Λένε πως η Τέχνη, είναι για να μας παρηγορεί. Το χρειαζόμαστε στις ημέρες που ζούμε και για τις προοπτικές που ανοίγονται. Η τέχνη όμως είναι και για να μας αφυπνίζει. Δεν είναι τυχαίο, όπως παρατήρησε ένας εξαιρετικός συνάδελφος, πως τα μεγάλα ρεύματα-κινήματα, αναπτύχθηκαν είτε σε περιόδους κρίσης, είτε αμέσως μετά, εκφράζοντας την ευαισθησία των καλλιτεχνών απέναντι στα δράματα της ανθρωπότητας. Όπως και οι στίχοι του Pablo Neruda.
Στην περίπτωση τους, παίρνουμε την πρωτοβουλία να τους χρησιμοποιήσουμε σαν εφαλτήριο αφύπνισης, απέναντι στα μηνύματα που δεχόμαστε ότι τάχα σε δέκα - δεκαπέντε μήνες όλα θα τελειώσουν. Φοβόμαστε πως όχι.
Το κίνημα του Κωλοτουμπισμού
Δυστυχώς, εδώ που έχουμε φθάσει, η μόνη τέχνη η οποία είναι χρήσιμη είναι η τέχνη των ακροβατών, εν ολίγοις η τέχνη της κωλοτούμπας. Καθώς κανείς πραγματικά δεν μπορεί να κάνει μία ασφαλή πρόβλεψη, όλοι προσπαθούν να καλύψουν τα νώτα τους για να μην κατηγορηθούν. Χθεσινό παράδειγμα, ο πολύς Tobias Lefkovits της Citigroup, ο οποίος ώς γριά και έμπειρη αλεπού, αφού προσπάθησε να μας πείσει ότι τα πράγματα δεν είναι όσο άσχημα νομίζουμε, έκανε στο τέλος της έκθεσης του ένα απίστευτης τεχνικής ακροβατικό, επιστρέφοντας στο σημείο μηδέν.
Ευθέως αναφέρθηκε σε τεχνικές αναλύσεις- χωρίς να τις κατονομάσει- που βλέπουν τον S&P στις 650-500 μονάδες, με τις οποίες όμως δεν συμφωνεί υποστηρίζοντας ότι οι πλέον δυσάρεστες εκπλήξεις έχουν συμβεί. Κράτησε όμως πισινή, λέγοντας πως δεδομένης της οικονομικής κρίσης, οι μετοχές μπορεί να βρεθούν πολύ παρακάτω, σε γελοία όπως τα χαρακτηρίσε επίπεδα, σύμφωνα με τους τεχνικούς αναλυτές, τους οποίους, μάλλον υποτιμιτικά, αναφέρερε ως chartists. Σαν να έλεγε δεν τους δίνω μεγάλη σημασία, αλλά είμαι υποχρεωμένος να τους αναφέρω για καλό και για κακό.
Η συντριβή των προβλέψεων
Το για καλό και για κακό, λοιπόν αναζητούμε από αυτή τη στήλη, με βάση ιστορικά κυρίως στοιχεία, που αφορούν πιο πολύ τις υφέσεις παρά τις χρηματιστηριακές επιδόσεις. Όχι πως δεν πιστεύουμε στις τελευταίες, αλλά επειδή οι κρίσεις των τελευταίων δεκαετιών λίγο μοιάζουν με τις παλαιότερες κρίσεις για το απλό γεγονός πως και η δομή των οικονομιών έχει αλλάξει.
Κατα αρχή, η πρόσφατη εμπειρία έχει δείξει ότι οι κρίσεις γίνονται όλο και μεγαλύτερες, όλο και συχνότερες, όλο και πιο ανεξέλεγκτες. Παράδειγμα το 1987 και το 2000. Όλα τα αισιόδοξα μηνύματα των γκουρού από την Washington και τη Wall Street δεν κατάφεραν να φέρουν τους ταύρους πριν έρθει η ώρα τους.
Όπως κι όλα τα απαισιόδοξα σχόλια του κόσμου δεν μπορούν να κάνουν τη φούσκα να σπάσει νωρίτερα. Παραδείγματος χάριν, στη φάση της αρκούδας του 2000-2002, όλα τα αισιόδοξα σχόλια των προηγουμένων ετών, δεν κατάφεραν να στηρίξουν την αγορά του ταύρου στη διάρκεια εκείνων των 30 μηνών ύφεσης, όπου βαθμιαία οι επενδυτές έχασαν $8 τρισεκατομμύρια.
Σήμερα διαπιστώνουμε πανηγυρικά, ότι καμμία από τις έντονες προειδοποιήσεις για τη φούσκα του στεγαστικού τομέα και της επικείμενης κατρακύλας, δεν κατάφερε να έχει καμία επίδραση στην φάση των ταύρων του 2004-2007.
Οι κύκλοι ταύρου/αρκούδας, φούσκας/σκασίματος, επέκτασης/ύφεσης ακολουθούν ένα φυσικό κύκλο, με τους δικούς του ρυθμούς, αφήνοντας στα κρύα του λουτρού όλους τους γκουρού και τις προβλέψεις τους.
Η ιστορία διδάσκει
Εν τω μεταξύ, ιστορικά μπορεί κάποιος άνετα να δεί, πως οι οικονομικές κρίσεις στις ΗΠΑ διακρίνονται πάντα από δύο κύκλους, πολύ κοντά ο ένας στον άλλο. Παράδειγμα, είχε μετά την βαθειά ύφεση του 1933 είχε και άλλη μία το 1937-1938. Επίσης την δεκαετία του πενήντα είχε άλλες δύο μεταξύ 1953-1954 και 1957-1958. Ακολούθησαν δύο υφέσεις το 1969-1970 και 1973-1975. Την δεκαετία του ογδόντα είχε δύο αλλεπάλληλες υφέσεις το 1980 και το 1981-1982. Επίσης είχαμε άλλη μία ύφεση το 1990-1991 και έπειτα το 2002-2003. Δεν πέρασαν τέσσερα χρόνια και πάλι τα ίδια. Ενα λάθος που κάνουμε, είναι ότι μετράμε την ύφεση από τη στιγμή που θα δηλωθεί επισήμως ,χωρίς να λαμβάνουμε υπ΄όψη τις επιβραδύνσεις πο