Με τις πράξεις, τις παραλείψεις και την ανοχή μας, επιτρέψαμε στην Ελλάδα να πέσει στα βράχια και στους συμπολίτες μας να ζήσουν σε βάρος της κοινωνίας - με το βύσμα, το φακελάκι και τη φοροδιαφυγή. Φυσικά, η ευθύνη των πολιτικών είναι πολύ μεγαλύτερη, κάτι που επισημαίνει και ο ίδιος ο κ. Πάγκαλος στην εισαγωγή του ηλεκτρονικού του βιβλίου, με τον ίδιο τίτλο. Αυτό που δεν προσθέτει είναι ότι η δική του ευθύνη είναι ακόμη μεγαλύτερη. Δεν το λέω αυτό μόνο λόγω του διορισμού της κόρης του στη Βουλή. Ούτε επειδή ήταν κορυφαίος υπουργός και βουλευτής πρώτης γραμμής, επί ¼ του αιώνα στην Ελλάδα.
Κυρίως, αυτό που με ανησυχεί είναι ότι αναδεικνύοντας το «Μαζί» στο βιβλίο του, ο κ. Πάγκαλος κάνει ακριβώς αυτό που κάνουν οι λαϊκιστές, τους οποίους κατά τ’ άλλα κατηγορεί. Επιμερίζει την ευθύνη στο απροσδιόριστο πλήθος της πλειοψηφίας των Ελλήνων. Έτσι, την αποπροσωποποιεί και παραγράφει τις ατομικές ευθύνες – τις δικές του και του καθενός μας. Κατά τον ίδιο τρόπο που οι λαϊκιστές λένε ότι «οι πολιτικοί» (γενικά) τα έφαγαν και άρα φταίνε συνολικά (χωρίς ονόματα και διευθύνσεις), έτσι και ο κ. Πάγκαλος λέει ότι τα φάγαμε «μαζί» (γενικά). Έτσι, η επίμαχη δήλωση του κ. Πάγκαλου αποτελεί μισό βήμα, προς την κατεύθυνση της αυτοκριτικής. Διότι αν φταίμε όλοι, τότε το μερίδιο ευθύνης του καθενός μας είναι πολύ-πολύ μικρό (ομοίως, αν φταίνε «όλοι» οι πολιτικοί, τότε το μερίδιο ευθύνης του κάθε πολιτικού για την κατάντια μας εξισώνεται με όλων των συναδέλφων του και τελικά σχεδόν εκμηδενίζεται).
Το πραγματικά μεγάλο βήμα θα ήταν λοιπόν να πούμε – ο καθένας μας – όχι «μαζί τα φάγαμε», αλλά «εγώ τα έφαγα». Να πάρουμε προσωπικά το βάρος της ευθύνης που μας αναλογεί για την κατάντια μας. Να αναγνωρίσουμε το μικρό λιθαράκι που βάλαμε εμείς – ο Νίκος, ο Γιώργος, η Μαρία – για να χτιστεί αυτό το τείχος του χρέους και της διαφθοράς.
Το παραδέχομαι λοιπόν: Ναι, εγώ τα έφαγα! Όποτε δεν μπορούσα να βρω άκρη στο χαμαιτυπείο της Ελλάδας, όταν με εκβίασαν, συμβιβάστηκα, έπαιξα με τους κανόνες του για να επιβιώσω. Επίσης, ανέχθηκα να με κλέβουν μπροστά στα μάτια μου φοροφυγάδες συμπολίτες μου. Επιπλέον, δεν επαναστάτησα όταν έβλεπα οι πολιτικοί που ο ίδιος ψήφισα, να τινάζουν τη μπάνκα στον αέρα, με χαριστικές προσλήψεις, παράτυπες διευκολύνσεις, εξοργιστικές επιδοτήσεις. Δεν συμμετείχα ουσιαστικά σε καμία κίνηση για την κάθαρση της πολιτικής ζωής, δεν έβρισα τους φίλους και τους συγγενείς μου που μπήκαν στο δημόσιο από το παράθυρο, δεν προσπάθησα αρκετά ώστε να γίνει η πόλη μου πιο καθαρή και πιο ανθρώπινη, δεν βγήκα στους δρόμους για να διαμαρτυρηθώ για την αναποτελεσματικότητα του κράτους. Υπό αυτήν την έννοια, Ναι, εγώ τα έφαγα, και τώρα πληρώνω...