Το 2015 ήταν ένα έτος τραγικό που στιγματίστηκε από την κατάρρευση των τραπεζικών μετοχών, την εκτόξευση σε ιστορικά υψηλά των αποδόσεων των ομολόγων, ήτοι με όρους αγοράς σε γενικές γραμμές ήταν μια... καταστροφή. Ενα έτος φριχτό, "annus horribilis" που λένε και οι αναλυτές, μια χρονιά που τα είχε όλα, κάτι σαν «τέλεια καταιγίδα». Από capital controls,κλειστό χρηματιστήριο, απώλειες 90% και βάλε στις τράπεζες, υποβαθμίσεις, rebalancing, πτώση 25% για τον γενικό δείκτη, μέχρι απανωτές εκλογικές αναμετρήσεις, κυρίως δε τον «φόβο» για ολοκληρωτική οικονομική καταστροφή και έξοδο της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ.
Τι χειρότερο λοιπόν θα μπορούσε να συμβεί και γιατί το Χ.Α. να μην έχει μια τελευταία ευκαιρία, με ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες και με τον πήχη για βασικούς δείκτες και blue chips να είναι έτσι κι αλλιώς σε χαμηλά επίπεδα;
Λογικοφανές το ερώτημα, μόνο που τα πράγματα δεν είναι ποτέ έτσι απλά. Ή μήπως τελικά είναι; Μπροστά μας κρύβονται τόσο σημαντικές ευκαιρίες όσο και μεγάλες προκλήσεις που μπορεί να αποτελέσουν «καύσιμα» για άνοδο αλλά ενδεχομένως να αποτελέσουν, στο κακό σενάριο, μεγάλες παγίδες και ρίσκα που θα «κάψουν» τους υπεραισιόδοξους.
Οι συγκλίνουσες εκτιμήσεις των εγχώριων αναλυτών τονίζουν πως οι κύριοι παράγοντες που θα διαμορφώσουν κλίμα και διαθέσεις για το 2016 είναι η πολιτική και οικονομική σταθερότητα, η αξιολόγηση (μετά την ψήφιση μέτρων), η συζήτηση για το χρέος, η πορεία των απαιτούμενων ιδιωτικοποιήσεων και μεταρρυθμίσεων, η επαναφορά του waiver, η ένταξη της Ελλάδας στο "QE", η επιστροφή της εμπιστοσύνης στον τραπεζικό κλάδο, ενώ κομβικός παράγοντας θα είναι και η άρση των Capital Controls.
Σύμφωνα με αναλυτές, το πρώτο δίμηνο του νέου έτους είναι πολύ σημαντικό, μιας και μπροστά υπάρχουν προς διαχείριση καυτά θέματα, όπως το Ασφαλιστικό ή τα κόκκινα δάνεια, θέματα που δεν έχουν καν... ανοίξει ουσιαστικά εδώ και πολλά χρόνια. Και ίσως μετά τις πρώτες συνεδριάσεις, που θα λειτουργήσουν ως μπούσουλας, να δούμε αν βρει πεδίο δράσης το περίφημο... January effect ή και αυτό θα «καεί», όπως χάθηκε το window dressing του Δεκέμβρη (πλην κάποιων περιπτώσεων σε λίγες μόλις συνεδριάσεις).
Ο επόμενος μήνας, ή ίσως καλύτερα το επόμενο δίμηνο, θα είναι η πιο κρίσιμη περίοδος της νέας χρονιάς και θα καθορίσει το μέλλον του Χ.Α. Το Ασφαλιστικό, τα "κόκκινα" δάνεια, το Αγροτικό και η ολοκλήρωση της αξιολόγησης αναμένεται να να δοκιμάσουν την πολιτική σταθερότητα και να προκαλέσουν αναταράξεις στο Χ.Α., που θα διαμορφώσουν ελκυστικές τιμές στις μετοχές, δηλαδή, με απλά λόγια, κάποιοι χρηματιστές δεν αποκλείουν να δούμε χαμηλότερες τιμές. Αν ξεπερασθούν οι σκόπελοι τότε θα διαμορφωθεί νέο τοπίο στην οικονομία και στο Χρηματιστήριο ενώ ρόλο θα παίξουν και οι άλλες διεργασίες που αναφέραμε παραπάνω (ιδιωτικοποιήσεις, waiver, χρέος, QE, αναβαθμίσεις από ξένους επενδυτικούς οίκους κ.λπ.).
Αν το κουβάρι... ξετυλιχτεί δίχως να «μπλεχτεί» πάλι στην πορεία, τότε μπορούμε να μιλάμε με καλύτερους όρους για το ρίσκο της χώρας και τις προοπτικές της αγοράς. Και ίσως όσα έγιναν στην εκπνοή του 2015 να αποτελέσουν μαγιά για μια καλή εκκίνηση φέτος που θα κρατήσει κάμποσες συνεδριάσεις. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε ότι μεσοπρόθεσμα η αποτυχία στο Ασφαλιστικό και στην αξιολόγηση, ή η επαναφορά της πολιτικής αβεβαιότητας, θα επαναφέρει τα εφιαλτικά σενάρια που ζήσαμε το 2015, με δυσάρεστες εξελίξεις και στο Χρηματιστήριο.
Άλλωστε, δεν λείπουν τα δύσκολα ανοιχτά μέτωπα και οι αρρυθμίες, όπως η πολιτική αβεβαιότητα, οι κεφαλαιακοί έλεγχοι που είναι ακόμα σε ισχύ, τα ερωτηματικά αναλυτών για το αν το 2016 συνεχιστεί το κλίμα της πολιτικής και οικονομικής αστάθειας, για το αν θα γίνουν τελικά αποκρατικοποιήσεις, αν συνεχισει η κυβέρνηση την φορολογική επιδρομή και η μη φιλική συμπεριφορά προς επενδυτές και επιχειρήσεις, οι καθυστερήσεις στις μεταρρυθμίσεις κ.λπ. Την ίδια ώρα το προσφυγικό πρόβλημα και ο διεθνής παράγοντας (γεωπολιτική, δολάριο, πετρέλαιο, Κίνα κ.λπ.) μόνο... πόντους δεν προσδίδουν στην προσπάθεια της χώρας. Εξ ου και δεν προκαλεί εντύπωση που κάμποσοι παράγοντες του χώρου δηλώνουν επιφυλακτικοί και μιλούν για χρονιά ευκαιριών αλλά και υψηλότατου ρίσκου και σημαντικών προβληματισμών.
Όσον αφορά στην... παρακαταθήκη του 2015, οι παλαιοί μέτοχοι των τραπεζών υπέστησαν σχεδόν μηδενισμό της επένδυσής τους, αλλά στον υπόλοιπο FTSE 25 υπήρξαν μετοχές με καλύτερη εικόνα ή και σημαντικά κέρδη (π.χ. ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ, Coca Cola HBC, JUMBO κ.λπ.).
Οι αναδιαρθρώσεις δεικτών ολοκληρώθηκαν και ο τραπεζοκεντρικός χαρακτήρας του Χ.Α. επανήλθε. Το τέλος της χρηματιστηριακής χρονιάς βρήκε τον Γενικό Δείκτη με ετήσιες απώλειες 23,58% και τον κλαδικό δείκτη των τραπεζών με το εντυπωσιακό -93,87% (ΠΕΙΡΑΙΩΣ με απώλειες 99,69%, ακολουθούμενη από ΕΘΝΙΚΗ με -98,58%, EUROBANK με -92,83% και ALPHA BANK με -89,35%). Η συνολική κεφαλαιοποίηση του Χ.Α., σε ετήσια βάση, μειώθηκε κατά 5,1 δισ. ευρώ και τα πράγματα θα ήταν χειρότερα, αν η συνολική αποτίμηση δεν είχε ενισχυθεί από τις κεφαλαιακές "ενέσεις" των τραπεζών.
Σε γενικές γραμμές πάντως η επόμενη χρονιά μόνο περίπατος δεν θα είναι, ακόμα και αν όλα πάνε καλά σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, κι ενώ οι τράπεζες ενισχύθηκαν και πολλές επιχειρήσεις κράτησαν σε επίπεδο κερδοφορίας εν μέσω αντίξοων συνθηκών. Εάν πάντως έχουμε θετικές εξελίξεις, οι τράπεζες λογικά στο ταμπλό θα επιχειρήσουν να κλείσουν το discount τόσο με τη λογιστική τους αξία (στο 65-70%) όσο και με τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τις μετοχές και τους δείκτες (ξένοι οίκοι βλέπουν στις τράπεζες περιθώρια ανόδου 40% με 80%).
Βέβαια, το μενού δεν θα έχει μόνο τράπεζες αλλά και blue chips (εξαγωγικές, ενεργειακές, υποδομές, κρατικά κ.λπ.), με κάποια από τα στοιχήματα να ακούνε σε ονόματα όπως ΔΕΗ, ΟΠΑΠ, ΟΤΕ, ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ, ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, FOLLI-FOLLIE, JUMBO, Grivalia, LAMDA, AEGEAN, ΕΛΛΗΝΙΚ. ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, ΜΕΤΚΑ, ΕΛΛΑΚΤΩΡ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΤΙΤΑΝ αλλά και ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΟΛΠ, ΟΛΘ ή και μετοχές της μεσαίας τάξης για την οποία κάποιοι αναλυτές βλέπουν ότι μπορεί (μεμονωμένες περιπτώσεις) να κρύβει εκπλήξεις.
Τεχνικά και... βραχυπρόθεσμα, αν η αγορά ξεκινήσει με φούρια θα δοκιμάσει να ξεπεράσει σημαντικές αντιστάσεις όπως οι 640-645 μονάδες, μετά οι 700 μονάδες και η περιοχή στις 730 μονάδες πριν αρχίσουμε να μιλάμε για μεγάλους στόχους άνω των 900-950 μονάδων. Αυτά λένε οι αναλυτές που πάντως υπογραμμίζουν ότι εάν τα βρούμε σκούρα προσεχώς στα ανοιχτά μέτωπα, τότε θα... ξαναδούμε επίπεδα όπως τα περσινά χαμηλά των 550-560 μονάδων, ενώ καλού-κακού υπενθυμίζουν και τα νούμερα του 2012 όταν ο Γ.Δ. έγραφε τις 470 μονάδες. Αλλά για όλα αυτά είναι ακόμα νωρίς. Οπως και να έχει, η καλή μέρα θα φανεί από το πρωί, δηλαδή από τους πρώτους 1-2 μήνες του έτους...
Γιώργος Παπακωνσταντίνου