Εμείς, ωστόσο, δεν είμαστε η πολιτική ηγεσία του τόπου. Είμαστε απλά αυτοί που στριμωγμένοι και με την πλάτη στον τοίχο κτίζουμε τις βάσεις πάνω στις οποίες  έρχεται να στηριχτεί ο λαϊκισμός.  Είμαστε αυτοί που με την αμάθεια ή την αφέλειά μας, τον φόβο, και την απελπισία μας έχουμε αρχίσει, χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε, να γινόμαστε το κατάλληλο ακροατήριο για ένα αφήγημα εύκολης διεξόδου από τα δεινά μας.

Αυτοί που μας προσφέρουν ένα τέτοιο αφήγημα είναι συνήθως κάποιος ηγέτης ή κάποιο κόμμα που δεν θα διστάσει να υποσχεθεί  οτιδήποτε θα το βοηθούσε να ανέλθει στην εξουσία. Και, φυσικά, τα κόμματα και οι ηγέτες που υπό τις περιστάσεις αυτές ευνοούνται περισσότερο είναι αυτά που εμφανίζονται ως καινούργια και άφθαρτα και όχι ως κομμάτι του κατεστημένου.  Είναι μάλιστα συνηθέστατα εκείνα τα κόμματα και οι ηγέτες που προσπαθούν να μας πείσουν ότι είμαστε  θύματα της  παγκοσμιοποίησης ή μιας διεθνούς συνωμοσίας και πως οι λύσεις περνούν μέσα από την απομόνωση.

Εμείς όμως στην απελπισία μας θεωρούμε πως δεν έχουμε εναλλακτική και τους ψηφίζουμε. ‘Τι έχουμε να χάσουμε΄;

Και πως συμπεριφέρονται αυτά τα κόμματα ως κυβερνήσεις; Εξαρτάται. Συχνά κάνουν πίσω και προσγειώνονται. Άλλοτε πάλι όντως κάνουν το λάθος να προσπαθήσουν ν’  απομονώσουν τη χώρα.

Το πρώτο εξάμηνο του 2015 ζήσαμε από πρώτο χέρι την προσπάθεια απαγκίστρωσης από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και από τις υποχρεώσεις που είχαμε συνομολογήσει ως κράτος για τη διάσωσή μας.

Αυτό μας στοίχισε μία αιφνίδια και επώδυνη επιδείνωση της κατάστασής μας. Διαπιστώνουμε έκτοτε μία δειλή στροφή προς τον ρεαλισμό η οποία ελπίζουμε πως με τον καιρό θα εδραιωθεί και πως μ’ αυτή ή με την επόμενη κυβέρνηση θα ανοίξει ο δρόμος της επιστροφής στην ανάπτυξη.

Είμαστε όμως μόνο εμείς που έχουμε την αποκλειστικότητα όταν τα βρίσκουμε σκούρα να καταφεύγουμε στο περιθώριο της λογικής; Όχι, καθόλου. Δυστυχώς, ο λαϊκισμός και η τάση της απομόνωσης ενισχύονται σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες όπου το επίπεδο της ζωής της  μικρομεσαίας τάξης καθηλώνεται ή ακόμη και υποβαθμίζεται και η ανεργία τείνει να αυξάνεται.

Όταν η πραγματικότητα της κρίσης ρίχνει τη μικρομεσαία τάξη στο καναβάτσο είτε γιατί την φέρνει αντιμέτωπη με τα στραβά της παγκοσμιοποίησης είτε γιατί την αναγκάζει  να επωμισθεί το βάρος της λιτότητας ή, ακόμη, και για τους δυο αυτούς λόγους, τότε το περιθώριο της λογικής αρχίζει να φαίνεται ελκυστικό.

Το παράδειγμα του Ντόναλντ Τραμπ, που έφτασε να κερδίσει το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών για το αξίωμα του Προέδρου ΗΠΑ στις εκλογές του Νοεμβρίου είναι χαρακτηριστικό. Έστω και αν, λόγω της κρίσης ανάμεσα στο 2008 και το 2014, το βιοτικό επίπεδο της μεσαίας τάξης της Αμερικής καθηλώθηκε ή και υποχώρησε, αν ο εριστικός και απρόβλεπτος Ντ.Τραμπ εκλεγεί πρόεδρος, οι Αμερικανοί θα υποστούν πρώτοι αυτοί τις αρνητικές συνέπειες της απομόνωσης.

Η λογική λέει ότι στην εποχή μας κανένα κράτος δεν μπορεί να επιβιώσει αν η οικονομία του δεν είναι ανταγωνιστική και αν αρχίσει να κλείνει την πόρτα στις διεθνείς συναλλαγές. Και μάλιστα όταν το κράτος αυτό είναι οι ΗΠΑ που από μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο, πήραν τον κόσμο από το χέρι για να τον οδηγήσουν στην ανοικτή οικονομία και στην εδραίωση της οικονομίας της αγοράς, τότε ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης αφορά ολόκληρο τον πλανήτη.

Διότι παρά τις διάφορες περιοδικές της κρίσεις, η παγκόσμια οικονομία τις τελευταίες έξι δεκαετίες εμφανίζει σταθερή αναπτυξιακή πορεία και έχει βοηθήσει δισεκατομμύρια συνανθρώπους μας σε κάποιες από τις μεγαλύτερες και φτωχότερες χώρες του πλανήτη, όπως η Ινδία και η Νιγηρία όχι μόνο να διαγράψουν οριστικά από την καθημερινότητά τους τις λιμοκτονίες αλλά να δημιουργήσουν και μεσαία τάξη.

Όταν το κράτος αυτό είναι το δικό μας, που από την εποχή της ανεξαρτησίας του, αν όχι και πιο πριν, οφείλει σχεδόν τα πάντα στην εξωστρέφειά του, δηλαδή στο διεθνές εμπόριο, στον τουρισμό και στην ναυτιλία....ο κίνδυνος είναι πως θα χάσουμε το τραίνο των μεταρρυθμίσεων και της προσαρμογής μας στην πραγματικότητα.

Η δίκαιη αγανάκτησή μας για τη δραματική επιδείνωση του βιοτικού μας επιπέδου από το 2009, δεν πρέπει να γίνει το δέντρο που μας κρύβει το δάσος. Η εποχή μας είναι δύσκολη και οι κρίσεις συχνότερες,  εντονότερες, συστημικές και   παγκόσμιες. Ωστόσο, διέξοδος χωρίς  εξωστρέφεια δεν υπάρχει. Αν δεν έχουμε ήδη μάθει το μάθημά μας και επιμένουμε να ζούμε στα περιθώρια της λογικής, τότε σύντομα κινδυνεύουμε να μπούμε και στο περιθώριο της ιστορίας.