Όπως μετέδιδε την νύχτα της Πέμπτης η Deutsche Welle, επικαλούμενη το Spiegel-Online, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφώνησε με την Τουρκία σε ένα κοινό σχέδιο δράσης, προκειμένου να βάλει φραγμό στις προσφυγικές ροές.
Οι διαπραγματεύσεις που οδήγησαν τελικά στη συμφωνία διεξήχθησαν τη νύχτα της Τετάρτης προς Πέμπτη στην Άγκυρα με τη συμβολή του αντιπροέδρου της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς και τους επιτρόπου Διεύρυνσης Γιοχάνες Χαν. Το απόγευμα της Πέμπτης πραγματοποιήθηκε διαβούλευση των πρέσβεων των κρατών-μελών της ΕΕ στις Βρυξέλλες, οι οποίες οδήγησαν εν τέλει σε συμφωνία.
Σύμφωνα με το Spiegel-Online, το σχέδιο δράσης προβλέπει μεταξύ άλλων παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας για τους πρόσφυγες στην Τουρκία, τον Λίβανο, το Ιράκ και την Ιορδανία. Επιδιώκεται επίσης η μακροπρόθεσμη βελτίωση των όρων διαβίωσής τους, για παράδειγμα με τη δυνατότητα ένταξης στην αγορά εργασίας.
Η Τουρκία καλείται να καταγράφει τους πρόσφυγες και να τους εφοδιάζει με τα απαραίτητα ταξιδιωτικά έγγραφα.
Επιπλέον, σύμφωνα πάντα με το σχέδιο που επικαλείται το γερμανικό περιοδικό, η ΕΕ θα εμβάσει έως και 500 εκατομμύρια ευρώ στην Άγκυρα, ποσό που θα προέλθει κατά το ήμισυ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και από τα κράτη-μέλη. Η Τουρκία είχε ζητήσει αρχικά την καταβολή τριών δις ευρώ.
Ακόμη η ΕΕ θέλει να στηρίξει την Τουρκία στη μάχη της κατά των διακινητών τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα. Για τη βελτίωση των όρων φύλαξης των συνόρων προβλέπεται να δοθεί και χρηματική ενίσχυση στην Άγκυρα. Η Τουρκία καλείται να δέχεται ταχύτερα πίσω στο έδαφός της μετανάστες των οποίων οι αιτήσεις ασύλου απορρίπτονται και να στηρίζει την ΕΕ στη διαδικασία επαναπροώθησής τους σε άλλες χώρες.
Να σημειωθεί ότι εκτός από οικονομική στήριξη, η ΕΕ προτίθεται να παράσχει διευκολύνσεις στην Τουρκία στο ζήτημα της βίζας προκειμένου να ταξιδεύουν στην Ευρώπη. Ωστόσο, για να εφαρμοστεί αυτό το μέτρο θα πρέπει η Τουρκία να επιδείξει ουσιαστική διάθεση υποχώρησης στο ζήτημα της επανεισδοχής προσφύγων στο έδαφός της.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ δήλωσε αμέσως μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου «συγκρατημένα αισιόδοξος», συγχαίροντας την Επιτροπή για τη συμφωνία που πέτυχε στο εν λόγω Σχέδιο Δράσης με την Τουρκία.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, η Τουρκία συμφώνησε να ανασχέσει τη ροή των προσφύγων προς την Ευρώπη, ενώ η ΕΕ συμφώνησε να αυξήσει τη χρηματοδότηση προς την Τουρκία, το ύψος της οποίας θα τεθεί υπό διαπραγμάτευση αλλά και να επιταχυνθεί η διαδικασία για την απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες.
«Η επιτάχυνση της διαδικασίας δε σημαίνει ότι η απελευθέρωση των θεωρήσεων θα γίνει χωρίς να έχει πρώτα εκπληρώσει η Τουρκία τα κριτήρια που ορίζουν οι κανόνες», διευκρίνισε ο πρόεδρος Γιούνκερ κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου που παραχώρησε αμέσως μετά τη λήξη της συνεδρίασης.
Ο ίδιος πρόσθεσε πως η αξιολόγηση για την πορεία της Τουρκίας προς την εκπλήρωση των κριτηρίων θα πραγματοποιηθεί την Άνοιξη του 2016.
Από την πλευρά του ο Ντ. Τουσκ υπογράμμισε πως θα υπάρχει «ξεκάθαρη σύνδεση» μεταξύ των επιδόσεων της Τουρκίας στην ανάσχεση της ροής των προσφύγων και της απελευθέρωσης της βίζας.
Σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότερη φύλαξη των συνόρων, ο πρόεδρος Τουσκ σημείωσε πως θα ενισχυθεί περαιτέρω ο ρόλος της Frontex και θα είναι σε θέση να πραγματοποιεί απευθείας επιστροφές παράτυπων μεταναστών. Επιπλέον, ανέφερε ότι τα κράτη μέλη θα είναι έτοιμα να συνδράμουν με εκατοντάδες συνοριοφύλακες έτσι ώστε να ενισχυθούν τα hotspots σε Ελλάδα και Ιταλία.
Μάλιστα, ο Τουσκ ανέφερε πως οι 28 έκαναν μια πρώτη συζήτηση για την αναθεώρηση της συνθήκης του Δουβλίνου.
Σημαντικές διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών
Ωστόσο, όπως σημειώνει το δημοσίευμα του Spiegel-Online, εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές διαφορές απόψεων μεταξύ των χωρών-μελών στη στάση που θα πρέπει να τηρηθεί απέναντι στην Άγκυρα. Ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, για παράδειγμα, προειδοποίησε από τις Βρυξέλλες, όπου μετέβη για τη σημερινή Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, να μην γίνει βεβιασμένη χαλάρωση του πλαισίου που ισχύει για την Τουρκία στο ζήτημα της βίζας.
Επίσης, ανοικτό παραμένει ακόμη αν η Τουρκία θα αναγνωριστεί ως "ασφαλής χώρα". Αιτούντες άσυλο που προέρχονται από αυτήν την κατηγορία χωρών μπορούν να απορρίπτονται με ταχύτερες διαδικασίες. Ωστόσο, η διένεξη της Τουρκίας με τους Κούρδους και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις της Άγκυρας σε κουρδικές περιοχές αποτελούν εμπόδιο για την ένταξη της Τουρκίας στον κατάλογο με τις "ασφαλείς χώρες".
Πάντως, όπως επισημαίνει το γερμανικό περιοδικό, είναι αδιανόητο ο Τούρκος πρόεδρος να ενέκρινε το συγκεκριμένο σχέδιο δράσης χωρίς ευρωπαϊκές παραχωρήσεις σε άλλα ζητήματα. Τέλος, το σχέδιο δεν περιλαμβάνει δέσμευση των Ευρωπαίων για υποδοχή περισσότερων προσφύγων από την Τουρκία.