Η πορεία αυτή επιβεβαιώνει ότι οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις μπορούν να πρωταγωνιστήσουν στην ανάπτυξη της επόμενης ημέρας. Με τις κατάλληλες πρωτοβουλίες και μέτρα, η κρίση αυτή μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για τη μετάβαση σε ένα νέο, βιώσιμο αναπτυξιακό μοντέλο, εστιασμένο στην παραγωγή και τις εξαγωγές αγαθών υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Η προσπάθεια αυτή περνά από τη διεύρυνση της εξαγωγικής βάσης, την αύξηση της καινοτομίας και του τεχνολογικού περιεχομένου των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών, αλλά και την ενδυνάμωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα εμπόδια στην εξωστρέφεια.
Στο πλαίσιο αυτό, η Πολιτεία οφείλει να αξιοποιήσει πόρους, να εφαρμόσει πολιτικές και κίνητρα με στόχο την ενθάρρυνση σχετικών επενδύσεων, αλλά και τη στήριξη της επιχειρηματικής μεγέθυνσης, μέσω συγχωνεύσεων, συμπράξεων και συνεργασιών, ώστε να δημιουργηθούν επιχειρήσεις μεγαλύτερου μέσου μεγέθους, με καλύτερες προϋποθέσεις εξωστρέφειας. Κρίσιμος είναι και ο ρόλος της οικονομικής διπλωματίας, ιδιαίτερα στο σημερινό, ρευστό διεθνές περιβάλλον, ώστε να προστατευθούν τα συμφέροντα των εξαγωγικών επιχειρήσεων της χώρας και να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες και δρόμοι δικτύωσης, στο πλαίσιο διακρατικών επαφών και συμφωνιών.
Παραμένει, επίσης, η ανάγκη για ευρύτερη βελτίωση των ευρύτερων συνθηκών άσκησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας: με αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής κανονικότητας, περαιτέρω μείωση των φορολογικών και ασφαλιστικών βαρών, μείωση του ενεργειακού κόστους στη μεταποίηση, συνέχιση των μεταρρυθμίσεων στη λειτουργία του κράτους, επιτάχυνση κρίσιμων έργων εθνικής υποδομής.
Απαραίτητη, ωστόσο, είναι και η συνεργασία και η συνένωση δυνάμεων μεταξύ της Πολιτείας και των φορέων της αγοράς, οι οποίοι μπορούν να συμβάλουν στην κοινή προσπάθεια με δύο ουσιαστικούς τρόπους: αφενός συμβάλλοντας στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση στοχευμένων και κατ’ επέκταση αποτελεσματικότερων παρεμβάσεων και δράσεων υποστήριξης. Αφετέρου, λειτουργώντας ως μηχανισμοί συστηματικής ανατροφοδότησης προς τους φορείς χάραξης πολιτικής. Αυτό το ρόλο μπορούν να επιτελέσουν με συνέπεια τα Επιμελητήρια, τα οποία ήδη στηρίζουν συστηματικά τις δραστηριότητες των Ελλήνων εξαγωγέων, αναπτύσσοντας τα τελευταία χρόνια ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσεων προσαρμοσμένων στις ανάγκες των μικρομεσαίων κυρίως επιχειρήσεων.
Η εξωστρέφεια μπορεί και πρέπει να αποτελέσει στα επόμενα χρόνια κινητήριο δύναμη για την επανεκκίνηση και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, πάνω σε υγιείς βάσεις. Αν θέλουμε η Ελλάδα να βγει ισχυρότερη από αυτή την κρίση, είναι τώρα η στιγμή για συνένωση δυνάμεων, προκειμένου να αρθούν εμπόδια και να απελευθερωθούν οι δυνάμεις των εξωστρεφών επιχειρήσεων της χώρας.