• Γιατί, πριν ασχοληθεί με την πολιτική, εργάστηκε ως ασφαλιστής παράλληλα με τις σπουδές του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών· και, εν συνεχεία, ως δικηγόρος ανοίγοντας δικηγορικό γραφείο με χρήματα που είχε δανειστεί.

Για να εξασφαλίσει τα προς το ζειν, να εξοφλήσει τα οικογενειακά χρέη μετά τον θάνατο του πατέρα του και να στηρίξει οικονομικά τις τρεις μικρότερες αδερφές και τα τρία μικρότερα αδέρφια του.

• Γιατί, ως νεαρός βουλευτής απάντησε αρνητικά στην πρόταση του δικτάτορα Μεταξά για μία υπουργική θέση.

• Γιατί, την επόμενη της 28ης Οκτωβρίου 1940, έσπευσε να καταταγεί στον ελληνικό στρατό, τον οποίο είχε προηγουμένως υπηρετήσει.

Άλλο αν οι αρμόδιες αρχές τον έκριναν ως ακατάλληλο, εξαιτίας του σοβαρού προβλήματος βαρηκοΐας που είχε εμφανιστεί μετά τη στρατιωτική του θητεία.

• Γιατί, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, αρνήθηκε όλες τις προτάσεις του γερμανικού καθεστώτος για δημόσιο αξίωμα.

• Γιατί οι κατηγορίες του «χασάπη της Θεσσαλονίκης», Μαξ Μέρτεν, ήταν αυταπόδεικτα ψευδείς.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ουδέποτε βρέθηκε στη συμπρωτεύουσα στο διάστημα της Κατοχής.

• Γιατί, μετά την Απελευθέρωση, δήλωσε σαφώς στον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Τσαλδάρη ότι θα αποσυρθεί από την πολιτική αν δεν λυθεί το πρόβλημα βαρηκοΐας του.

• Γιατί, πριν γίνει πρωθυπουργός, είχε περάσει από έξι διαφορετικά υπουργεία την περίοδο 1946-1955, αφήνοντας πανθομολογούμενο έργο.

Συγκεκριμένα, από τα υπουργεία Εργασίας, Μεταφορών, Κοινωνικής Πρόνοιας, Εθνικής Άμυνας, Δημοσίων Έργων και Συγκοινωνιών.

• Γιατί, παρότι ήταν τελείως σύννομη με το Σύνταγμα η ανάθεση της πρωθυπουργίας από τον βασιλέα Παύλο τον Οκτώβρη του 1955, προκάλεσε σύντομα εκλογές για να αναβαπτιστεί στο αξίωμα μέσα από τη λαϊκή ψήφο.

Την οποία ζήτησε ως επικεφαλής ενός νέου, διευρυμένου κόμματος. Από ένα διπλασιασμένο εκλογικό σώμα από τη συμμετοχή των γυναικών στην ψηφοφορία (για πρώτη φορά σε βουλευτικές εκλογές).

• Γιατί, παρότι του προσφέρθηκε δύο φορές ο Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Σωτήρος από τον βασιλέα Παύλο, και τις δύο απέρριψε την ύψιστη τιμητική διάκριση.

• Γιατί, ως πρωθυπουργός, δεν επέτρεψε να γίνει ούτε μία εκτέλεση από τις πολλές που εκκρεμούσαν εις βάρος καταδικασθέντων κομμουνιστών.

• Γιατί, στο τέλος της πρώτης οκταετίας του, “παρέδιδε” το 20% των πολιτικών κρατουμένων που είχε “παραλάβει” στην αρχή της.

• Γιατί, στις λεγόμενες εκλογές «βίας και νοθείας», του 1961, ακόμα κι αν υπήρξαν παρατυπίες, η διαφορά υπέρ του κόμματός του ήταν συντριπτική (Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση: 50,8%, Ένωση Κέντρου: 33,6%).

Πέραν του ότι οι εκλογές διεξήχθησαν από υπηρεσιακή κυβέρνηση επιλογής των Ανακτόρων.

• Γιατί δεν είχε απολύτως καμία ανάμειξη στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη.

Τον βουλευτή της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς τραυμάτισαν θανατηφόρα παρακρατικοί στη Θεσσαλονίκη, στα τέλη Μαΐου 1963, λίγες μέρες πριν εξωθηθεί σε παραίτηση (μεταξύ άλλων και λόγω αυτού του τραγικού γεγονότος).

• Γιατί, διαφωνώντας με τα Ανάκτορα, δεν δίστασε να παραιτηθεί από την πρωθυπουργία (τον Ιούνη του 1963) και, εν συνεχεία, να αποχωρήσει από την πολιτική και την Ελλάδα (τον Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου).

• Γιατί, λίγους μήνες πριν απ’ την εκδήλωση του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου, απέρριψε πρόταση του βασιλιά Κωνσταντίνου να επιστρέψει στην Ελλάδα για να σχηματίσει κυβέρνηση, αποκλείοντας κάθε ενδεχόμενο αναστολής της ισχύος του συντάγματος.

• Γιατί, με βαρυσήμαντες δηλώσεις του στον Τύπο, καταδίκασε επανειλημμένα το πραξικόπημα· και, με επιστολές του στον βασιλιά Κωνσταντίνο και τον αμερικανό πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον, πρότεινε συγκεκριμένες ενέργειες για την επάνοδο της χώρας στη δημοκρατία.

• Γιατί οι ευθύνες που του αναλογούν για την πυκνή και άναρχη δόμηση της πρωτεύουσας και άλλων πόλεων της Ελλάδος δεν είναι αυτές που του αποδίδονται.

– Το πρόβλημα δημιουργήθηκε από τις επιτακτικές ανάγκες στέγασης που προκάλεσε το εκρηκτικό κύμα της αστυφιλίας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των απογραφών, μεταξύ 1951 και 1971, ο πληθυσμός στην περιφέρεια της Αθήνας αυξήθηκε κατά περίπου 85%.

– Υπό το πρίσμα αυτό, η αντιπαροχή ανταποκρίθηκε στο αίτημα γρήγορης ανοικοδόμησης και παροχής φθηνής στέγης στα νοικοκυριά.

– Εξάλλου, αυτή είχε θεσμοθετηθεί με νόμο της κυβέρνησης Πλαστήρα και όχι της κυβέρνησης Παπάγου, στην οποία διετέλεσε υπουργός Δημοσίων Έργων. 

– Δυστυχώς, το πρώτο Ρυθμιστικό Σχέδιο για την Αθήνα, που επιμελήθηκε ως πρωθυπουργός το 1963, δεν αξιοποιήθηκε ποτέ από τις επόμενες κυβερνήσεις.

– Ακόμα χειρότερα, η δικτατορία (1967-1974) αύξησε τους συντελεστές δόμησης κατά 20%.

– Μεταπολιτευτικά, εκείνος ξεκίνησε την πρώτη προσπάθεια δημιουργίας δασικών χαρτών και ίδρυσε αυτόνομο Υπουργείο Χωροταξίας και Περιβάλλοντος, αποσυνδεδεμένο από τα δημόσια έργα.

• Γιατί είναι ο μοναδικός πολιτικός που κατάφερε να λύσει το Κυπριακό, το πιο δυσεπίλυτο διεθνές πρόβλημα.

– Αφού προηγουμένως απέρριψε συμβιβασμούς που δεν ανταποκρίνονταν σε κοινές θέσεις Αθήνας και Λευκωσίας (προτάσεις Χάρντινγκ, Σύνταγμα Ράντκλιφ, Σχέδιο Μακμίλαν), υπέγραψε το 1959 τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, με τις οποίες ιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία.

– Ανεξαρτήτως της όποιας δυσλειτουργικότητας του συντάγματος, χάρη σ' αυτές η Κύπρος απελευθερώθηκε έπειτα από αιώνες από τη βρετανική επικυριαρχία και έγινε ένα ανεξάρτητο και ενιαίο κράτος.

– Μάλιστα, το μέλλον του νεόδμητου κράτους ίσως αποδεικνυόταν διαφορετικό, αν είχαν εισακουστεί οι προτροπές του Κωνσταντίνου Καραμανλή για άμεση ένταξή του στο ΝΑΤΟ (όπως προέβλεπε, άλλωστε, και η μυστική «συμφωνία κυριών» μεταξύ έλληνα και τούρκου πρωθυπουργού στη Ζυρίχη). 

– Εξάλλου, χωρίς τη νομική υπόσταση που έδωσαν στην Κύπρο αυτές οι Συμφωνίες, δεν θα μπορούσε ποτέ να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση (όπως εντάχθηκε το 2004).

• Γιατί δεν φέρει καμία ευθύνη για την Κυπριακή Τραγωδία.

– Όταν ο Μακάριος έλαβε τη μοιραία απόφαση της αναθεώρησης 13 σημείων του συντάγματος (τον Νοέμβρη του 1963), εκείνος δεν βρισκόταν ούτε στην πρωθυπουργία ούτε στην ενεργό πολιτική, για να τον αποτρέψει.

– Το δικτατορικό καθεστώς της Αθήνας έκανε το εγκληματικό λάθος να δεχτεί την απόσυρση ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων από τη Μεγαλόνησο (τον Νοέμβρη του 1967), αφήνοντας ουσιαστικά ανυπεράσπιστη την ελληνοκυπριακή κοινότητα.

– Σύμφωνα με γνωμοδότηση του νομικού τμήματος του ΟΗΕ, η Συνθήκη Εγγυήσεως, την οποία επικαλέστηκε η Τουρκία κατά την εισβολή του 1974, δεν παρείχε δικαίωμα ένοπλης επέμβασης. Τα συμβαλλόμενα μέρη ήταν μέλη του ΟΗΕ και δεσμεύονταν από τον Καταστατικό του Χάρτη, ο οποίος αποτελούσε αναγκαστικό Δίκαιο και δεν επέτρεπε τη χρήση βίας, παρά μόνο για σκοπούς αυτοάμυνας.

– Τον Αύγουστο του 1974, η στρατιωτική ηγεσία απέρριψε την πρότασή του για αποστολή ελληνικών υποβρυχίων και μαχητικών αεροσκαφών στην Κύπρο, λόγω της τραγικής κατάστασης των Ενόπλων Δυνάμεων (η οποία είχε φανεί και στην αποτυχημένη γενική επιστράτευση του δικτάτορα Ιωαννίδη).

– Με αποτέλεσμα να καταλήξει στην τολμηρή απόφαση να αποσύρει την Ελλάδα από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, για να διαμαρτυρηθεί στα υπόλοιπα μέλη της Συμμαχίας για την τουρκική εισβολή στη βόρεια Κύπρο.

• Γιατί, από τις αρχές του 1975, είχε προτείνει στην Τουρκία να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για το θέμα της υφαλοκρηπίδας.

• Γιατί, παρά το γεγονός ότι βρέθηκε ανάμεσα σε δύο πετρελαϊκές κρίσεις (1973 και 1979), και στη μεταπολιτευτική θητεία του παρήγαγε εντυπωσιακά αποτελέσματα στην οικονομία.

Την πενταετία 1975-1979, η Ελλάδα αναπτύχθηκε σε μέση ετήσια βάση με ρυθμό υψηλότερο του αντίστοιχου όχι μόνο των αναπτυγμένων (3,5%), αλλά και των αναπτυσσόμενων οικονομιών (5%), όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ΔΝΤ.

• Γιατί και η κατηγορία για «σοσιαλμανία» είναι διάτρητη.

– Το δημόσιο χρέος που παρέδωσε το 1980 ήταν μικρότερο (!) από το 25% του ΑΕΠ (και κυρίως εσωτερικό). 

– Οι μετρούμενες στα δάχτυλα του ενός χεριού κρατικοποιήσεις επιβλήθηκαν για λόγους νομικής και ηθικής τάξεως. Της Ολυμπιακής προέκυψε μετά από καταγγελία της σύμβασης από τον Αριστοτέλη Ωνάση, καθώς η κυβέρνηση αρνείτο να παραχωρήσει νέα προνόμια στην εταιρεία. Των διυλιστηρίων του Ασπροπύργου αφού είχαν παραχωρηθεί σκανδαλωδώς στον Σταύρο Νιάρχο από τη δικτατορία. Και του τραπεζικού συγκροτήματος του Στρατή Ανδρεάδη μετά από καταγγελία της Επιθεώρησης Τραπεζών για σωρεία παραβιάσεων των νομισματικών κανόνων επί ζημία του κράτους και των καταθετών.

– Πέραν του ότι ο κεϋνσιανισμός ήταν τότε το κυρίαρχο δόγμα οικονομικής πολιτικής σ' όλον τον κόσμο (αφού οι διεθνείς αγορές δεν είχαν ανοίξει ακόμα στον ανταγωνισμό).

• Γιατί, σ’ όλη την πολιτική του σταδιοδρομία, έθετε την αριστεία ως αποκλειστικό κριτήριο για την επιλογή συνεργατών.

Έτσι ώστε να μη διστάσει να αξιοποιήσει στις κυβερνήσεις του αξιόλογα στελέχη από τον φιλελεύθερο και κεντρώο χώρο (Κ. Τσάτσο, Ευάγγ. Αβέρωφ, Γρ. Κασιμάτη, Κ. Αδαμόπουλο, Δ. Μακρή, Κ. Μητσοτάκη, Αθ. Κανελλόπουλο κ.ά.) και τεχνοκράτες διεθνούς κύρους (Ξ. Ζολώτα, Κ. Τρυπάνη, Γ. Πεσμαζόγλου, Κ. Δημαρά κ.ά.)

• Γιατί, αν και ηγέτης συντηρητικής παράταξης, ανέθεσε για πρώτη φορά στην ιστορία της Ελλάδος υπουργικά καθήκοντα σε γυναίκα και, αργότερα, κατήργησε και την καθαρεύουσα.

Αμέσως μετά τις πρώτες εκλογές που ο ελληνικός λαός τού ανέθεσε την πρωθυπουργία, το 1956, τοποθέτησε στο Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας τη Λίνα Τσαλδάρη (τη μοναδική γυναίκα βουλευτή του κόμματός του και μία εκ των δύο σ’ όλη τη σύνθεση της τότε Βουλής). Μεταπολιτευτικά, επέβαλε τη χρήση της δημοτικής γλώσσας στη διοίκηση και σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

• Γιατί και το έργο του για την πολιτιστική και αθλητική ανάπτυξη της χώρας ήταν κάτι παραπάνω από πλούσιο.

Φεστιβάλ Αθηνών, Επιδαύρου, Φιλίππων και Δωδώνης, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου, Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού, Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία, Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ (υπό τη διεύθυνση του Μάνου Χατζιδάκι), Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών «Δημόκριτος», Ωδείο Αθηνών, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, εγκαινίαση του σημερινού Θεάτρου Ολύμπια από την Εθνική Λυρική Σκηνή, Εθνική Πινακοθήκη, Δεύτερη Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, Θέατρο Λυκαβηττού, αναμόρφωση του Ζαππείου, διαμόρφωση των χώρων Ακρόπολης και Δελφών από διακεκριμένους αρχιτέκτονες, αναστήλωση του Ωδείου Ηρώδου του Αττικού, οικονομική ενίσχυση του ανασκαφικού έργου του Μανόλη Ανδρόνικου (που έφερε στο φως τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Βεργίνας), Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Θέατρο Δάσους στη Θεσσαλονίκη, Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Κέντρο Διαφύλαξης Αγιορείτικης Κληρονομιάς, Οργανισμός Σχολικών Κτηρίων, Πανεπιστημιούπολη Αθήνας και Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Πανεπιστήμιο Θράκης, Πανεπιστήμιο και Πολυτεχνείο Κρήτης, Διεθνής Ολυμπιακή Ακαδημία, Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, Οργανισμός Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου, Ολυμπιακό Στάδιο, Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, Στάδιο Καραϊσκάκη, Γκολφ Γλυφάδας, Αθλητικό Κέντρο Αγίου Κοσμά, Παλαί ντε Σπορ Θεσσαλονίκης, Καυτανζόγλειο Στάδιο, διεθνή χιονοδρομικά κέντρα (Παρνασσού, Πηλίου, Σελίου και Λαϊλιά).

• Γιατί, πριν από την αποχώρησή του από τη μάχιμη πολιτική, είχε διατυπώσει επίσημα, ως πρωθυπουργός, δύο φορές (το 1976 και το 1980), με επιστολές του προς τον Πρόεδρο της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, την πρόταση μόνιμης τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ελλάδα.

Όπως εξηγήσαμε σε προηγούμενα άρθρα, η εφαρμογή της προβάλλει σήμερα ως μόνη λύση για το επενδυτικό σοκ που έχει ανάγκη η χώρα.

• Γιατί, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, ήταν προνοητική η πρόωρη προσφυγή του στις κάλπες το 1977.

Αν οι εκλογές γίνονταν στο τέλος της τετραετίας, ίσως έχανε την αυτοδυναμία (αφού ο χρόνος λειτουργούσε εκθετικά υπέρ του ανερχόμενου ΠΑΣΟΚ). Και, χωρίς αυτήν για μια νέα τετραετία, δεν θα μπορούσε να πετύχει τον μεγάλο του στόχο (την ένταξη στην ΕΟΚ, στο τέλος της).

• Γιατί, παρά τις μομφές για φυγομαχία, αποδείχτηκε ορθότατη κι η απόφασή του να μεταπηδήσει στην Προεδρία της Δημοκρατίας το 1980.

Από το ύπατο πολιτειακό αξίωμα κατάφερε να προστατεύσει τη θέση της Ελλάδος στην ΕΟΚ από τις επικίνδυνες προεκλογικές διακηρύξεις του εν δυνάμει πρωθυπουργού και να αποδείξει ότι η λεγόμενη «συγκατοίκηση» (που προέβλεπε το Σύνταγμα του 1975, που είχε θεσπίσει) μπορούσε να λειτουργήσει ομαλά. 

• Γιατί, στη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών, υπό την προεδρία του, με θέμα την ονομασία των Σκοπίων, το 1992, δεν δίστασε να επιπλήξει έντονα τον νεαρό υπουργό Εξωτερικών για τις επιπόλαιες θέσεις του.

Ο τελευταίος χρησιμοποιούσε το θέμα για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, προτείνοντας συλλαλητήρια και ψηφίσματα. Με αποτέλεσμα να προκαλέσει την αποπομπή του από το Υπουργείο Εξωτερικών, την πτώση της κυβέρνησης και τη διεθνή απομόνωση της χώρας.

• Γιατί, ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, είχε το θάρρος να θέσει βέτο και σε κυβερνητική απόφαση να αποφυλακιστούν οι πρωτεργάτες του πραξικοπήματος (για να μην παραβιαστεί το «όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια»).

Το 1992, η τότε κυβέρνηση κινήθηκε άνευ προηγούμενου αιτήματος, με προφανή στόχο τις ψήφους της ακροδεξιάς.

• Γιατί είναι ο μόνος από την τετράδα των μεγάλων πολιτικών της νεότερης Ελλάδας που αποχώρησε εν πλήρη δόξα από την πολιτική, βλέποντας να αναγνωρίζεται, σχεδόν καθολικά από τον ελληνικό λαό, το έργο του.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας δολοφονήθηκε, ενώ οι Χαρίλαος Τρικούπης και Ελευθέριος Βενιζέλος απεβίωσαν αυτοεξόριστοι στη Γαλλία, μετά από εκλογικές αποτυχίες.

• Γιατί, αφοσιωμένος στο χρέος του, διήγαγε βίο λιτό και ασκητικό.

Έμενε σε ενοικιασμένα διαμερίσματα μέχρι τα 73 του χρόνια, αφού τότε κατάφερε να αποκτήσει δικό του σπίτι (το οποίο μοιράστηκε με έναν από τους αδερφούς του).

• Γιατί, μετά τον θάνατό του, είδαμε ότι η παραγωγικότητα, η διορατικότητα και το ήθος του δεν ήταν δυνατόν να κληροδοτηθούν.

Εκείνος δεν καταγόταν από κανένα πολιτικό τζάκι. Δεν διέθετε γνωριμίες ή περιουσία. Ήταν γιος ενός πολύτεκνου δασκάλου και καπνοκαλλιεργητή, από ένα άγνωστο μακεδονικό χωριό…