Απ' ότι φαίνεται, δυστυχώς, στην Ελλάδα, οι πολιτικές ελίτ δεν θα αποδεχθούν να αποκαλύψουν εύκολα ότι η κρίση θα περάσει μόνο όταν το τραπεζικό σύστημα επιστρέψει στην εκτέλεση της αποστολής του, που είναι η πώληση χρήματος στην αγορά.
Δεν θα ενημερώσουν τους πολίτες ότι η πώληση χρήματος θα ξαναρχίσει μόνο όταν απορροφηθεί η ζημιά που έχει προκαλέσει στις τράπεζες η χρεοκοπία πολλών επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Δεν θα εξηγήσουν ότι η διαγραφή 40 δισ. ευρώ "κόκκινου" κρατικού χρέους έγινε μέσα από μια πολιτική λιτότητας, που μέσα σε τέσσερα χρόνια δημιούργησε 70 δισ. ευρώ "κόκκινου" ιδιωτικού χρέους.
Δεν θα παραδεχθούν ότι για να περάσει η κρίση θα πρέπει -μεταξύ άλλων- να "τακτοποιηθούν" και αυτά. Και ασφαλώς δεν θα εξηγήσουν ακριβώς με ποιά διαδικασία θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο.
Δεν θα το αναφέρουν, γιατί απλώς δεν θέλουν ούτε κάν να το σκέφτονται. Δεν θέλουν να σκέφτονται ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν ελέγχονται πιά από το ελληνικό κράτος. Όπως και καμία άλλη κυβέρνηση χώρας-μέλους της ευρωζώνης δεν ελέγχει τις τράπεζές της. Όταν δεν έχεις δικό σου νόμισμα, δεν αποφασίζεις εσύ. Όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις περιμένουν να δούν πως θα λειτουργήσει τελικά ο Μηχανισμός Εξυγίανσης Τραπεζών.
Ξέρουν ότι ο Μηχανισμός -στο τέλος- θα "χειρουργήσει" όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες που εμφανίζουν προβλήματα.
Οι ελληνικές πολιτικές ελίτ γνωρίζουν ότι οι Βρυξέλλες έχουν σχεδόν αποφασίσει πως η διαγραφή των χρεών και η αναχρηματοδότηση πολλών ευρωπαϊκών τραπεζών δύσκολα δεν θα επιβαρύνουν τους μετόχους και τους καταθέτες τους. Όμως αυτό το γνωρίζουν σήμερα και αρκετοί πολίτες (κλασικό είναι το παράδειγμα της Κύπρου). Και η κοινή αυτή πεποίθηση των καταθετών στην Ελλάδα αποτελεί έναν πρόσθετο λόγο -εκτός από τη γενική πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα που επικρατεί, τους φόβους για ένα ενδεχόμενο Grexit ή και της πιθανής ύπαρξης μελλοντικών περιορισμών στη κίνηση κεφαλαίων και τραπεζικών αναλήψεων- που πολλά δις. ευρώ "κάνουν φτερά" από τις ελληνικές τράπεζες τον τελευταίο καιρό προς ασφαλέστερους προορισμούς. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ασφυκτική έλλειψη ρευστότητας και μέχρι το καλοκαίρι οι τράπεζες ίσως χρειαστούν ξανά αυξήσεις κεφαλαίου για να είναι επαρκείς.
Tους ερχόμενους μήνες τα ελληνικά τραπεζικά ιδρύματα δεν θα είναι σε θέση να χρηματοδοτούν την οικονομία στη χώρα. Χωρίς καμία αμφιβολία, δυστυχώς, για την κυβέρνηση (αλλά και για τους πολίτες), "Time is (NOT) on my/our side", όπως έγραφε πρόσφατα και ο Γρ. Νικολόπουλος... Μ' αυτά και μ' αυτά, αλλά και με τις στρόφιγκες των κρουνών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) κλειστές -μέχρι να πάρουμε τον έλεγχο με καλύτερους βαθμούς απ' το Eurogroup- οι ελληνικές τράπεζες βιώνουν την εμπειρία του "τεχνητού πνιγμού".
Αλλά και οι τράπεζες της ευρωζώνης θα χρειαστούν πρόσθετα κεφάλαια περίπου 115 δις. ευρώ (κατά τους υπολογισμούς των αναλυτών), προκειμένου να εναρμονιστούν με τους κανόνες της Βασιλείας ΙΙΙ (οι κανόνες Basel III αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή το 2019). Aπό το χρονικό σημείο που η ΕKT ολοκλήρωσε τα stress tests και -θεωρητικά τουλάχιστον- οι εκκρεμότητες θα έπρεπε ήδη να είχαν διευθετηθεί, έχει προκύψει ένας διάλογος σχετικά με το πόσο αυστηροί ήταν οι έλεγχοι αυτοί (ταευρωπαϊκά stress tests), σε σχέση με τους ελέγχους που έγιναν στις ΗΠΑ από την FED. Επιπροσθέτως,χρήσιμο θα ήταν να αναφερθεί ότι, αν και η πλειονότητα των τραπεζών παγκοσμίως έχει ήδη καταφέρει ναεναρμονιστεί με αυστηρότερους τραπεζικούς κανονισμούς, φαίνεται ότι θα χρειαστούν πρόσθετα κεφάλαια μεγέθους περίπου 305 δισ. ευρώ σε παγκόσμιο επίπεδο (σύμφωνα με εκτιμήσεις οικονομικών αναλυτών),προκειμένου να μπορέσουν να ευθυγραμμισθούν πλήρως με τους νέους κανόνες της Βασιλείας ΙΙΙ.
Έχει άραγε το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα τη δυνατότητα και τη βούληση να ξεπεράσει την κρίση που το μαστίζει και να γίνει ασφαλέστερο; Είναι γενικά παραδεκτό -στην οικονομία της αγοράς- ότι το μέγεθος ενός τομέα της οικονομίας (συνεπώς και του τραπεζικού τομέα) εξαρτάται από τη ζήτηση για τα αγαθά και τις υπηρεσίες που προσφέρει. Εκεί μεταφέρονται οι παραγωγικοί συντελεστές, επειδή βρίσκουν καλύτερες αποδόσεις.
Το πρόβλημα συνεπώς οποιουδήποτε τραπεζικού συστήματος δεν βρίσκεται στο μέγεθος, αλλά στην ποιότητα των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού των τραπεζών του.
Έτσι, αντί να λαμβάνονται -κατά περίπτωση- από τους ισχυρούς πολιτικές αποφάσεις σχετικά με την επικινδυνότητα μιας ή περισσότερων τραπεζών, θα ήταν προτιμότερο να προχωρήσει γρηγορότερα η τραπεζική μεταρρύθμιση του συνόλου του ευρωπαϊκού/ευρωζωνικού τραπεζικού συστήματος (που δυστυχώς προχωρεί με πολύ αργούς ρυθμούς), έτσι ώστε να λειτουργήσει με ενιαίους κανόνες που να παρέχουν ασφάλεια στους καταθέτες, αλλά και στη βιωσιμότητα των τραπεζών. Οι επόμενες τρείς βασικές ρυθμίσεις μπορούν να συμβάλλουν άμεσα και αποτελεσματικά προς την κατεύθυνση της επίτευξης του επιθυμητού στόχου:
(i) Ύπαρξη ουσιαστικού και άμεσου διαχωρισμού εμπορικών και επενδυτικών τραπεζών
Είναι καιρός -προτού ξεσπάσει άλλη μια χρηματοοικονομική κρίση- να ληφθούν αποφάσεις που να διαχωρίζουν τις κλασικές εργασίες της συγκέντρωσης αποταμιεύσεων και χορήγησης δανείων των εμπορικών τραπεζών, από τις γεμάτες κινδύνους τοποθετήσεις των επενδυτικών τραπεζών. Έτσι, οι μεν εμπορικές τράπεζες δεν θα χρησιμοποιούν τις καταθέσεις των πολιτών για να χρηματοδοτούν κερδοσκοπικές δραστηριότητες, οι δε επενδυτικές τράπεζες θα προμηθεύονται τα κεφάλαια από επενδυτές που αναλαμβάνουν -λόγω υψηλότερων αποδόσεων- κινδύνους που συνεπάγονται ενίοτε και τη χρεοκοπία. Πρέπει δηλαδή να ισχύσει και στην Ευρώπη κάτι ανάλογο με τον νόμο Glass-Steagall (του 1933), που διαχώριζε σαφώς (και πολύ επιτυχώς) τις δραστηριότητες των εμπορικών και επενδυτικών τραπεζών στις ΗΠΑ για περίπου 70 χρόνια (και που, κατά τη γνώμη του γράφοντος, κακώς καταργήθηκε).
(ii) Ύπαρξη ισχυρής και ενιαίας ευρωπαϊκής τραπεζικής εποπτείας
Όπως έχει δείξει η πρόσφατη εμπειρία, η αποκλειστική εποπτεία των εθνικών νομισματικών αρχών στην ευρωζώνη είναι αναποτελεσματική. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EΚT), στο πλαίσιο των αποφάσεων Συνόδου Κορυφής για την ενιαία τραπεζική ένωση, πρέπει -τουλάχιστον για τις συστημικές τράπεζες της Ευρώπης- να διαθέτει αποτελεσματικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς, καθώς και τα απαιτούμενα συστήματα έγκαιρης διάγνωσης και προειδοποίησης κινδύνου.
(iii) Ύπαρξη ισχυρού ευρωπαϊκού ταμείου σωτηρίας τραπεζών
Το ταμείο αυτό θα αφορά μόνο τις εμπορικές τράπεζες (όχι τις επενδυτικές) και θα χρησιμοποιεί κεφάλαια από εισφορές των ίδιων των τραπεζών, έτσι ώστε ούτε οι φορολογούμενοι, αλλά ούτε και οι αποταμιευτές να πληρώνουν τις αστοχίες των τραπεζικών διοικήσεων και των εποπτικών αρχών.
Η προώθηση των βασικών αυτών ρυθμίσεων θα αποτελέσει σημαντική συνεισφορά για ασφαλή ευρωπαϊκά τραπεζικά ιδρύματα, έτσι ώστε και οι καταθέτες να μην χρειάζεται να αξιολογούν οι ίδιοι τις τράπεζες (πράγμα δύσκολο, πού απαιτεί επιπροσθέτως και εξειδικευμένες γνώσεις), αλλά και να μην καταστρέφονται οι επιμέρους εθνικές οικονομίες.
Υ.Γ.
(Σκόρπιες και επίκαιρες σκέψεις και παραφράσεις, που πολλά χρωστούν στα σχόλια της συμπαθέστατης και πνευματώδους Ρ.Β.)
- Είναι μακριά η ανάκαμψη Παπα-Στρουμφ;
Σκάσε και σκάβε τύμβο...
- Μάθανε ότι διαπραγματευόμαστε με τους "Θεσμούς" και πλάκωσαν και οι.. "50 αποχρώσεις του γκρι" στους κινηματογράφους! Μάλλον συνεννοημένοι θα ήταν...
- Ο Γιάνης αυτές τις μέρες νιώθει λίγο πεσμένος. Έπεσε από τα σύννεφα, χτύπησε το κεφάλι του και ξέχασε τις τελευταίες 40 μέρες. Πού χτύπησε, να χτυπήσουμε κι εμείς το κεφάλι μας -λίγο πιό βαριά όμως- μπας και μπορέσουμε να ξεχάσουμε την τελευταία πενταετία;
- Αναμένουμε με μεγάλη περιέργεια τον νέο όρο για το επόμενο Μνημόνιο. Θα το πουν άραγε "Νέα Συμφωνία με τους Θεσμούς"; "Παράταση"; "Επιμήκυνση"; "Γλυκιά προσμονή"; Ή μήπως.. "Αχ πατρίδα μου γλυκιά, πόσο σ' αγαπώ βαθιά", που τραγουδούσε κάποτε και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης;
