Πολλοί από εμάς έχουμε επίσης αναγνωρίσει και τα λάθη που έγιναν τα τελευταία τρία χρόνια: το γεγονός ότι δεν κάναμε ούτε μία ιδιωτικοποίηση (ακόμη και όταν το χρηματιστήριο ήταν στις 2700 μονάδες, στην αρχή του 2010), τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, την άνιση κατανομή των βαρών της προσαρμογής, την προστασία θυλάκων προνομιούχων υπαλλήλων στο δημόσιο τομέα, την προστασία άχρηστων οργανισμών του δημοσίου, την αδυναμία της δημόσιας διοίκησης να εφαρμόσει αυτά που ψηφίζονται, τις παλινωδίες και τα μπρος-πίσω των κυβερνήσεων.
Επιτέλους όμως, ήλθε η ώρα να αναγνωρίσει και η Τρόικα τα δικά της λάθη. Θα αναφέρω εδώ αυτά που κατά τη γνώμη μου είναι τα σημαντικότερα.
Πρώτον, η Τρόικα είπε ψέμματα και στους Γερμανούς και στους Έλληνες φορολογούμενους. Το 2010 μας είχε υποσχεθεί ότι σύμφωνα με τους υπολογισμούς της, η Ελλάδα θα επιστρέψει σε τρία χρόνια στις αγορές. Υπήρχαν τότε αρθρογράφοι, αναλυτές και ακαδημαϊκοί, οι οποίοι έλεγαν «ρε παιδιά, το ελληνικό χάος δεν μαζεύεται σε λιγότερο από μία δεκαετία» και υποστήριζαν ότι η προσαρμογή θα διαρκέσει έως το 2030. Παρόλες αυτές τις προειδοποιήσεις όμως, η επίσημη θέση δεν άλλαξε. Και σήμερα, Γερμανοί και Έλληνες νιώθουν προδομένοι, διερωτώμενοι οι μεν για πόσο ακόμη θα πληρώνουν και οι δε για πόσο καιρό ακόμη θα ματώνουν. Δεν ξέρω γιατί έγινε αυτή η ψεύτικη υπόσχεση. Διπλωμάτης μεγάλου ευρωπαϊκού κράτους που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για το στήσιμο του μηχανισμού στήριξης προς την Ελλάδα μου έλεγε ότι πραγματικά το πίστευαν ότι σε τρία χρόνια θα τελείωναν και ότι δεν είχαν ιδέα για το βάθος του προβλήματος. Αδυνατώ να πιστέψω ότι τόσο καταρτισμένοι οικονομολόγοι δεν είχαν ιδέα. Το πιθανότερο πιστεύω είναι ότι δεν ήθελαν να πουν την αλήθεια στους ψηφοφόρους, γιατί κανείς δεν θα δεχόταν τότε να εμπλακεί σε μία περιπέτεια που θα διαρκέσει 10-20 χρόνια. Τώρα όμως, πληρώνουμε το τίμημα της μεγάλης αυτής προδοσίας της εμπιστοσύνης των πολιτών.
Το δεύτερο λάθος που έκανε η Τρόικα ήταν ότι θεώρησε ότι έχει να κάνει με σοβαρό κράτος. Εμείς όμως, από τη μία κλείναμε δήθεν έναν δημόσιο οργανισμό, από την άλλη ανοίγαμε έναν άλλον. Από τη μια μεριά συνταξιοδοτούταν δημόσιοι υπάλληλοι, από την άλλη προσλαμβάνονταν καινούργιοι. Από τη μία τσέπη μαζεύαμε, από την άλλη καίγαμε λεφτά. Βλέποντας την κατάσταση από την αρχή στην Ελλάδα, η Τρόικα έπρεπε να το είχε καταλάβει και να είχε τοποθετήσει τοποτηρητές παντού.
Ουσιαστικά, η Τρόικα ποτέ δεν κατάλαβε πως λειτουργεί αυτό το κράτος. Γι’ αυτό και σε αντίθεση με ό,τι έγινε στην Ιρλανδία, ή την Πορτογαλία, έπεσε έξω σε όλες τις προβλέψεις της για την ύφεση και το κόστος των μέτρων. Σήμερα, το πρόγραμμα δεν βγαίνει γι' αυτόν κυρίως τον λόγο. Επειδή η ύφεση είναι και πάλι μεγαλύτερη των προβλέψεων και ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ συνεχίζει να αυξάνεται. Οπότε θα χρειαστεί νέο κούρεμα, ή άτακτη χρεοκοπία, ή νέο πακέτο χρηματοδότησης της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Καμία από τις τρεις λύσεις δεν αρέσει στους Ευρωπαίους. Αλλά συγγνώμη κιόλας, δεν φταίμε μόνο εμείς γι’ αυτό. Γιατί μπορεί το Πρόγραμμα να σχεδιάστηκε αρχικά από τον Παπακωνσταντίνου και ύστερα από τον Βενιζέλο (το μεσοπρόθεσμο), αλλά η Τρόικα έδωσε το ΟΚ. Ας μην προσπαθεί λοιπόν να βγάλει την ουρά της απ’ έξω.
Και τέλος, το χειρότερο κουσούρι της Τρόικας είναι η κακοφωνία. Οι ελληνικές πρεσβείες σε όλη την Ευρώπη έχουν διαμηνύσει ότι οι δηλώσεις πρέπει να σταματήσουν. Διότι κάθε δήλωση κάθε άσχετου Ευρωπαίου, που ξαφνικά έγινε «ειδικός» στην Ελλάδα, επιτείνει το κλίμα αβεβαιότητας και οδηγεί σε νέα εκροή κεφαλαίων από την Ελλάδα. Υπονομεύει την εθνική προσπάθεια σταθεροποίησης, δυναμιτίζει τις αντιδράσεις, υποσκάπτει τη νομιμοποίηση του Προγράμματος. Παρόλες τις διαμαρτυρίες, όμως, οι αντικρουόμενες, αντιφατικές και ανερμάτιστες δηλώσεις δεν σταμάτησαν.
Τίποτα από τα παραπάνω φυσικά δεν μας απαλλάσσει από τις δικές μας προσωπικές ευθύνες, καθώς και τις ευθύνες των νόμιμα εκλεγμένων κυβερνήσεών μας, για το πως φτάσαμε εδώ και το πως διαχειριστήκαμε την κρίση. Ούτε φυσικά σημαίνει ότι η προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής και ισοσκελισμού εσόδων-εξόδων μέσα στην ευρωζώνη δεν πρέπει να συνεχιστεί. Όμως, και η Τρόικα να αναγνωρίσει ότι δεν τα έχει όλα καλώς καμωμένα και να πει επιτέλους ένα «mea culpa».