Πέρα από την πλάκα, αυτό ακριβώς συμβαίνει με την πιστοληπτική γραμμή του ESM σε «δεξαμενή» 240 δισ. ευρώ, για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας του κορονοϊού. Τα δάνεια αυτά του Μηχανισμού αποτελούν ένα κομμάτι των ευρωπαϊκών "εργαλείων" για ενίσχυση των κρατών και συνδέονται με άμεσες και έμμεσες με τον κορονοϊό δαπάνες. Δίνονται ουσιαστικά άνευ όρων και με σχεδόν μηδενικά επιτόκια. Κι όμως, οι χώρες σφυρίζουν αδιάφορα.
Μετά το Eurogroup της Παρασκευής ο Κλάους Ρέγκλινγκ προσπάθησε να «πουλήσει» τα δάνεια όσο καλύτερα μπορούσε, με την ελπίδα πως θα πείσει τουλάχιστον τις πιο ευάλωτες χώρες να τον εμπιστευθούν.
Και φυσικά δεν είναι τυχαίο που επικαλέστηκε την Ελλάδα, λέγοντας πως αν δανειστεί τα 3,7 δισ. ευρώ που της αναλογούν (2% του ΑΕΠ) από τη συγκεκριμένη πιστοληπτική γραμμή, σε βάθος δεκαετίας, θα έχει όφελος 800 εκατ. ευρώ.
Αντίστοιχα και η Ιταλία, που έχει μάλιστα υποστεί και πολύ μεγαλύτερη ζημιά στο υγειονομικό της σύστημα, θα μπορούσε να λάβει συνολικά 36 δισ. ευρώ με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους, αλλά –προς ώρας τουλάχιστον- δεν το συζητά. Αντίθετα, προετοιμάζει έξοδο στις αγορές, κάτι που αναμένεται να κάνουν η Ισπανία και η Πορτογαλία.
Τα δάνεια αυτά κινδυνεύουν πράγματι να μείνουν στο… ράφι.
Μα γιατί; Αναρωτιούνται πολλοί. Σας χαρίζουν τον γαϊδαρό και τον κοιτάτε στα δόντια; Αν ο γάιδαρος είναι «δαιμονοποιημένος», τότε ναι, είναι η απάντηση. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Τα δάνεια του ESM, όσο καλά «αμπαλαρισμένα» κι αν είναι έχουν πια το στίγμα των Μνημονίων βαθιά χαραγμένο επάνω τους. Δεν έχουν τρόικα, αλλά έχουν «αυξημένη εποπτεία». Επίσης, οι όροι των δανειών αυτών αναθεωρούνται. Τώρα ο Ρέγκλινγκ λέει πως το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο. Σε έξι μήνες ή σε δύο χρόνια τι θα λέει; Αντίστοιχα το ίδιο ισχύει και την Ιταλία, που επίσης «φλερτάρει» με «μη διαχειρίσιμο» χρέος.
Ο Σταϊκούρας ξέρει επίσης πως αν αγγίξει αυτή την πιστοληπτική γραμμή, η αντιπολίτευση θα μιλήσει για μνημόνιο.
Ο Κόντε ακούει ήδη τον Σαλβίνι να «φωνάζει» πως κάνει την Ιταλία… Ελλάδα και πως υποκύπτει στους ευρωπαϊκούς «εκβιασμούς». Σε Πορτογαλία και Ισπανία ανάλογο το τοπίο. Πιο ψύχραιμα τα πράγματα, αλλά οι Σοσιαλιστές δεν θέλουν… μπλεξίματα. Όλοι οι παραπάνω θα πάρουν δάνει από τον ESM άμεσα, μόνο αν πρώτα το κάνει η Γαλλία.
Το πρόβλημα δεν είναι λοιπόν οικονομικό, αλλά πολιτικό. Δεν είναι πως ο Νότος δεν καταλαβαίνει ότι αυτά τα δάνεια τον συμφέρουν. Αυτή την ώρα, όμως, διεκδικεί επιχορηγήσεις και όχι δάνεια. Κανείς δεν θέλει να κάνει πρώτος την κίνηση και να… στιγματιστεί. Γι’ αυτό και περιμένουν όλοι το πρόγραμμα SURE και το τι άλλο θα προκύψει από το σχέδιο Ανασυγκρότησης που θα παρουσιάσει η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Τα δάνεια του ESM είναι άλλωστε διαθέσιμα μέχρι το τέλος του 2022. Ας περιμένουν…
Κι αν μείνουν τελικά ανέγγιχτα, την ώρα της πιο μεγάλης κρίσης στην ιστορία της ευρωζώνης ποιος φταίει;
Η προφανής απάντηση είναι πως φταίνε αυτοί που ενώ ξέρουν ότι τα φτηνά δάνεια, θα είναι προς όφελος των φορολογουμένων πολιτών και της εθνικής οικονομίας, αποφεύγουν να αναλάβουν το πολιτικό κόστος.
Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη άποψη. Πως φταίνε δηλαδή αυτοί που τόσα χρόνια δανείζουν με απεχθείς όρους, με τρόικες και με το μαχαίρι στο λαιμό. Αυτοί που τώρα απορούν γιατί δεν τους εμπιστεύεται κανείς. Και… παρακαλάνε να μας δανείσουν.
Επίσης μην ξεχνάτε πως τα δάνεια του ESM δεν ξεκίνησαν με τη μορφή που προσφέρονται σήμερα. Γερμανία και Ολλανδία ήθελαν κανονικά μνημόνια στις πρώτες συνεδριάσεις μετά το ξέσπασμα της κρίσης του κορονοϊού και τότε έβαλαν βέτο οι Ιταλοί και οι Ισπανοί, ζητώντας ευρωομόλογα. Κάτι χάνεις, κάτι κερδίζεις... Γιατί να βιαστούμε λοιπόν; Το παιχνίδι στην Ευρώπη ανάμεσα σε Βορρά και Νότο «παίζεται» ακόμα. Δεν έχει κριθεί. Η διαπραγμάτευση βρίσκεται σε εξέλιξη και το να μη ρίχνει ματιά κανείς στα δάνεια του ESM είναι στρατηγική.
Ο Νότος αυτή την ώρα έχει κερδίσει πόντο (έχει στην καβάτζα ευνοϊκά δάνεια) και περιμένει να δει τι θα βγάλει από το… καπέλο της η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Και τότε τα ξαναλέμε.