Έτσι η Τερέζα Μέι ξεκίνησε σειρά συναντήσεων με τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να λάβει μια σανίδα «σωτηρίας» ή απλώς μια χείρα «βοηθείας» για να περάσει το νομοσχέδιο από τις ηχηρές αντιδράσεις των επικριτών της. Ποιο είναι ακριβώς το ζήτημα της Βόρειας Ιρλανδίας που αποτέλεσε «αγκάθι» καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και για το οποίο τώρα η Μέι ζητά πρόσθετες «διαβεβαιώσεις»;
Η κατάσταση σήμερα
Η Ιρλανδία, η Βόρεια Ιρλανδία και η Βρετανία έχουν μια ιδιαίτερα σύνθετη σχέση. Η Βόρεια Ιρλανδία αποτελεί τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου, με πληθώρα όμως τοπικών εξουσιών και τοπικό κοινοβούλιο. Αυτά ορίστηκαν από τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής, που τερμάτισε δεκαετίες αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ αγγλικανών υποστηρικτών της ένωσης με τη Βρετανία, που κυριαρχούσαν πολιτικά στην περιοχή, και Ιρλανδών Ρεπουμπλικάνων, οι οποίοι επεδίωκαν να προστατέψουν τις κοινότητές τους και κυρίως να καταφέρουν την επιστροφή των 6 ιστορικά ιρλανδικών επαρχιών της Βόρειας Ιρλανδίας στην κυρίως επικράτεια του Ιρλανδικού κράτους.
Σε διεθνές επίπεδο, όλοι ανήκουν στο ίδιο κανονιστικό πλαίσιο (αυτό της Ε.Ε.), με τους ανθρώπους αλλά κυρίως τα εμπορεύματα να κινούνται ελεύθερα ανάμεσα στις δύο χώρες. Δεκάδες χιλιάδες βρετανικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στην Ιρλανδία, και πληθώρα πολυεθνικών επιχειρήσεων τη χρησιμοποιούν ως έδρα τους. Επιπλέον, το μεγαλύτερο μέρος των ιρλανδικών εξαγωγών προς την Ε.Ε. πραγματοποιείται μέσω της Μεγάλης Βρετανίας χάρη στο εξαιρετικά ανεπτυγμένο οδικό δίκτυο και τις λιμενικές υποδομές της.
Το σενάριο της μετά-Brexit εποχής
Το μεγάλο ερώτημα κατά τις διαπραγματεύσεις για το Brexit ήταν αν τα τελωνειακά φυλάκια μεταξύ Ιρλανδίας και των 6 «βρετανικών» βορειοϊρλανδικών επαρχιών θα παραμείνουν ως έχουν ή όχι. Πρόκειται για ένα ζήτημα με οικονομικές και πολιτικές προεκτάσεις τόσο για το Δουβλίνο, το Γουέστμινστερ και τις Βρυξέλλες.
Η κυβέρνηση της Τερέζα Μέι προτείνει ένα ειδικό καθεστώς «ηλεκτρονικού συνόρου», με ηλεκτρονική προ-δήλωση των εμπορευμάτων και ελέγχους μέσω καμερών. Πρόκειται για σενάριο δύσκολα εφαρμόσιμο, που βρίσκει ριζικά αντίθετη την ιρλανδική πλευρά.
Ποια λύση δίνει η συμφωνία
Η συμφωνία περιγράφει μια ρύθμιση «backstop» για την αποτροπή της επιστροφής των συνοριακών ελέγχων μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Ιρλανδίας, εάν οι πλευρές δεν καταλήξουν σε ένα σύμφωνο ελεύθερων συναλλαγών μετά από μια μεταβατική περίοδο 21 μηνών.
Η Βόρεια Ιρλανδία θα ακολουθήσει τους κανόνες της ΕΕ για την ενιαία αγορά σχετικά με την κυκλοφορία όλων των προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των γεωργικών. Με το Ηνωμένο Βασίλειο που εφαρμόζει τον τελωνειακό κώδικα της ΕΕ στη Βόρεια Ιρλανδία, οι επιχειρήσεις της τελευταίας θα εισάγουν αγαθά στην ενιαία αγορά χωρίς περιορισμούς.
Το σχέδιο προβλέπει επίσης ότι η οικονομία της Βόρειας Ιρλανδίας διατηρεί απεριόριστη πρόσβαση στο υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο. Κατόπιν αιτήματος του Λονδίνου, η Βόρεια Ιρλανδία θα εφαρμόσει όλους τους κανόνες της ενιαίας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Στο ενιαίο τελωνειακό έδαφος ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου, τα εμπορεύματα του Ηνωμένου Βασιλείου θα έχουν πρόσβαση χωρίς δασμούς και ποσοστώσεις στις υπόλοιπες 27 χώρες της ΕΕ. Στην προσπάθεια να διασφαλιστεί ότι ο ανταγωνισμός είναι δίκαιος για τα μεταποιημένα προϊόντα, υπάρχουν διατάξεις για τις κρατικές ενισχύσεις, τον ανταγωνισμό, τη φορολογία, τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα.