Οπως προκύπτει από Γνωμοδότηση που υπέβαλλε η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου στην Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων, το εργαλείο της «Πρωτοβουλίας Πολιτών» δεν μπόρεσε να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά – όχι διότι δεν ενδιαφέρθηκαν οι ευρωπαίοι πολίτες – αλλά λόγω των αδυναμιών στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, των γραφειοκρατικών εμποδίων στη διαδικασία συλλογής υπογραφών και της ανομοιογενούς χρήσης της «Πρωτοβουλίας» από τις εθνικές διοικήσεις.

Από το 2012, από τις 31 Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών που καταχωρίσθηκαν, μόνο 3 έχουν φθάσει στην τελική φάση ενώ, είναι δραματική η μείωση του αριθμού νέων πρωτοβουλιών, εξαιτίας των δυσανάλογων απαιτήσεων και του άνευ λόγου περίπλοκου συστήματος, επισημαίνεται χαρακτηριστικά στην εν λόγω Γνωμοδότηση της Επιτροπής Αναφορών.

Η Επιτροπή δεν διστάζει να κατηγορήσει την Κομισιόν ότι, αντιμετώπισε με αποθαρρυντικό τρόπο διάφορες επιτυχημένες «Πρωτοβουλίες Πολιτών», μέσω των οποίων εκφράζονταν η διάθεση αλλαγής των νομοθετικών δεδομένων εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Δεν υπήρξε σαφής ενημέρωση για την σημασία της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών στ¨αρχικά στάδια με αποτέλεσμα, να υπάρξει εσφαλμένη αντίληψη στους πολίτες για τον χαρακτήρα και την ενδεχόμενη αποτελεσματικότητα αυτών των πρωτοβουλιών ενώ, όπως υπογραμμίζεται στην Γνωμοδότηση, γενικευμένο κλίμα απογοήτευσης κυριάρχησε στους ενδιαφερόμενους ευρωπαίους πολίτες, όταν οι πρώτες «Πρωτοβουλίες Πολιτών» απορρίφθηκαν από την Κομισιόν.

Το γεγονός, όμως, ότι η ίδια η Κομισιόν φέρει την αποκλειστική αρμοδιότητα διεξαγωγής του αρχικού νόμιμου ελέγχου, δημιουργεί υπόνοιες για πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων, στα μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,τονίζεται ιδιαίτερα στη Γνωμοδότηση της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου.

Μετά την κατάρρευση και αυτού του μύθου της άμεσης ευρωπαϊκής δημοκρατίας, ζητούμενο παραμένει αν οι πολίτες της ΕΕ έχουν την εξουσία να προτείνουν τροποποιήσεις επί των Ευρωπαϊκών Συνθηκών ή αλλαγές στην ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Νίκος Ρούσσης