Η συνέχεια θα μπορούσε να ήταν κωμωδία με τίτλο:«Πως το όραμα της Ολλανδής μετατρέπεται σε εφιάλτη για μια ολόκληρη χώρα». Η διαδικασία ανέλκυσης του ευρήματος (εικαζόταν ότι ήταν η γροθιά του Κολοσσού) γίνεται από την αφρόκρεμα των βατραχανθρώπων του λιμενικού σώματος, παρουσία κυβερνητικών αξιωματούχων και πλήθους δημοσιογραφικών συνεργείων από όλο τον κόσμο. Άλλωστε επικοινωνιακά η ελληνική κυβέρνηση είχε φροντίσει να δώσει «παγκόσμια έκταση» στην είδηση, καλλιεργώντας προσδοκίες και δημιουργώντας κλίμα ενθουσιασμού στους πάντες, με τον εντοπισμό ενός από τα 7 θαύματα του κόσμου.
Δεν χρειάστηκαν παρά λίγα λεπτά μόνο μετά την ανέλκυση για την αρνητική γνωμάτευση των αρχαιολόγων, η γνώμη των οποίων και η παρουσία καθόλη τη διαδικασία ανάσυρσης δεν ζητήθηκε ποτέ, παρότι είχαν εκφράσει από νωρίς τις ενστάσεις τους για το εύρυμα. «Δυστυχώς δεν πρόκειται για τον Κολοσσό της Ρόδου! Όλοι οι αρχαιολόγοι συμφωνούν σε αυτό» δήλωνε η τότε υπουργός Πολιτισμού, Μελίνα Μερκούρη,...ρίχνοντας αυλαία σε μια «κολοσσιαία» γκάφα. Την επόμενη μέρα σύσσωμος ο διεθνής Τύπος, με περιπαιχτική διάθεση και ειρωνικά σχόλια, κατέγραφε την εξέλιξη ενώ οι ελληνικές αντιπολιτευόμενες εφημερίδες κυκλοφορούσαν με τίτλους όπως «Ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα»...
Αφορμή για τη μνημόνευση της παραπάνω ιστορίας αποτέλεσε η «ανακάλυψη του Τάφου της Αμφίπολης». Όχι η ανακάλυψη αυτή καθαυτή αλλά ο δημόσιος θόρυβος για αυτήν. Το έντονο ενδιαφέρον για την Αμφίπολη προκλήθηκε από τη φήμη που διέρρευσε «εντέχνως ανεπίσημα» ότι, πρόκειται για τον τάφο του Μ. Αλεξάνδρου. Αν και διαψεύσθηκε νωρίς, και μόνο το όνομα Αλέξανδρος ήδη είχε ερεθίσει την κοινή γνώμη και το συλλογικό φαντασιακό των Ελλήνων. Μετέπειτα οι προσδοκίες συντηρούνταν με μία άλλη φήμη, περί τάφου συγγενή ή της συζύγου του Αλέξανδρου. Τώρα πια εικάζουν ότι πρόκειται για τάφο της ρωμαϊκής περιόδου.
Η βιασύνη και οι επιπόλαιοι χειρισμοί της ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού έχουν σαφή παράμετρο πολιτικής εκμετάλλευσης. Αυτό, άλλωστε, σηματοδοτεί και η αιφνιδιαστική επίσκεψη του πρωθυπουργού στο χώρο ανασκαφής λίγο πριν την παρουσία του στην ΔΕΘ. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ο κ. Σαμαράς θεμελίωσε την πολιτική του σταδιοδρομία στο «μακεδονικό». Ταυτόχρονα είχαμε έναν επικοινωνιακό ορυμαγδό γύρω από το γεγονός, που έφερε το αντίθετο ακριβώς αποτέλεσμα: δεν ενημέρωνε αλλά συσκότιζε την πραγματική αξία της αρχαιολογικής ανακάλυψης.
Το μηντιακό πανηγύρι αλλοιώνει τη φύση της αρχαιολογικής διαδικασίας, θέτοντας σε κίνδυνο την ερευνητική δεοντολογία (ή και το ίδιο το μνημείο). Η real time και σε live σύνδεση αρχαιολογία παραγκωνίζει τους πραγματικούς ρυθμούς της αρχαιολογικής έρευνας, μεταλλάσσοντας το νόημα του αρχαιολογικού ευρήματος και περιορίζοντας το φάσμα πρόσληψής του. Επιτάσσει την αποκάλυψή του αντί της ευρύτερης νοηματοδότησης και ερμηνείας του, την αποκόμιση βραχυπρόθεσμων χρησιμοθηρικών κερδών αντί της πλατιάς παιδευτικής αξιοποίησής του, την καθοδηγούμενη από το μέσον ανάγνωσή του αντί της ελεύθερης απόλαυσής του. Το μεταπλάθει σε προϊόν προς άμεση κατανάλωση, στα 15 λεπτά δημοσιότητας που του αντιστοιχούν.
Η συλλογική συνείδηση ενός λαού συγκροτείται με τη σχέση της με το παρελθόν. Είναι αναγκαία αυτή η διαδικασία, για την συνοχή και ταυτότητα της κοινωνίας. Και η αρχαιολογική έρευνα αποτελεί καθοριστικό εργαλείο. Οχι, όμως με υπερβολή, γιατί η υπερβολή εγκυμονεί τον κίνδυνο του διασυρμού, της διάψευσης και της απογοήτευσης.
Ας θυμηθούμε και μία άλλη ανακάλυψη: Video