιστον - τόσο μεγάλη. Θα μου πείτε, έχει και άλλο να πέσει. Ναι, αλλά πέφτει μεθοδικά και υπό τον έλεγχο των κυβερνήσεων, των εποπτικών αρχών και των μεγάλων πολυεθνικών κολοσσών. Αρα ο μεν φόβος δικαιολογείται, αλλά δεν δικαιολογείται ο πανικός.
Τρίτον, όπως είχε προβλέψει ο πρώην πρόεδρος της Fed Αλαν Γκρίνσπαν ότι βρισκόμασταν σε irrational exuberance (παράλογη υπερβολή), τώρα φαίνεται ότι βρισκόμαστε πολύ κοντά σε irrational gloom (δηλαδή παράλογη απαισιοδοξία). Εκεί μας έφερε ο πανικός, όπως στην υπερβολή της «φούσκας» μάς είχε φέρει η απληστία. Με λίγα λόγια, το πράγμα δεν πάει καλά μεν, αλλά δεν ζούμε και το τέλος του κόσμου. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι όλες οι αποτιμήσεις έρχονται σε πιο λογικά επίπεδα. Μετοχές, ακίνητα, ομόλογα, εμπορεύματα, όλα «προσγειώνονται». Κάποιες μεγάλες επιχειρήσεις αγοράζουν αυτές τις αξίες σε λογικότερες τιμές και το κύμα εξαγορών θα συνεχιστεί ώσπου οι τιμές να φαίνονται πραγματικά λογικές σε όλους και τότε όλες οι περιουσίες θα έχουν αλλάξει χέρια. Μετά το παιχνίδι θα ξαναρχίσει με κάποιους άλλους πιο αυστηρούς όρους στην αρχή, αλλά σε καμία περίπτωση δεν βλέπουμε το τέλος της διεθνούς οικονομίας.
Και αν θέλουμε να μιλήσουμε σχηματικά, τα τελευταία χρόνια ήμασταν στο επάνω μέρος του οικονομικού κύκλου, τώρα είμαστε στο κάτω μέρος· δεν έχουμε δει ακόμη το χαμηλότερο σημείο αλλά, όπως το πράγμα κλιμακώνεται, θα το δούμε σύντομα. Μετά τα κάτω αρχίζουν πάντα τα επάνω· και για όσους θέλουν ακόμη πιο συγκεκριμένη πρόβλεψη - αυθαίρετη ασφαλώς, όπως όλες -, σε έναν-ενάμιση χρόνο τα πράγματα θα έχουν στρώσει.
Τώρα για τον Έλληνα μικροαποταμιευτή που φοβάται ότι θα χάσει την αποταμίευσή του αν καταρρεύσει η τράπεζα, οφείλουμε να του υπενθυμίσουμε πως ακόμη και σε αυτό το - μηδενικής σχεδόν πιθανότητας - σενάριο η κατάθεσή του είναι εγγυημένη από το κράτος έως 20.000 ευρώ ανά άτομο ανά τράπεζα. Ο πλέον ανήσυχος μπορεί να σπάσει τις καταθέσεις του σε εικοσαχίλιαρα σε διαφορετικές τράπεζες και έτσι να κοιμάται ήσυχος. Αν και κάτι τέτοιοι τύποι δεν μπορούν να κοιμηθούν πότε ήσυχοι και κάποιο άλλο άγχος θα βρουν να έχουν για να μένουν άυπνοι.
Ψυχραιμία, λοιπόν, εγρήγορση και υπομονή για εμάς τους κοινούς θνητούς αποταμιευτές, ευκαιρία επένδυσης για τους πιο επιθετικούς και «ψαγμένους» επενδυτές και, σύμφωνα με το αισιόδοξο σενάριο, σε έναν χρόνο θα τα θυμόμαστε όλα αυτά και θα γελάμε.
Αν - ο μη γένοιτο - επικρατήσει τελικά το απαισιόδοξο σενάριο και επέλθει η μαζική καταστροφή όλων των αξιών και του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, τότε θα πρέπει να θυμηθούμε την αρχαία ρήση «των πολλών ο θάνατος ουκ έστιν θάνατος»· δηλαδή, αν πτωχεύσουν όλοι, δεν πειράζει να πτωχεύσουμε και εμείς μαζί...
Γρηγόρης Νικολόπουλος