Δεν γνωρίζω αν αυτή η όψιμα παρατηρούμενη Aθηνολατρεία είναι "φρούτο" της κρίσης. Η δική μου, πάντως, σίγουρα είναι. Δουλεύοντας για αρκετά χρόνια στο εξωτερικό, επισκέπτομαι συχνά μια πόλη παντελώς απαξιωμένη και -σχεδόν- μισητή, μια Αθήνα σημαντικά διαφοροποιημένη από τη πόλη που γεννήθηκα και μεγάλωσα. Σε μια πρόσφατη λοιπόν επίσκεψή μου στη γενέτειρά μου πόλη, αποφάσισα κάτι να κάνω: Επέλεξα να παραδοθώ και εγώ σ' αυτό το διογκούμενο trend και να γίνω -έστω για μια μέρα- τουρίστας στην πόλη μου. Όχι στα χρόνια των διακοποδανείων και της επίπλαστης ευημερίας, αλλά σήμερα, στην εποχή της οικονομικής και κοινωνικής σήψης.
Ξεκίνησα λοιπόν με μια ξενάγηση στην οδό Σταδίου. Κυριακή πρωί, στις 10:30, παρέα με πέντε παλιούς συμφοιτητές (απ' το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, τη παλιά αρχόντισσα της Πατησίων ΑΣΟΕΕ της εποχής εκείνης και όχι το θλιβερό κατάλοιπο του σήμερα, με τους μπαχαλάκηδες, τα πρεζόνια και την εμποροπανήγυρη των μεταναστών) και συναθλητές στον Πανελλήνιο, όλοι μας Αθηναίοι. Με οδηγό και ξεναγό το άκρως ερωτεύσιμο βιβλίο με τίτλο "Αθήνα: Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία" (εκδ. Εστία), μπεστ σέλερ στους κύκλους των ξεναγών αλλά και των εκκολαπτόμενων -σαν και του λόγου μας- Aθηνοχτυπημένων ιθαγενών.
Η κυριακάτικη ξενάγηση ξεκίνησε στη συμβολή της Σταδίου με την οδό Βουκουρεστίου (γνωστή έως το 1913 και ως οδός Αγχεσμού, γιατί οδηγεί στην ομώνυμη, χαμηλότερη κορυφή του Λυκαβηττού). Δίπλα δηλαδή από το στόμιο του Citylink, σημείο που κάποτε κοσμούσαν οι Βασιλικοί Στάβλοι και το "βεσπασιανό" (δημόσια ουρητήρια). Μάθαμε ότι μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1850 η Σταδίου ήταν σκέτο Φαρ Ουέστ. Τη διέσχιζε ρέμα βάθους τριών μέτρων και ήταν τόσο απόκεντρη, αδιάβατη (αν εξαιρέσεις κάτι ετοιμόρροπες ξύλινες γέφυρες) και υποτυπωδώς φωτισμένη που μόνο η εκκεντρική dame της εποχής, η κοντέσα Τζένη Θεοτόκη (φίλη της Δουκίσσης Πλακεντίας), τόλμησε να τη διασχίσει έφιππος - οι ελαφρώς "φλώροι" ακόλουθοί της έκριναν φρόνιμο απλά... να τη χειροκροτήσουν από απόσταση ασφαλείας. Το σημερινό όνομά της το οφείλει στην αρχική πρόβλεψη να φτάνει έως το Στάδιο (στο σχέδιο των Κλεάνθη - Σάουμπερτ). Παρ' ολίγον, βέβαια, να ονομαστεί "Λεωφόρος των Ακακιών" (από τις ακακίες που φυτεύτηκαν εδώ στα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά ξεριζώθηκαν τελικά βιαίως) και εν συνεχεία "Οδός Τσώρτσιλ".
Το βιβλίο μάς ξενάγησε στα υπόλοιπα τοπόσημα της κεντρικής οδού. Στα περισσότερα νοερώς. Οικία Κοντόσταυλου, Σιγαροβιομηχανία Λέρτα, Μέγαρο Γιαννοπούλου, Σταχτοθήκη (ο λόφος στάχτης από τα σαπωνοποιεία της πόλης), Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής (αλήθεια, έχει πατήσει κανείς μας πόδι στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο εντός του;), Μέγαρο του ΟΤΕ (1931, αντιπροσωπευτικό δείγμα του αθηναϊκού μοντερνισμού), το πρώτο βιβλιοπωλείο Ελευθερουδάκη, το φαρμακείο του Λήτου κ.τ.λ. Μια μικρή παράκαμψη στην πλατεία Καρύτση αποδείχθηκε ιδιαιτέρως φορτισμένη (τουλάχιστον για κάποιους εξ ημών). Στην ξενάγηση ξεδιπλώθηκε αναπόφευκτα και η ανθρωπογεωγραφία του δρόμου, π.χ. οι "νερουλάδες", όπως βαφτίζονταν στη διάρκεια της Κατοχής όσοι πελάτες του "Ζαχαράτου" (το διάσημο καφενείο ξεκίνησε από την οδό Σταδίου) δεν είχαν λεφτά να πληρώσουν για καφέ - οι σερβιτόροι, κατανοώντας τη δεινή θέση τους, τους έφερναν ένα ποτήρι νερό.
Μόνος μου αποτόλμησα ταυτόχρονα μια περιήγηση στη δική μου προσωπική, αλλοτινή Σταδίου: Χρήστου Λαδά 3, Toy Café, βιβλιοπωλείο Kάουφμαν, δισκοπωλείο Virgin, κινηματογράφοι "Αττικόν" και "Απόλλων", Galaxy (εκεί που ο γνωστός σαχλός αστικός μύθος λέει ότι δείχνει ο ορειχάλκινος Θεόδωρος Κολοκοτρώνης) κ.ά. Δεν πρόκειται για ρετρό συγκατάβαση, ούτε για αποχαυνωτική νοσταλγία που εξωραΐζει το παρελθόν και καμουφλάρει το παρόν. Η Σταδίου της σήψης με τις κουβέρτες των αστέγων, τη κίνηση, το καυσαέριο και τις θλιβερές στοές είναι εδώ. Απλά η ξενάγηση στην παλιά, "καλλιμέγαρο Σταδίου" σε κάνει πιο συμπονετικό με το σήμερα -και ίσως- πιο πείσμονα στο να ονειρευτείς ένα αύριο (για τη πόλη, τους ανθρώπους της και το ιστορικό της κέντρο).
Πληροφορήθηκα μάλιστα από έναν ενημερωμένο φίλο ότι το παλιρροϊκό κύμα Aθηνολατρείας έχει συνεπάρει πολύ κόσμο τώρα τελευταία. Τις προάλλες άκουσα μια παρέα νέων ανθρώπων (ανδρών και γυναικών) που έδινε ραντεβού κυριακάτικα για μια βόλτα στις αυλές της Πλάκας (ένα εποχικό Open Walk των Atenistas), για ένα δημοτικό σχολείο που ξεναγήθηκε στην πρώτη πολυκατοικία του Νίκου Βαλσαμάκη (στο νούμερο 5 της οδού Σεμιτέλου), για συλλογικότητες (π.χ. Hιστορισταί, Ομάδα Άστυ) που δημιουργούν συνθήκες διαλόγου με αυτήν την πόλη. Άλλωστε, θέλουμε δεν θέλουμε, η Αθήνα είναι η πόλη μας, σ' αυτήν ελλοχεύουν οι μνήμες μας, εδώ γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε, αυτό είναι το δικό μας "γεωπολιτικό" χαρτί. Ας το αγαπήσουμε επιτέλους. Κι ας το βοηθήσουμε να ξαναβρεί τον εαυτό του.
Ο πολυσυζητημένος, τώρα τελευταία, "Mεγάλος Περίπατος της Αθήνας", παρ' όλη τη κριτική και τα αρνητικά σχόλια που δέχεται εκ μέρους αρκετών πολιτών -αλλά και ορισμένων τέως και νυν πολιτικών στελεχών- και παρ' όλα τα κυκλοφοριακά προβλήματα που προκαλούνται ορισμένες φορές στη Πανεπιστημίου, στη Βασιλίσσης Όλγας, στη λεωφόρο Αμαλίας, στη Φιλελλήνων και σε άλλα μέρη του κέντρου (όπως στο εμπορικό τρίγωνο και στη Πλατεία Συντάγματος), -που όπως υποστηρίζουν ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης, αλλά και ικανός αριθμός συμβούλων μηχανικών πολεοδόμων και συγκοινωνιολόγων του ΕΜΠ, πρέπει να θεωρούνται προσωρινά και καθαρά πιλοτικής φύσεως ώσπου να ολοκληρωθεί η συνέχεια της σημαντικής αυτής παρέμβασης στη καρδιά της Αθήνας- θα αποτελέσει μια πολύ ενδιαφέρουσα ευκαιρία ανάδειξης και ενοποίησης των χώρων του ιστορικού κέντρου της πόλης μας, με παράλληλη δημιουργία -ελπίζουμε σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα- βελτιωμένων συνθηκών κυκλοφορίας [αν τελικά επικρατήσουν η λογική και το μέτρο (στοιχεία όχι εύκολα συμβατά με την ελληνική νοοτροπία)] για τους πεζούς, τους ποδηλάτες καθώς και τους οδηγούς λεωφορείων και ιδιωτικών οχημάτων και είναι τμήμα και συνέχεια μιας παλιότερης ιδέας (από τη δεκαετία του 80) που αξίζει να στηριχθεί από όλους, τόσο τους Αθηναίους, όσο επίσης και τους επισκέπτες της πόλης με προστάτιδα την Αθηνά.
Με μια μόνο πρόσθετη παρατήρηση: Πιθανώς, σε περίοδο πανδημίας (δημόσιας υγείας, αλλά και οικονομικής), δεν θα ήταν ίσως άσχημη ιδέα να επανεξεταστούν η ονομασία... "Μεγάλος Περίπατος", καθώς επίσης και το ερυθρό ελεκτρίκ και κίτρινο χρώμα του δρόμου για λόγους εντελώς προφανείς - "Και μπράβο μας", όπως θα έλεγε και κάποια ψυχή...