Πιστεύουμε δηλαδή πως όταν τελειώσει η «κρίση» θα γίνουν όλα όπως ήταν και πριν.
Φαίνεται, ωστόσο, πως η κρίση στη χώρα μας έχει αποκτήσει συστημικά χαρακτηριστικά, που μας έχουν οδηγήσει σε θεσμική αποδόμηση, κοινωνική αποσύνθεση και, οικονομικά, σε διαρθρωτική ύφεση.
Και άλλες αναπτυσσόμενες χώρες με δυαδική κοινωνία και οικονομία από την οποία επωφελούντο μόνο «οι ολίγοι» έχουν γνωρίσει κρίσεις. Επρόκειτο όμως συνήθως για άλλες εποχές με έντονο αποικιακό ή νεοαποικιακό στίγμα ή, πιο πρόσφατα, για χώρες όπου δεν είχαν ακόμη φανεί το μέγεθος και τα αποτελέσματα του αχαλίνωτου καπιταλισμού ή του ισοπεδωτικού σοσιαλισμού.
Σήμερα όμως στις περισσότερες χώρες που προοδεύουν, έχουν οικοδομηθεί θεσμοί που διασφαλίζουν την ισότητα των ευκαιριών στην κοινωνία και κατοχυρώνουν την αγαστή συνεργασία ανάμεσα στη δημόσια διοίκησή τους και στην οικονομία.
Η υφήλιος κινείται πλέον με επιταχυνόμενους ρυθμούς. Χώρες όπως η Αλβανία, το Βιετνάμ, η Ινδία, ή η Νότιος Αφρική συμφιλιώθηκαν μεταξύ τους και με το παρελθόν, ξεπέρασαν τα απίστευτης βαρβαρότητας εγκλήματα και ιστορικές αδικίες που έχουν υποστεί και κοιτάζουν προς τα εμπρός προσπαθώντας να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους και να προσελκύσουν άμεσες ξένες επενδύσεις.
Και εμείς που βρισκόμαστε; Εμείς παρέα με χώρες όπως η Αλγερία, η Γουατεμάλα ή, ακόμη, το Τρινιντάντ και Τομπάγκο με τις οποίες γειτονεύουμε στην φετινή έκθεση διεθνούς ανταγωνιστικότητας (Global Competitiveness Report 2017-2018), όπου εξακολουθούμε να διολισθαίνουμε καταλαμβάνοντας πλέον την 87η θέση σε σύνολο 137 χωρών, κοιτάζουμε ακόμη προς τα πίσω.
Για εκείνους φταίνε ακόμη η αποικιοκρατία και η δουλεία. Για μας φταίνε η Τουρκοκρατία, οι ΗΠΑ και η Γερμανία.
Για τις ανάγκες της παρούσας στήλης, ας υποθέσουμε πως και αυτοί έχουν δίκιο και εμείς.
Ωστόσο όπως είδαμε παραπάνω, άλλες χώρες όπως, η Αλβανία, το Βιετνάμ, η Ινδία, ή η Νότιος Αφρική φαίνονται να έχουν λύσει τους λογαριασμούς τους με την ιστορία και να προοδεύουν, οικοδομώντας σιγά-σιγά σθεναρούς κοινωνικούς θεσμούς, αποτελεσματική δημόσια διοίκηση και ανταγωνιστική οικονομία. Προσελκύουν και ενθαρρύνουν επενδύσεις, αναπτύσσονται, δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και βρίσκονται έτσι σε ένα ενάρετο κύκλο.
Ενώ εμείς και η διεθνής μας -από πλευράς ανταγωνιστικότητας πάντα- παρέα, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, παραμένουμε προσηλωμένοι στον κρατισμό και στον κρατικοδίαιτο καπιταλισμό, κτήνη που για να τα κρατήσεις στη ζωή απαιτούνται η διαιώνιση μίας δυαδικής κοινωνίας και οικονομίας και υπέρογκοι και δυσβάσταχτοι φόροι.
Και μην μου πείτε πάλι ότι φταίνε οι κυβερνήσεις μας. Τις έχουμε δοκιμάσει όλες. Ούτε οι δανειστές μας φταίνε. Αυτοί μεταρρυθμίσεις μας ζητούσαν αλλά εμείς οι έξυπνοι αντιπροτείναμε τη διόγκωση του κράτους και των δαπανών του και τα «ισοδύναμα μέτρα», γράφε δηλαδή, φόρους. Επομένως, εμείς οι ίδιοι φταίμε, δεν φταίνε οι άλλοι.
Επιπλέον, όσο αρνούμαστε να δημιουργήσουμε θετικό για τις επενδύσεις περιβάλλον και εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε ιδεοληπτικά την ανταγωνιστικότητα, σε λίγο η κοινωνία μας θα καταλήξει να είναι κοινωνία γερόντων. Με τη μείωση του ρυθμού των γεννήσεων, την αύξηση των θανάτων και της μετανάστευσης όσων αναζητούν εργασία και έχουν τα εφόδια και τα κότσια να κοιτάξουν και σε άλλες χώρες, ποιοί θα μείνουν να πληρώνουν τους φόρους και τις συντάξεις μας;
Τότε, το μόνο που θα μας έχει απομείνει είναι να ξαπλώσουμε όλοι μαζί στα πεζοδρόμια και να εκλιπαρούμε τους περαστικούς να μας ελεήσουν.
Καλά είναι τόσο αργά; Είναι όλα τόσο μοιραία; Δεν έχουμε πλέον από πουθενά να πιαστούμε;
Ο γράφων πιστεύει πως έχουμε ακόμη τα χρονικά περιθώρια να διδαχθούμε από τα λάθη μας, να τα διορθώσουμε, να συμφιλιωθούμε με το παρελθόν μας και να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις αναστροφής της αρνητικής μας πορείας. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε ν’ αλλάξουμε και μεις σελίδα, και να σταματήσουμε να κοιτάζουμε προς τα πίσω ή να κατηγορούμε συνεχώς τους άλλους για την κατάστασή μας.
Ως γνωστόν, πολλοί είναι οι Έλληνες που άλλαξαν σελίδα μεταναστεύοντας και τώρα ζουν και έχουν πετύχει στο εξωτερικό. Αν λοιπόν ρωτήσουμε σήμερα αυτούς που έχουν μεταναστεύσει σε ευρωπαϊκές ή άλλες ανεπτυγμένες χώρες για το μυστικό της επιτυχίας τους σε κείνες τις κοινωνίες, όλοι, ο καθένας με δικά του λόγια, θα σας δώσουν την ίδια απάντηση: ότι αναγκάστηκαν να λειτουργήσουν κάτω από πίεση και να τα καταφέρουν σε ένα περιβάλλον απαιτητικό αλλά με αποτελεσματική και προβλέψιμη διοίκηση και ανταγωνιστική οικονομία. Μήπως αυτό μας λέει κάτι;