ΕΚΤΥΠΩΣΗ
Εκτύπωση αυτής της σελίδας
Η υπέρμετρη αυτοπεποίθηση και ο «Δικηγόρος του Διαβόλου»

Η υπέρμετρη αυτοπεποίθηση και ο «Δικηγόρος του Διαβόλου»

08:11 - 15 Νοε 2022
Πώς λαμβάνετε αποφάσεις; Γρήγορα ή αργά, διαισθητικά ή λογικά; Σε κάθε περίπτωση πριν από μια απόφαση ένα στέλεχος πρέπει να αφήνει στην άκρη όλες τις γνωστικές προκαταλήψεις και να είναι βέβαιο ότι γνωρίζει όλους τους άγνωστους παράγοντες ώστε να καταλήξει σε ορθή κρίση. Στο bestseller βιβλίο του "Thinking, Fast and Slow " ο διάσημος ψυχολόγος και βραβευμένος με Νόμπελ στα οικονομικά Daniel Kahneman, αποκάλεσε την υπέρμετρη αυτοπεποίθηση "τη σημαντικότερη από τις γνωστικές προκαταλήψεις" επειδή είναι ευρέως διαδεδομένη και έχει πολλές αρνητικές συνέπειες. Για παράδειγμα, η υπέρμετρη αυτοπεποίθηση εμπλέκεται σε ένα ευρύ φάσμα σφαλμάτων στη λήψη αποφάσεων, από λανθασμένες ιατρικές διαγνώσεις μέχρι υπερβολές στις χρηματιστηριακές συναλλαγές σε λανθασμένο καταμερισμό των εταιρικών επενδύσεων σε περιόδους οικονομικής ύφεσης. Η την υπέρμετρη αυτοπεποίθηση υποδεικνύεται επίσης ως παράγοντας που συμβάλλει σε πολλές επικίνδυνες καταστροφές, όπως η πυρηνική καταστροφή στο Τσερνομπίλ, η βύθιση του Τιτανικού και η πετρελαιοκηλίδα από το Deepwater Horizon.

Η κατανόηση των πηγών της υπέρμετρης αυτοπεποίθησης και η ανάπτυξη αποτελεσματικών τεχνικών για τη βελτίωση της ρύθμισής της - η γνώση της συνολικής ορθότητας - αποτέλεσε αντικείμενο πολλών ερευνών. Σε μελέτη των καθηγητών Daniel Walters (INSEAD), Philip Fernbach (University of Colorado Boulder), Craig Fox (UCLA) και Steven Sloman (Brown University), αναπτύχθηκε μια νέα τεχνική για τη μείωση της υπέρμετρης αυτοπεποίθησης, προτρέποντας τους ανθρώπους να εξετάζουν αναλυτικά τις πληροφορίες που λείπουν πριν καταλήξουν σε μια απόφαση. Η εργασία τους, “Known Unknowns: A Critical Determinant of Confidence and Calibration” (Γνωστοί Άγνωστοι: ένας κρίσιμος παράγοντας προσδιορισμού και προσαρμογής της αυτοπεποίθησης), δημοσιεύθηκε στο Management Science.

Χαλιναγωγώντας την υπέρμετρη αυτοπεποίθηση

Στην πρώτη από τις τρεις μελέτες τους , οι συμμετέχοντες απάντησαν με πολλαπλές επιλογές σε δέκα ερωτήσεις, δείχνοντας το επίπεδο αυτοπεποίθησής τους για κάθε μία. Τους ζητήθηκε επίσης να αναφέρουν τους λόγους που τους έκαναν περισσότερο ή λιγότερο βέβαιους για τις απαντήσεις τους. Οι λόγοι αυτοί αξιολογήθηκαν αργότερα ως προς το βαθμό στον οποίο αφορούσαν γνωστά ή άγνωστα στοιχεία. Για παράδειγμα, αν η ερώτηση ήταν:  "Ένα σάντουιτς με κεφτέδες ή το Quarter Pounder των McDonald's με τυρί έχει περισσότερες θερμίδες;" Το να μη γνωρίζουν τον αριθμό ή το μέγεθος των κεφτέδων στο σάντουιτς θα μπορούσε να είναι ένας λόγος για λιγότερη αυτοπεποίθηση, που οφείλεται στην εμπλοκή αγνώστων στοιχείων.

Η μέση βαθμολόγηση της αυτοπεποίθησης των συμμετεχόντων (67%) υπερέβη την ορθότητα (62%). Ωστόσο, οι συμμετέχοντες που έδωσαν μεγαλύτερη προσοχή σε άγνωστα στοιχεία κατά την αξιολόγηση της αυτοπεποίθησής τους προσάρμοσαν την εκτίμησή τους καλύτερα και με περισσότερη ακρίβεια.

Η δεύτερη μελέτη περιελάμβανε συμμετέχοντες που απάντησαν σε ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών. Ο ι μελετητές ζήτησαν από μια ομάδα συμμετεχόντων να προσδιορίσει δύο ελλείπουσες πληροφορίες που θα τους βοηθούσαν να προσδιορίσουν τη σωστή απάντηση σε κάθε ερώτηση.  Παράλληλα, ζήτησαν από μια άλλη ομάδα να γράψει δύο λόγους για τους οποίους κάποια από τις απαντήσεις που δεν επέλεξαν θα μπορούσε στην πραγματικότητα να είναι η σωστή. Με άλλα λόγια, η πρώτη ομάδα εξέτασε τα άγνωστα στοιχεία, ενώ η δεύτερη εξέτασε την εναλλακτική λύση, μια τεχνική γνωστή και ως παιχνίδι του "δικηγόρου του διαβόλου".

Αν και οι δύο ομάδες εξετάζοντας τα άγνωστα στοιχεία και παίζοντας  τον «δικηγόρο του διαβόλου» μείωσαν την υπέρμετρη αυτοπεποίθηση, η εξέταση των αγνώστων ήταν πιο αποτελεσματική. Αποτέλεσμα ήταν η μείωση της υπέρμετρης αυτοπεποίθησης κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (16% έναντι 24%), ενώ η εξέταση της εναλλακτικής λύσης οδήγησε σε μείωση μόνο κατά 6%..

Η τρίτη μελέτη τους βοήθησε να διερευνηθεί αν η εξέταση των άγνωστων στοιχείων μειώνει την υπέρμετρη εμπιστοσύνη ή βελτιώνει την προσαρμογή της. Σε πολλούς τομείς, οι άνθρωποι επιδεικνύουν έλλειψη αυτοπεποίθησης και είναι υπερβολικά επιφυλακτικοί. Μια πραγματική βελτίωση στην προσαρμογή θα σήμαινε ότι η εξέταση των αγνώστων στοιχείων μειώνει την αυτοπεποίθηση όταν είναι υπέρμετρη, όχι όταν οι άνθρωποι προσαρμόζουν σωστά στην περίσταση τον βαθμό αυτοπεποίθησής τους ή έχουν λιγότερη αυτοπεποίθηση από αυτή που δικαιολογείται . Σε αυτή τη μελέτη, οι συμμετέχοντες απάντησαν σε δύο ομάδες ερωτήσεων γενικής γνώσης. Οι ερωτήσεις χωρίστηκαν σε εννέα τομείς γνώσης (π.χ. πληθυσμιακή κατάσταση, υπολογισμός θερμίδων), για τους οποίους οι συμμετέχοντες διέφεραν στο επίπεδο της υπέρμετρης έναντι της χαμηλής αυτοπεποίθησης. Όπως και στη δεύτερη μελέτη, οι συμμετέχοντες εξέτασαν τα άγνωστα στοιχεία ή τις εναλλακτικές (τεχνική του δικηγόρου του διαβόλου). Και οι δύο παρεμβάσεις συγκρίθηκαν με μιας ομάδας που δεν είχε καμιά προτροπή να εξετάσει πρόσθετες πληροφορίες.

Όπως προέβλεψαν οι μελετητές, η εξέταση των αγνώστων στοιχείων περιορίζει μόνο την αυτοπεποίθηση όταν είναι άστοχη (σε τομείς με υπερβολική βεβαιότητα), ενώ το παιχνίδι του δικηγόρου του διαβόλου είχε ίδιο αντίκτυπο στους θεματικούς τομείς που ενθάρρυναν τις απαντήσεις υπέρμετρης ή ανεπαρκούς αυτοπεποίθησης.

Επιτυγχάνοντας τη σωστή ισορροπία

Μια σημαντική πτυχή της μελέτης για την υπέρμετρη αυτοπεποίθηση αποδίδει αυτό το φαινόμενο στην επιβεβαίωση της προκατάληψης, τη συστηματική τάση της επιδίωξης ή της υπερβολικής απόδειξης της προτιμούμενης υπόθεσης έναντι των εναλλακτικών της.

Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι η κλασσική τεχνική του δικηγόρου του διαβόλου μπορεί να είναι ένα αμβλύ όργανο μετριασμού: Όταν οι άνθρωποι αρχίζουν να σκέπτονται όλους τους λόγους για τους οποίους θα μπορούσαν να κάνουν λάθος, κάποιοι χάνουν άσκοπα την αυτοπεποίθησή τους. Αν οι εκτιμήσεις τους ήταν καλά προσαρμοσμένες εξ αρχής, η παρακίνηση των ανθρώπων να υποθέσουν ότι μπορεί να κάνουν λάθος μπορεί να τους οδηγήσει σε έλλειψη αυτοπεποίθησης. Για παράδειγμα, σκεφτείτε έναν Οικονομικό Διευθυντή να αξιολογεί μια πιθανή εξαγορά. Παρόλο που κανένας μέτοχος δεν επιθυμεί η απόφαση που λάβει ο Οικονομικός Διευθυντής της εταιρείας να βασίζεται σε υπέρμετρη αυτοπεποίθηση, η έλλειψη αυτοπεποίθησης μπορεί να είναι εξίσου δαπανηρή και να οδηγήσει σε χαμένες ευκαιρίες.

Κατά την άποψη των μελετητών, η υπέρμετρη αυτοπεποίθηση συχνά παρουσιάζεται όταν οι άνθρωποι παραμελούν να εξετάσουν τις πληροφορίες που λείπουν. Η πρότασή τους προς τους μάνατζερ είναι απλή. Όταν κρίνετε την πιθανότητα κάποιου  γεγονότος, πάρτε στυλό και χαρτί και αναρωτηθείτε: "Τι δεν γνωρίζω; " Ακόμη και αν δεν καταγράψετε έναν τέτοιο κατάλογο, το να αναλογιστείτε απλώς τα άγνωστα στοιχεία μπορεί να είναι χρήσιμο . Και πολύ λίγοι άνθρωποι το κάνουν. Συχνά φοβούνται να φανούν αδαείς και τιμωρούνται γι’ αυτό. Όμως, κάθε οργάνωση που επιτρέπει σε εκείνους που τη διοικούν να βρίσκονται εκτός ελέγχου επιδεικνύοντας υπέρμετρη αυτοπεποίθηση στη διαχείρισή της, αργά ή γρήγορα θα πληρώσει ένα πολύ βαρύ τίμημα.



 

Copyright © 1999-2024 Premium S.A. All rights reserved.