Από την εποχή που ήμουν μεταπτυχιακός φοιτητής είχα δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη διερεύνηση πολιτικοοικονομικών φαινομένων που χαρακτηρίζονταν από καταστάσεις ασυμμερτίας. Με προκαλούσε η πολυπλοκότητα των μαθηματικών τους μοντέλων και η κομψότητα στην έκφραση της στατιστικής τους συμπερασματολογίας. Με τη πάροδο του χρόνου και τη πρόσθετη πρακτική εμπειρία δεκαετιών, το θεωρητικό ενδιαφέρον μου επεκτάθηκε περισσότερο στο τομέα των εφαρμογών. Και για να γίνω σαφέστερος -παρακάμπτοντας τα "βαριά" των μαθηματικών και της στατιστικής- εξηγούμαι μέσω παραδειγμάτων:

Οι ασύμμετρες πολιτικές καταστάσεις [για παράδειγμα, i) τα άσχημα οικονομικά νέα, μέσω, ας πούμε του διαδικτύου, ταξιδεύουν πολύ πιο γρήγορα και επηρεάζουν με πολύ μεγαλύτερη ένταση το κόστος δανεισμού μιας χώρας, σε σχέση με τα καλά νέα ή ii) η Ποσοτική Χαλάρωση λειτουργεί περισσότερο ευεργετικά για την οικονομία σε περιόδους ύφεσης και λιγότερο ευεργετικά σε περιόδους κατά τις οποίες η ανάπτυξη είναι ήδη ισχυρή], όμως εξακολουθούν  να με εκπλήσσουν αρνητικά, καθώς διακρίνονται -κατά κόρον- για τον παραλογισμό τους. Πρόσθετα -πρόσφατα και επίκαιρα- παραδείγματα πολιτικής ασυμμετρίας;

I.  Oι σωρευτικές απώλειες του ελληνικού ΑΕΠ, από το υψηλό των 242 δισ. ευρώ το 2008 ως το χαμηλό του 2015 στα 176,3 δισ. ευρώ, διαμορφώθηκαν στα 65,7 δισ. ευρώ, ενώ το ΑΕΠ του 2017 (177,7 δισ. ευρώ) υπολειπόταν ακόμη αυτού του 2014 (178,7 δισ. ευρώ), αφού παρά τις "αυταπάτες Τσίπρα", οι επιπτώσεις μεταξύ άλλων και από το πρώτο εξάμηνο του 2015, γνωστές ως "Varoufakis effect", θα μείνουν στην οικονομική ιστορία και θα πληρώνονται από πολλές γενιές Ελλήνων. Και σχεδόν μια δεκαετία μετά την "Ελληνική Μεγάλη Υφεση" και οκτώ χρόνια εφαρμογής μνημονίων, οι φονικές πυρκαγιές στην Αττική δείχνουν να υπονομεύουν την ικανότητα της κυβέρνησης να πανηγυρίζει την επίσημη έξοδο από το πρόγραμμα διάσωσης και μάλλον δύσκολα θα μπορέσει να εκμεταλευτεί (να εξαργυρώσει πολιτικά) το αφήγημα περί "επιστροφής στην κανονικότητα".  H πρόκληση να εισέλθει η χώρα σε τροχιά ταχείας και διατηρήσιμης ανάπτυξης παραμένει, καθώς η οικονομική δυναμική εξακολουθεί να είναι ασθενής, ενώ με ανάπτυξη στο 1,5%-2% -ύστερα από απώλειες 26,5% του ΑΕΠ- δύσκολα θα επουλωθούν σε εύλογο διάστημα οι πληγές της κρίσης. Παρ' όλα αυτά, η κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου, χωρίς κανένα δισταγμό, αποφάσισε να πανηγυρίσει για την "μεγάλη επιτυχία" της... Και φυσικά ας μη ξεχνάμε και τα συχνά ταξίδια τους στο εξωτερικό [συν γυναιξί και τέκνοις - εις υγείαν των κορόϊδων που πληρώνουν φόρους], κι όπου να 'ναι έρχονται κι οι επενδύσεις... Καραμπινάτη περίπτωση ασυμμετρίας; Το συμπέρασμα δικό σας.

II.  Mετά τις φονικές εμπειρίες του Ιουλίου 2018 στο Μάτι της Αττικής, το ψύχραιμο "μάτι" θα έπρεπε να διακρίνει πρωτόγνωρα ασύμμετρες πολιτικές καταστάσεις.  Eξέχων υπουργός της σημερινής κυβέρνησης δίνει στίγμα πολιτικής και, ταυτόχρονα, αριθμητικής ασυμμετρίας καθώς δηλώνει ότι ο κυβερνητικός μηχανισμός λειτούργησε -και προφανώς εξακολουθεί να λειτουργεί- αποτελεσματικά παρόλο που ο τελικός αριθμός των νεκρών "θολώνει" την αποτελεσματικότητα. Πολλαπλή ασυμμετρία μέσα σε μία δήλωση: τα πηγαίνουμε καλά, ως κράτος, όχι όταν δεν υπάρχουν νεκροί, αλλά παρόλο που υπάρχουν νεκροί (κοντά στην εκατοντάδα ο μέχρι σήμερα απολογισμός). Σε ποιο συγκεκριμένο -και προφανώς ανεκτό αριθμό- άραγε ξεθολώνουμε; Ή όπως θα έλεγε και η Θεανώ Φωτίου.. "δηλαδή, με συγχωρείτε, απατεώνες είμαστε;"

III.  Μετά από αυτά που συνέβησαν το περασμένο καλοκαίρι, περίμενα (μάταια, όπως τελικά αποδείχτηκε) μια όψιμη ευαισθησία όσον αφορά την άκαιρη, άσκοπη, ανεύθυνη χρήση της Λωρίδας Εκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ) στους ελληνικούς αυτοκινητοδρόμους. Θεώρησα ότι τα σοκαριστικά πλάνα με τα ακινητοποιημένα στην κίνηση της Αθηνών-Κορίνθου πυροσβεστικά που όλοι είδαμε πρόσφατα θα είχαν προκαλέσει μια, πρόσκαιρη έστω, μαζική ενοχή. Και όμως, κατά τις καθιερωμένες εξόδους από τον κλεινόν άστυ και στην επιστροφή προς Αθήνα βλέπουμε -κάθε μερικά δευτερόλεπτα- κάποιο αμάξι να προσπερνά μέσω της ΛΕΑ τρέχοντας σαν βολίδα. Μου φαινόταν αδιανόητο το φαινόμενο και όταν πρόσφατα μου δόθηκε η ευκαιρία να το δω μέσω ηλεκτρονικού συστήματος παρακολούθησης της κυκλοφορίας. Και το κερασάκι στη κορυφή της τούρτας; Το ίδιο βράδυ, ανώτατος αξιωματικός της τροχαίας -αλλά και ο πολιτικός του προϊστάμενος- δήλωναν "απόλυτα ικανοποιημένοι" από τον τρόπο που τα όργανα της τάξης αλλά και οι οδηγοί "διαπραγματεύτηκαν" τις δύσκολες συνθήκες κίνησης... Ευκολοδιάκριτη η κατάσταση ασυμμετρίας για τη συγκεκριμένη περίπτωση; Συνεπώς τα πρόσθετα σχόλια περιττεύουν.

Και μετά αναρωτιόμαστε για τη κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει η δημόσια τάξη, η υγεία, η δημόσια εκπαίδευση και για την έλλειψη εμπιστοσύνης στις συναλλαγές, την μετανάστευση νέων επιστημόνων στο εξωτερικό προς αναζήτηση επαγγελματικών ευκαιριών, την μεταφορά της έδρας ιστορικών ελληνικών βιομηχανικών μονάδων εκτός Ελλάδος, τους τριγμούς στο τραπεζικό σύστημα και τη μετατροπή της χώρας μας σε μια δημογραφικά γηρασμένη αποικία όπου μη παραγωγικά άτομα της τρίτης ηλικίας συντηρούνται από διαρκώς μειούμενες μεταβιβαστικές πληρωμές του δημοσίου (διάβαζε συντάξεις)... Εδώ λοιπόν βρίσκεται ο παραλογισμός της όλης υπόθεσης της πολιτικής ασυμμετρίας: Eξακολουθούμε δυστυχώς να ψηφίζουμε -άρα προάγουμε σε θέσεις ευθύνης- πολιτικούς οι οποίοι προκαλούν και τραβούν πάνω τους τα φώτα της δημοσιότητας. Εάν ήταν ήπιοι και στοιχειωδώς σοβαροί, κανένα μέσο ενημέρωσης δε θα ασχολείτο μαζί τους, ενώ, υπό τις παρούσες συνθήκες, τους δίνεται η δυνατότητα να παρελαύνουν στις πασαρέλες των πρωινάδικων κι άλλων "ενημερωτικών" εκπομπών και με την ταυτόχρονη επικουρία "αμερόληπτων" δημοσιογράφων-συντονιστών να αποβλακώνουν το πόπολο αδυνατίζοντας την ικανότητα άμυνας των ακροατών / τηλεθεατών (δυνητικά ψηφοφόρων) στη μπαρουφολογία.

Έτσι όπως προχωράμε όμως, χωρίς άμεση αλλαγή πορείας πλεύσης και αποφασιστικές πολιτικές παρεμβάσεις που θα περιλαμβάνουν και θεσμικές μεταρρυθμίσεις, καμία επιστροφή στην κανονικότητα (με την ορθή έννοια του όρου) -την οποία ευαγγελίζεται η κυβέρνηση- δεν πρόκειται να λάβει χώρα εντός λογικού χρονικού διαστήματος. Γιατί αντίθετα με ότι λέγεται -ότι δηλαδή μας αξίζει κάτι καλύτερο-, στη δημοκρατία, όταν συνεχίζεις να ψηφίζεις τα ίδια κόμματα και πρόσωπα, συνήθως εισπράτεις παρόμοια αποτελέσματα (μια από τα ίδια). Τον τελευταίο καιρό, δεν είναι λίγες οι φορές που κατά τη διάρκεια συνομιλιών μου με φίλους και συναδέλφους, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι αυτά που συμβαίνουν στις μέρες μας στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας αποτελούν ισχυρές ενδείξεις πολιτικής παρακμής και κρίσης θεσμών, που δυστυχώς δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας για το άμεσο μέλλον όσον αφορά την οικονομική μας ανάκαμψη, αλλά και τις εξελίξεις στα εθνικά μας θέματα. Ασυμμετρία απλώς -στη περίπτωση αυτή- θα υφίστατο εάν δεν συμφωνούσε μαζί μας και η πλειοψηφία των συμπατριωτών μας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.