Στην εξαμηνιαία έκθεσή της για τις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές, η Παγκόσμια Τράπεζα κάνει λόγο για τέσσερα «κύματα» συσσώρευσης χρέους τα τελευταία 50 χρόνια. Το τελευταίο κύμα άρχισε το 2010 και, σύμφωνα με τον οργανισμό, χαρακτηρίζεται από «τη μεγαλύτερη, ταχύτερη και ευρύτερη αύξηση του παγκόσμιου δανεισμού» από τη δεκαετία του '70.

Η Παγκόσμια Τράπεζα τονίζει στην έκθεσή της ότι, παρόλο που τα πολύ χαμηλά επιτόκια -τα οποία οι αγορές αναμένουν ότι θα διατηρηθούν μεσοπρόθεσμα- «μετριάζουν κάποιους από τους κινδύνους που συνεπάγονται τα υψηλά επίπεδα χρέους», τα τρία προηγούμενα κύματα συσσώρευσης χρέους κατέληξαν σε χρηματοπιστωτικές κρίσεις σε πολλές αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες οικονομίες.

Τα χαμηλά επιτόκια δεν είναι πανάκεια

«Το ιστορικό των προηγούμενων "κυμάτων" συσσώρευσης χρέους δείχνει ότι συνήθως δεν έχουν αίσιο τέλος. Σε ένα εύθραυστο παγκόσμιο περιβάλλον, οι βελτιώσεις στις πολιτικές είναι ζωτικής σημασίας για την ελαχιστοποίηση του ρίσκου που συνεπάγεται το υφιστάμενο κύμα χρέους», επισημαίνει η Παγκόσμια Τράπεζα στην έκθεσή της.

Το παγκόσμιο χρέος ανήλθε το 2018 σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, στο 230% του ΑΕΠ, υπενθυμίζει η Παγκόσμια Τράπεζα. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε πρόσφατη έκθεσή του προειδοποιούσε για την «ωρολογιακή βόμβα» του παγκόσμιου χρέους, με το σύνολο του δημοσίου και ιδιωτικού χρέους παγκοσμίως να ανέρχεται στα 188 τρισ. δολάρια στα τέλη του 2018, αυξημένο κατά 3 τρισ. δολάρια σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2017, ενώ το Διεθνές Χρημαοικονομικό Ινστιτούτο(IIF) προβλέπει εκτόξευση του χρέους πάνω από το φράγμα των 250 τρισ. δολαρίων.

Το συνολικό χρέος αναδυομένων και αναπτυσσομένων οικονομιών ανήλθε σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, σχεδόν στο 170% του ΑΕΠ, έχοντας αυξηθεί 54% από το 2010.

Το λεγόμενο τέταρτο «κύμα» χρέους έχει πολλές ομοιότητες με τα τρία προηγούμενα: Μεταβαλλόμενες χρηματοπιστωτικές συνθήκες και πολλά τρωτά σημεία των αγορών. Τα τρία πρώτα κύματα καταγράφηκαν το 1970-1989, 1990-2001 και 2002-2009.

Η Παγκόσμια Τράπεζα υποβάθμισε την πρόβλεψή της για την παγκόσμια ανάπτυξη, στο 2,4% το 2019 και στο 2,5% το 2020, έναντι προηγούμενης εκτίμησης για ανάπτυξη 2,6% και 2,7%, ενώ προειδοποίησε ότι επιμένουν οι καθοδικοί κίνδυνοι. Η Παγκόσμια Τράπεζα υποβάθμισε κατά 0,4 την πρόβλεψή της για την οικονομία της Ευρωζώνης, κάνοντας λόγο για ανάπτυξη 1%.

«Με την ανάπτυξη σε αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες να παραμένει βραδεία, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να αδράξουν την ευκαιρία και να προωθήσουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα τονώσουν την ανάπτυξη, κινήσεις ζωτικής σημασίας για τη μείωση της φτώχειας», υπογραμμίζει στην έκθεση η Κέιλα Παζαρμπασιόγλου, αντιπρόεδρος Ισότιμης Ανάπτυξης.

Τι προτείνει η Παγκόσμια Τράπεζα στις κυβερνήσεις

Η Παγκόσμια Τράπεζα προτείνει ένα μενού τεσσάρων πολιτικών επιλογών για τις χώρες ώστε να μειωθεί η πιθανότητα εκδήλωσης μιας καταστρεπτικής κρίσης λόγω παγκόσμιου χρέους – ή αν αποδειχθεί αναπόφευχτη, να μετριαστεί ο αντίκτυπός της:

- Πρώτον, θα πρέπει να υπάρχει σωστή διαχείριση του χρέους και διαφάνεια – κάτι που θα συμβάλλει στη μείωση του κόστους δανεισμού και θα κρατήσει χαμηλά τους δημοσιονομικούς κινδύνους.

- Δεύτερον, χρειάζονται ισχυρά νομισματικά, συναλλαγματικά και δημοσιονομικά πλαίσια πολιτικής ωστε να προφυλάξουν τις αναπτυσσόμενες και τις αναδυόμενες οικονομίες σε ένα εύθραυστο οικονομικό περιβάλλον.

- Τρίτον, απατείται ισχυρή ρύθμιση και εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα για την αναγνώριση και αντιμετώπιση των αναδυόμενων κινδύνων.

- Τέταρτον, χρειάζεται αποτελεσματική διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και πολιτικές που προωθούν την καλή εταιρική διακυβέρνηση – ωστε τα δανεικά να αξιοποιούνται κατά το δυνατόν πιο παραγωγικά.