Γνωρίζουμε ότι οι ηγέτες χρειάζονται αυτογνωσία για να είναι αποτελεσματικοί. Δηλαδή, κατανόηση των ισχυρών και αδύναμων σημείων τους, αλλά και των συναισθημάτων, των σκέψεων και των αξιών τους, καθώς και του τρόπου με τον οποίο επιδρούν στους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω τους. Αλλά αυτό είναι μόνο η μισή αλήθεια. Απλούστατα γιατί η αυτογνωσία είναι άχρηστη χωρίς μια εξίσου σημαντική δεξιότητα, την αυτοδιαχείριση.
Η αυτοδιαχείριση είναι μια συνειδητή επιλογή για να αντισταθεί κάποιος σε μια προτίμηση ή συνήθεια και αντ 'αυτής, να επιδείξει μια πιο παραγωγική συμπεριφορά. Όπως μας συμβουλεύει η Jennifer Porter* πρόκειται για μια διαδικασία τεσσάρων βημάτων:
- Μείνετε στο παρόν. Δώστε προσοχή σε αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή - όχι αυτό που ειπώθηκε πριν από 15 λεπτά ή στο τι θα συμβεί στην επόμενη συνάντηση.
- Μάθετε τον εαυτό σας. Τι βλέπετε, ακούτε, αισθάνεστε, κάνετε, λέτε και σκέπτεστε;
- Προσδιορίστε μια σειρά συμπεριφορικών επιλογών. Τί θέλετε να κάνετε στη συνέχεια; Ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες κάθε ενέργειάς σας; Ποιές πληροφορίες έχετε που μπορεί να βοηθήσουν σε πιο σωστές επιλογές; Ποιες είναι οι εναλλακτικές επιλογές που έχετε - ακόμα κι αν δεν είναι έχουν σχέση με αυτά που θέλετε να κάνετε ή που κάνετε συνήθως;
- Προεπιλέξτε συμπεριφορές που πιστεύετε ότι είναι οι πιο παραγωγικές. Ποιες συμπεριφορές θα παράγουν το καλύτερο αποτέλεσμα - ακόμη και αν δεν είναι η συμπεριφορά που σας είναι ευκότερη;
Αυτό που κάνει την αυτοδιαχείριση τόσο δύσκολη αφορά στον ίδιο τον ορισμό της. Οι πιο παραγωγικές συμπεριφορές συχνά δεν ευθυγραμμίζονται με τις συνήθειες και τις προτιμήσεις μας. Αν ήταν,έτσι, δεν θα χρειαζόταν να διαχειριστούμε τον εαυτό μας.
Το να λειτουργούμε με τρόπους που αντιβαίνουν στις συνήθειες μας είναι κάτι που μπορεί να μας προκαλέσει παρόμοιες αρνητικές αντιδράσεις. Με τη συνήθεια, ο εγκέφαλός μας δημιουργεί μια συντόμευση και κινείται από το ερέθισμα στην ανταπόκριση χωρίς σκέψη, εξοικονομώντας τόσο χρόνο όσο και προσπάθεια. Αλλά οι μη συνήθεις συμπεριφορές απαιτούν από εμάς να σκεφτούμε μια κατάσταση, να εξετάσουμε τις επιλογές, να κάνουμε μια επιλογή και στη συνέχεια να επιδεικνύουμε τη συμπεριφορά που ευθυγραμμίζεται με αυτή την επιλογή. Αυτό απαιτεί ενσυνείδητη ενασχόληση. Η αποδοτικότητα των συνηθειών που προκύπτουν «αυτόματα» είναι αυτό που δυσκολεύει την αλλαγή τους. Είναι ευκολότερο και πιο ευχάριστο να ανταποκρινόμαστε με μια παλιά συνήθεια από ότι είναι να χρησιμοποιήσουμε την ενεργητικότητα που απαιτεί η δημιουργία μιας νέας.
Ωστόσο, παρά τα εμπόδια αυτά, η αυτοδιαχείριση είναι μια ικανότητα που μπορεί να διδαχθεί. Έτσι ας δούμε πως θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε:
- Αποφασίστε σε ποια σημεία θέλετε να επέμβετε. Δώστε προσοχή στο πώς λειτουργείτε συνήθως - τι λέτε και κάνετε και τι δεν λέτε και δεν κάνετε. Προσδιορίστε τις περιπτώσεις όπου η τρέχουσα προσέγγιση σας δεν λειτουργεί τόσο καλά όσο θα θέλατε και η αυτοδιαχείριση μπορεί να είναι χρήσιμη. Π.χ., ίσως, μιλάτε πάρα πολύ στις συναντήσεις.
- Σημειώστε και σκεφτείτε τι σας ωθεί στην έλλειψη αυτοδιαχείρισης. Σε εκείνες τις στιγμές που δεν πειθαρχείτε παρότι θα το επιθυμούσατε, παρατηρήστε πώς αισθάνεστε, τι θέλετε και πώς ερμηνεύετε τι συμβαίνει γύρω σας. Τι οδηγεί τις ενέργειές σας; Είναι η έλλειψη επίγνωσης τη δεδομένη στιγμή, θέλετε απλώς να δείξετε πόσο καλοί είστε, είναι η έλλειψη δεξιοτήτων, η ανασφάλεια ή κάτι άλλο; Εάν μιλάτε πάρα πολύ στις συναντήσεις, π.χ, σκεφτείτε για ποιό λόγο το κάνετε αυτό. Ίσως σας αρέσουν οι δικές σας ιδέες περισσότερο από των άλλων, ή ποτέ δεν προέκυψε να μιλήσετε λιγότερο. Όσοι έχουν μια έφεση για δράση μπορεί να μπουν στον πειρασμό να παραλείψουν το βήμα αυτού του αναστοχασμού και να προχωρήσουν κατευθείαν στον προγραμματισμό και την πρακτική - αλλά δεν πρέπει να το κάνουν. Η κατανόηση των αιτίων για τις επιλογές που κάνουμε είναι ζωτικής σημασίας για την αλλαγή αυτών των επιλογών.
- Εξετάστε τις επιλογές σας και τις αντιδράσεις σας σε αυτές τις επιλογές. Αντί για τις προεπιλεγμένες σας συμπεριφορές, τι άλλο θα μπορούσατε να κάνετε; Ποια είναι η αντίδρασή σας σε αυτές τις επιλογές; Παρατηρήστε πώς εμφανίζονται οι προτιμήσεις και οι συνήθειες σας και αναρωτηθείτε τι προσπαθείτε να αποφύγετε όταν προεπιλέγετε αυτές τις συνήθειες και τις προτιμήσεις. Ας υποθέσουμε ότι μιλάτε, π.χ. πάρα πολύ στις συναντήσεις, μια επιλογή που μπορείτε να σκεφτείτε είναι να περιμένετε τους άλλους να μιλήσουν πριν παρουσιάσετε τη δική σας προοπτική. Στη συνέχεια, αναρωτηθείτε για την αντίδρασή σας στην επιλογή αυτή. Μήπως φοβάστε ότι κάποιος άλλος θα κάνει πρώτος αυτές τις παρατηρήσεις και έτσι δεν θα αναγνωριστείτε εσείς γι’ αυτές, ή μήπως ότι οι άλλοι δεν θα έχουν τόσο καλές ιδέες όσο η δική σας και έτσι θα μπορούσε να ληφθεί μια κακή απόφαση.
- Προχωρείστε σε ένα σχέδιο. Τώρα που γνωρίζετε τι θέλετε να αλλάξετε, κατανοείτε καλύτερα τι οδηγεί τις πράξεις σας και έχετε εντοπίσει κάποιες επιλογές, σκεφτείτε συγκεκριμένα βήματα που μπορείτε να κάνετε. Εάν μιλάτε πάρα πολύ, το σχέδιό σας μπορεί να περιλαμβάνει μια απόφαση για το πόσες φορές θα μιλήσετε σε μια συνάντηση και για πόσο διάστημα ή σε ποιες συναντήσεις θα ακούτε μόνο χωρίς να μιλάτε.
- Πρακτική. Οι παλιές συνήθειες είναι βαθιά εντυπωμένες στο μυαλό μας. Για να τις αλλάξουμε, πρέπει να δημιουργήσουμε νέες συνήθειες και αυτό απαιτεί πρακτική. Παραμένοντας στο παραπάνω παράδειγμα, δηλαδή ότι μιλάμε πάρα πολύ στις συναντήσεις, η πρακτική μπορεί να είναι να μετράμε τα σχόλιά μας και να σταματάμε όταν φτάνουμε στο μέγιστο αριθμό- ακόμα κι αν έχουμε κάτι πολύ σημαντικό που πρέπει να πούμε. Πρέπει να ακολουθεί κανείς αυτή την πρακτική επανειλημμένως μέχρι να είναι σε θέση να διαχειριστεί αυτόματα αυτή τη συμπεριφορά. Ταυτόχρονα, πρέπει να εξετάζουμε τις αντιδράσεις μας στην πρακτική. Τι μπορούμε να αποκομίσουμε ως δίδαγμα από αυτό που κάνουμε και από το πώς αντιδρούμε, που μπορεί να επικαιροποιήσει τη συνεχιζόμενη πρακτική;
- Επαναλάβετε τη διαδικασία. Πηγαίνετε ξανά στο δεύτερο βήμα και παρατηρήστε τις προσπάθειες που κάνατε, σκεφθείτε τις επιλογές σας, αναθεωρήστε το σχέδιο και ασκηθείτε λίγο περισσότερο. Σε κάθε διαδοχική επανάληψη, θα μάθετε λίγο περισσότερα για το πώς λειτουργείτε, τι οδηγεί τη συμπεριφορά σας και πώς μπορείτε να τη βελτιώσετε.
Είναι φυσικό να συμπεριφερόμαστε με τρόπους που μας κάνουν να νιώθουμε καλά και με τους οποίους είμαστε εξοικειωμένοι. Για να γίνουμε, όμως, όσο το δυνατόν αποτελεσματικότεροι, πρέπει να προχωρήσουμε πέρα από την αυτογνωσία στην αυτοδιαχείριση. Το πρώτο που απαιτείται είναι η αναγνώριση και αξιολόγηση των ενεργειών μας και η εξέταση των εναλλακτικών επιλογών. Στη συνέχεια πρέπει να αντισταθούμε στη συνήθεια και την άνεση που προκύπτει από αυτή. Και, φυσικά, να αναλάβουμε τη δέσμευση να εκτελέσουμε αποτελεσματικά αυτό που είναι πιο παραγωγικό.
________________________________________
*Η Jennifer Porter είναι η Διευθύνουσα Σύμβουλος του Ομίλου Boda, μιας εταιρίας που αναπτύσσει ηγέτες και αποτελεσματικές ομάδες. Είναι πτυχιούχος του Bates College και του Stanford Graduate School of Business