Όταν στριμωχνόμαστε, είτε επικαλούμαστε τους «προγόνους μας», είτε καταφεύγουμε σε θεωρίες συνωμοσίας για ψεκασμούς, Νεφελίμ, άνομα συμφέροντα, Ρώσους και Κινέζους που θέλουν να μας χαρίσουν λεφτά, κλπ.
Η κρίση ήταν ένα χαστούκι στις βεβαιότητές μας: Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα ως ιστορία έχει μεγάλη σημασία, το ίδιο η Ελλάδα ως γεωγραφική τοποθεσία σε στρατηγικό σημείο του πλανήτη. Η Ελλάδα ως νομικό πρόσωπο όμως (ως κράτος δηλαδή στη διεθνή σκηνή) και οι Έλληνες ως λαός δεν έχουμε καμία σημασία, δεν παρουσιάζουμε κανένα ενδιαφέρον, δεν έχουμε τίποτα να επιδείξουμε. Δεν είμαστε ούτε οι πιο μορφωμένοι, ούτε οι πιο καινοτόμοι, ούτε οι πιο έξυπνοι, ούτε οι πιο όμορφοι άνθρωποι του κόσμου.
Δεν έχουμε φτιάξει πόλεις με ιδανικές συνθήκες διαβίωσης για τους πολίτες τους, όπως ο Καναδάς, ή η Νέα Ζηλανδία. Δεν έχουμε δημιουργήσει ένα υποδειγματικό κράτος, όπως η Σουηδία και η Δανία. Δεν έχουμε τους «πιο ταλαντούχους και ειδικευμένους ανειδίκευτους εργάτες στον κόσμο», όπως η Γερμανική βιομηχανία. Μετά τη γενιά του ’30, δεν έχουμε και τίποτα φοβερό να επιδείξουμε στις τέχνες και τα γράμματα. Δεν διακρινόμαστε για τη μόρφωσή μας, όπως η Νότια Κορέα, ή το Ισραήλ, ούτε έχουμε καταπληκτικά πανεπιστήμια όπως η Αμερική. Δεν έχουμε τις υπεράνθρωπες αντοχές των Ιαπώνων, ούτε παράγουμε τα καλύτερα αυτοκίνητα και ρούχα του κόσμου, όπως οι Ιταλοί. Τα κρασιά μας είναι χειρότερα από των Γάλλων, πιθανότατα και από των Καλιφορνέζων.
Η αλήθεια είναι ότι βρισκόμαστε στο μέσο όρο, ή και χαμηλότερα, σε ό,τι και αν καταπιανόμαστε. Μέχρι σήμερα όμως, η ιστορία, η γεωγραφία και οι συγκυρίες μας ξελάσπωναν. Αλλά αν θέλουμε να ανακτήσουμε το επίπεδο διαβίωσης που απολαμβάναμε με δανεικά μέχρι το 2008, δηλαδή να ξαναγίνουμε ένα από τα 25 πλουσιότερα έθνη του πλανήτη, τότε θα πρέπει να γίνουμε πραγματικά καλοί σε κάτι. Γιατί δανεικά δεν θα ξανάρθουν.
Ασχολούμαστε εδώ και δύο χρόνια με το αν θα πάρουμε τη μία ή την άλλη δόση, και με το τι νόμισμα θα έχουμε, λες και το νόμισμα είναι αυτοσκοπός. Κανείς δεν έχει ασχοληθεί με το τι πατρίδα θέλουμε να φτιάξουμε, κανένα κόμμα δεν έχει σαφείς προτάσεις και απαντήσεις σε αυτό το καίριο ερώτημα. Τώρα που η αβεβαιότητα υποχώρησε κάπως, ίσως είναι η τελευταία ευκαιρία να σκεφτούμε τι θέλουμε από τη ζωή μας, πως ονειρευόμαστε την πατρίδα μας και πως θα χτίσουμε αυτά πο ονειρευόμαστε. Φοβάμαι ότι πρέπει να βιαστούμε, γιατί αν δεν αρχίσουμε να χτίζουμε κάτι στέρεο σύντομα, το ρημάδι που είχαμε θα καταρρεύσει...