Το 2012, περισσότερο από το μισό εισόδημα που δημιουργήθηκε από την Αμερικανική οικονομία κατέληξε στο 10% των πλουσιοτέρων Αμερικανών. Αυτό αποτελεί το μεγαλύτερο ποσοστό από το 1917. Και πως αντιδρούν οι Αμερικανοί σ' αυτή την εξέλιξη; Είναι διχασμένοι: το 45% πιστεύουν ότι απαιτούνται νέες κυβερνητικές πολιτικές ενώ το 46% θεωρούν ότι είναι προτιμότερο το κράτος ν' αφήσει την αγορά ελεύθερη να προσπαθήσει να καλύψει το χάσμα, έστω και αν αυτό συνεχίσει ακόμη να διευρύνεται! Βέβαια, η απάντηση αυτή ήλθε σε μία στιγμή που μέσα στο 2013 η Αμερικανική οικονομία δημιούργησε κατά μέσο όρο 189.000 νέες θέσεις εργασίας το μήνα και η αγορά εργασίας από το Σεπτέμβριο συνεχίζει να βελτιώνεται ακόμη περισσότερο.
Ωστόσο, ο Πρόεδρος Ομπάμα ανησυχεί και σε πρόσφατη ομιλία του τόνισε ότι "οι οικονομικές τάσεις που δημιουργούν αυξανόμενες ανισότητες απειλούν την προσήλωση της Αμερικανικής μεσαίας τάξης στο αξίωμα ότι αν εργασθείς σκληρά θα έχεις την ευκαιρία να τα καταφέρεις". Η δήλωση αυτή έχει ξεχωριστή σημασία ακριβώς επειδή προέρχεται από τον πρώτο Πρόεδρο αφρικανικής καταγωγής των ΗΠΑ που χρειάστηκε ο ίδιος να υπερνικήσει ένα σωρό αντίξοες προσωπικές συνθήκες για να τα καταφέρει μέχρι το ύπατο αυτό αξίωμα.
Η οικονομία των ΗΠΑ είναι μία οικονομία ελεύθερη με λιγότερες ρυθμίσεις και περιορισμούς από τις περισσότερες ευρωπαϊκές. Η παιδεία τους όλων των βαθμίδων και ιδιαίτερα η πανεπιστημιακή είναι εξαιρετικού επιπέδου, τα περισσότερα επαγγέλματα είναι ανοικτά, οι βιομηχανίες και τα καταστήματα υπόκεινται σε ελάχιστους περιορισμούς προκειμένου να διατηρούν την ανταγωνιστικότητά τους. Και όμως τι παρατηρούμε; Ότι ενώ οι ανισότητες εντείνονται, οι μισοί Αμερικανοί δεν περιμένουν από την κυβέρνησή τους αλλά ούτε καν την εμπιστεύονται να λάβει μέτρα για να διορθώσει αυτές τις ανισότητες και τα προνόμια που αργά αλλά σταθερά έχουν δημιουργηθεί και ευνοούν αυτό το διαρκώς αυξανόμενο χάσμα ανάμεσα στους πλούσιους και στους φτωχούς. Προτιμούν να συνεχίσουν να εμπιστεύονται την αγορά, η οποία προφανώς γι' αυτούς λειτουργεί ικανοποιητικά και θα δώσει, τελικά, τη λύση.
Ας έλθουμε τώρα σ' εμάς. Έστω και αν εμείς δεν έχουμε πολυεκατομμυριούχους όπως οι Αμερικανοί, έχουμε ωστόσο προνομιούχους και φτωχούς ή αποκλεισμένους από την αγορά εργασίας. Μολονότι στις χώρες της ΕΕ, σύμφωνα με την Eurostat, το ποσοστό του πληθυσμού που ζει στα όρια της φτώχειας, δηλαδή των θυμάτων αυτών των ανισοτήτων, αυξήθηκε από το 24,3% το 2011 σε 24,8% το 2012, δηλαδή κατά 0.5%, στη χώρα μας στην ίδια χρονική περίοδο σημείωσε δραματική αύξηση κατά 3,6% στο 34,6%! Η ανεργία μας στο 27% είναι βέβαια η κυριότερη αιτία αυτής της κατάστασης. Ως γνωστόν, οι περισσότερες απολύσεις προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος, παρά την αύξηση της παραγωγικότητάς του, που οφείλεται στη σημαντική κατά το 2012 μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος κατά 8,7% σε σχέση με το 2011, συνεχίζει να ασφυκτιά από τις αγκυλώσεις, τα κλειστά επαγγέλματα και την έλλειψη αποτελεσματικότητας του δημοσίου. Είναι όμως δυνατόν στις ΗΠΑ ή στο Ηνωμένο Βασίλειο με 7% ανεργία να έχουν τα καταστήματα τη δυνατότητα να λειτουργούν 7 μέρες τη βδομάδα επί 24 ώρες και στην Ελλάδα των στρατιών των ανέργων και της χαμένης γενιάς, να μην μπορούν να το κάνουν; Γιατί, μήπως οι άνεργοι οι δικοί μας δεν θα δεχόντουσαν να δουλέψουν βάρδια το σαββατοκύριακο;
Διερωτώμαι με άλλα λόγια, κατά πόσον καταβάλλουμε ειλικρινείς προσπάθειες να διορθώσουμε τις δικές μας ανισότητες περιορίζοντας τα διάφορα θεσμικά προνόμια ορισμένων. Σε μία εποχή που χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία, που δεν βρίσκονται υπό δημοσιονομική προσαρμογή, καταβάλλουν ήδη πολύ μεγαλύτερες προσπάθειες από μας να προχωρήσουν στις αναγκαίες γι' αυτές μεταρρυθμίσεις, που θα προωθήσουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας τους, εμείς πότε επί τέλους θα μπούμε στη λογική της εξασφάλισης ίσων ευκαιριών και θα προωθήσουμε και μεις τις μεταρρυθμίσεις που χρειαζόμαστε ώστε να βελτιώσουμε το επιχειρηματικό μας περιβάλλον; Πάντως, όσο περισσότερο καθυστερούμε, τόσο το χάσμα ανάμεσα στους έχοντες και μη θα συνεχίσει να διευρύνεται.