Το πρώτο και πιο άμεσο αφορά τη διαχείριση των συνεπειών της ύφεσης, κατά τη μεταβατική περίοδο. Θα απαιτηθεί από την πλευρά της κυβέρνησης προσεκτικός σχεδιασμός, ώστε να υποστηριχθούν οι επιχειρήσεις – ιδιαίτερα των πληττόμενων κλάδων – κατά τη φάση «ανάρρωσης» της οικονομίας, μετά την απόσυρση των υφιστάμενων μέτρων. Είναι απαραίτητο να υπάρξουν στοχευμένες παρεμβάσεις, που θα βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να σταθούν γρηγορότερα στα πόδια τους και να διατηρήσουν όσο το δυνατόν περισσότερες θέσεις εργασίας στην επόμενη μέρα.

Εξυπακούεται δε, ότι στη φάση αυτή θα πρέπει να υπάρξει εγρήγορση και υπευθυνότητα από όλους, ώστε να διασφαλιστεί ότι η αγορά θα παραμείνει ανοιχτή, χωρίς προβλήματα. Πέρα από την απρόσκοπτη συνέχιση του προγράμματος εμβολιασμού, χρειάζεται πειθαρχία και συνέπεια στην τήρηση των υγειονομικών κανόνων, τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από τους πολίτες.

Δεύτερο μεγάλο πρόβλημα για τις επιχειρήσεις είναι η συνεχιζόμενη δυσκολία να χρηματοδοτήσουν τις ανάγκες τους με φθηνό, ή έστω ανταγωνιστικό, κόστος. Είναι αλήθεια ότι ο όγκος των κόκκινων δανείων στις τράπεζες, που παραμένει μεγάλος παρά τη μείωση των τελευταίων ετών, αποτελεί αιτία αποφυγής νέων κινδύνων, ενώ αρνητικά λειτουργεί και το μικρό μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων, που καθιστά πολλές από αυτές μη αξιόχρεες με βάση τα τραπεζικά κριτήρια.

Ωστόσο, αυτός ο φαύλος κύκλος δεν μπορεί να συνεχιστεί.  Εάν δεν εισρεύσουν κεφάλαια στην οικονομία για την επιβίωση και την ενδυνάμωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, για την υλοποίηση νέων επενδύσεων, για την αύξηση της απασχόλησης και των εισοδημάτων, δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε ανάκαμψη.

Ένα τρίτο, εξίσου σημαντικό, πρόβλημα είναι το υψηλό κόστος που δημιουργούν στην επιχειρηματικότητα μια σειρά από θεσμικά εμπόδια: γραφειοκρατία, πολυνομία, καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης κ.ά. Πρόκειται για αδυναμίες που υποβαθμίζουν διαχρονικά τη δομική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Για την αντιμετώπισή τους, υπάρχει μόνο ένας τρόπος: είναι η επιτάχυνση και η ολοκλήρωση γενναίων μεταρρυθμίσεων. Γι’ αυτό και στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης, εξίσου σημαντική με την παροχή κινήτρων για επενδύσεις, είναι η προώθηση των προβλεπόμενων διαθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Εάν κάνουμε πίσω – για μια ακόμη φορά – στο θέμα αυτό, τα οφέλη για την ανάπτυξη θα είναι κατώτερα των προσδοκιών. 

Οι ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν και οφείλουν να αποτελέσουν την ατμομηχανή της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας στο επόμενο διάστημα. Αξίζουν, λοιπόν, τη στήριξη της Πολιτείας προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις αυτής της μεταβατικής περιόδου, αλλά και ένα ευνοϊκό περιβάλλον, στο οποίο θα μπορέσουν να απελευθερώσουν τις δυνάμεις τους.