Έτσι, για να απαντήσουμε στο βασικό ερώτημα, παραθέτουμε ορισμένα άλλα ερωτήματα. Οι απαντήσεις σε αυτά ίσως δώσουν μια ιδέα ως προς το τί μέλλει γενέσθαι στο προσεχές μέλλον:

1. Περιορίζεται η ουκρανική κρίση στην προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία μόνο;
2. Αν όχι, η ανατολική Ουκρανία θα ακολουθήσει;
3. Αν ναι, πώς θα ακολουθήσει; Με δημοψήφισμα;
4. Τι θα κάνει η κεντρική Κυβέρνηση του Κιέβου; Θα το επιτρέψει ή θα το αποτρέψει;
5. Εάν το επιτρέψει, δεν θα κατηγορηθεί ότι εκχωρεί εδάφη σε 3η χώρα;
6. Και θα επιτραπεί στον Putin να καταλαμβάνει ό,τι ορέγεται;
7. Και εάν μια μέρα του ανοίξει η όρεξη για να προσαρτήσει το Αζερμπαϊτζάν, τη Μολδαβία, τις χώρες της τέως ΕΣΣΔ, ή ακόμα και τις Βαλτικές χώρες, τί θα κάνει η Δύση; Θα συνεχίσει τις ταξιδιωτικές οδηγίες σε βάρος ορισμένων στελεχών του Κρεμλίνου;
8. Εάν όμως η κεντρική Κυβέρνηση του Κιέβου θελήσει να αποτρέψει το δημοψήφισμα, τί θα κάνει;
9. Θα χρησιμοποιήσει καταστολή για να πνίξει το αίτημα εν τη γενέσει του;
10. Και εάν χρησιμοποιηθεί βία, και με δεδομένη την πλειοψηφία των ρωσόφιλων στις ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας, δεν είναι πιθανότατο να ξεκινήσει εμφύλιος μεταξύ των πληθυσμών αυτών και της κεντρικής εξουσίας, σε σημείο που να θεωρεί κανείς ότι καλύτερα να γίνει δημοψήφισμα;
11. Υπάρχει πιθανότητα η κεντρική κυβέρνηση του Κιέβου να κηρύξει το όποιο δημοψήφισμα απόσχισης των ανατολικών επαρχιών της παράνομο;
12. Εάν ναι, τί θα κάνει για να πάρει πίσω τις αποσχισθείσες ανατολικές επαρχίες;
13. Θα κηρύξει τον πόλεμο κατά της Ρωσίας;
14. Είναι δυνατό σε αυτή την περίπτωση να περιμένει η Ουκρανία να νικήσει στρατιωτικά την Ρωσία, χωρίς εξωτερική βοήθεια, δηλ. του ΝΑΤΟ;
15. Είναι η Δύση, και ειδικά οι ΗΠΑ, σε θέση να ξεκινήσουν πόλεμο με τη Ρωσία για την Ανατολική Ουκρανία, ώστε να προλάβουν χειρότερες εξελίξεις;
16. Επειδή κάτι τέτοιο δεν φαίνεται προς το παρόν πιθανό, είναι δυνατόν να οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι η Ουκρανία θα χάσει και το ανατολικό της κομμάτι και ότι ο Putin μπορεί να αισθάνεται ελεύθερος να προσαρτά τμήματα εδαφών άλλων χωρών κατά το δοκούν;
17. Είναι πιθανό το φυσικό αέριο που εξάγει η Ρωσία στην Ευρώπη (όχι μόνο μέσω Ουκρανίας, αλλά και Nord Stream) να αποτελέσει αιτία εξάλειψης των όποιων νατοϊκών αντιδράσεων κατά της Ρωσίας;
18. Διαθέτει πράγματι η Ευρώπη άλλες εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου στο βραχυ-μεσοπρόθεσμο μέλλον (1-3 χρόνια από σήμερα);
19. Εφόσον όχι, μήπως τότε θα πρέπει ΗΠΑ και ΕΕ να αποδεχθούν από τώρα ότι η Ουκρανία αποτελεί το «μαλακό υπογάστριο» της Ρωσίας και να αποστασιοποιηθούν (κατά το αντίστοιχο της μη εμπλοκής της Ρωσίας σε Κούβα και Λατ. Αμερική);
20. Ή μήπως, τελικά, είναι αναπόδραστη η στρατιωτική εμπλοκή της Δύσης, ακόμα και χωρίς να το θέλει;

Η ιστορία πάντως διδάσκει ότι απώλεια εδαφών σημαίνει, κάποια στιγμή, προσφυγή σε πόλεμο. Ακόμα και εάν αυτοί που θα εμπλακούν τον απεύχονται. Ούτε η προσάρτηση (Anschluss) της Αυστρίας στη Γερμανία το Μάρτιο του 1938, ούτε η προσάρτηση της Σουδητίας στη Γερμανία, τον Μάρτιο του 1939, αποτέλεσαν λόγο για αποφυγή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τελικά, με την εισβολή του Γ' Ράιχ στην Πολωνία τον Σεπτέμβριο του 1939, ο πόλεμος ξεκίνησε. Η αλήθεια είναι ότι εάν και εκείνη η εισβολή είχε περάσει χωρίς αντίδραση, «heute würden wir alle Deutsch sprechen» (ΣΣ: σήμερα θα μιλούσαμε όλοι γερμανικά).

Το ερώτημα της επικεφαλίδας δεν απαντάται εάν ληφθούν υπόψη μόνο οικονομικές παράμετροι. Σε αυτή την περίπτωση, δεν θα έπρεπε καν να τίθεται το ερώτημα. Είναι πρόδηλο ότι κανέναν δεν συμφέρουν οι κακές εξελίξεις.

Στο ίδιο όμως ερώτημα, θα μας βοηθούσε να δώσουμε απάντηση εάν και εφόσον μπορούσαμε να αντιληφθούμε τί πραγματικά θεωρεί ο Putin ότι η χώρα που κυβερνά σήμερα έχει κερδίσει ή χάσει από την μέχρι τώρα «σύμπλευσή» της με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Την απάντηση, φοβάμαι, την έχει δώσει ο ίδιος ο Πρόεδρος Obama πρόσφατα: ότι η Ρωσία είναι μια «περιφερειακή δύναμη». Δεν είναι λογικό, λοιπόν, εκεί που η Ρωσία θεωρούσε για 10ετίες τον εαυτό της ως «υπερδύναμη», να αισθάνεται υποτιμημένη, βλέποντας να έχει υποβαθμιστεί σε «περιφερειακή δύναμη»; Επίσης, τί θεωρούμε ότι πιστεύει ο μέσος Ρώσος; Πιστεύει άραγε ότι η Ρωσία έγινε μεγάλη επί Μεγάλου Πέτρου, και υπερδύναμη επί Σοβιετικής Ένωσης; Και εάν ναι, με ποιο τρόπο; Μήπως «δια πυρός και σιδήρου», για να προσαρμόσουμε στη ρωσική πραγματικότητα το ομώνυμο μυθιστόρημα του Πολωνού Henryk Sienkiewicz; Ίσως εκεί να βρίσκεται η απάντηση του ερωτήματος της επικεφαλίδας μας.

Η σκληρή πραγματικότητα για τους Δυτικούς, αλλά και για την Ουκρανία, υποδεικνύει ότι πρέπει να αποφευχθούν – για την ώρα τουλάχιστον – τα περαιτέρω προβλήματα. Το στοίχημα του Putin είναι ότι αυτό θα το αντιληφθούν κυρίως οι στρατηγοί του ΝΑΤΟ, οι οποίοι διακατέχονται από βαριά αμφιβολία ως προς το κατά πόσον πρέπει και μπορεί να επεκταθεί ο Οργανισμός σε μια χώρα που δεν μπορεί να προσφέρει τα εχέγγυα ότι θα πολεμήσει μόνη της κατά ξένου κατακτητή. Εάν έχει έτσι το πράγμα, τότε η μόνη κίνηση που μένει στη σκακιέρα για το Κίεβο είναι να αποδεχθεί από τώρα την προοπτική της αλλαγής του συντάγματος της χώρας, μετά τις προεδρικές εκλογές της 25ης Μαΐου, με πρόβλεψη περί «χαλαρής συνομοσπονδίας» όλων των επαρχιών της Ουκρανίας. Παράλληλα, το Κίεβο θα χρειαστεί να δηλώσει ότι η νέα Ουκρανία δεν πρόκειται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.

Αυτό ακριβώς ζητεί και η Μόσχα. Θα το κερδίσει το στοίχημα; Εάν το Κίεβο αποφασίσει να κάνει κάτι τέτοιο, η εδαφική κυριαρχία του Κιέβου εφ' όλης της χώρας θα μειωθεί απελπιστικά υπέρ τρίτου κράτους (κάτι που θα αποτελεί κακό προηγούμενο και για άλλες χώρες, βέβαια), θα εξυπηρετήσει όμως τη Δύση, προσφέροντάς της έξοδο από τυχόν εμπλοκή της με τη Ρωσία. Είναι πράγματι αυτό που επιθυμούν Ουάσιγκτoν και «Βρυξέλλες»; (ο όρος εδώ είναι περιεκτικός, αλλά και περιπαικτικός). Ο Neville Chamberlain δεν έμεινε στην ιστορία με θετικό πρόσημο.

Ο Διπλωμάτης