Πέρασαν δύο εβδομάδες από την τελευταία Σύνοδο Κορυφής στην οποία οι ηγέτες δεν κατάφεραν να βρουν κοινή γραμμή πλεύσης και έδωσαν εντολή στους υπουργούς Οικονομικών γεφυρώσουν τις διαφορές και να δημιουργήσουν ένα πακέτο μέτρων ικανό για να κρατήσει όρθιες τις οικονομίες των κρατών – μελών που δίνουν μάχη με την πανδημία του κορονοϊού.

Σε αυτές τις δύο εβδομάδες οι ηγέτες των κρατών της ΕΕ, οι υπουργοί Οικονομικών, αλλά και οι επικεφαλής των ευρωπαϊκών οργάνων αντάλλαξαν απόψεις και εκτιμούν πως αυτή τη φορά θα καταφέρουν να βρουν τη «χρυσή τομή».

Οι διαφωνίες για το ευρωομόλογο βέβαια παραμένουν και θεωρείται απίθανο να υπάρξει συμφωνία σε αυτό το θέμα, ωστόσο, εκτιμάται πως έχουν βρεθεί άλλες λύσεις που αφήνουν ικανοποιημένες όλες τις πλευρές.

Αυτή τουλάχιστον την εικόνα επιχειρούν να προβάλλουν οι επικεφαλής των οργάνων της  ΕΕ λίγες ώρες πριν από τη συνεδρίαση.  Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ,η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η Πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ και ο επικεφαλής του Eurogroup Μάριο Σεντένο, συνομίλησαν το βράδυ της Δευτέρας και εξέφρασαν την πίστη τους πως την Τρίτη η ΕΕ θα δείξει πως βαδίζει ενωμένη στη μάχη με τον κορονοϊό.

Καλούν δε όλα τα μέλη του Eurogroup «να εξετάσουν όλα τα δυνατά μέσα με επινοητικό και εποικοδομητικό τρόπο».

Προσθέτουν ακόμα πως «ένα ισχυρό πακέτο είναι σε εξέλιξη. Ο στόχος μας είναι σαφής: θα προστατεύσουμε τους Ευρωπαίους πολίτες και τις επιχειρήσεις από τον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας».

Εύκολα συμπεραίνει κανείς πως ο βασικός στόχος είναι να αποφευχθεί το «ναυάγιο» και να εκδοθεί μία κοινή δήλωση που θα περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα άμεσης δράσης και πιθανόν να αφήνει κι ένα ανοιχτό «παράθυρο» για έκδοσης ευρωομολόγων στο μέλλον, ώστε να μη φανεί πως οι δυνάμεις του Νότου ηττήθηκαν.

Οι προτάσεις που θα συζητηθούν

Στο Eurogroup υπάρχει η δυνατότητα έγκρισης ενός πακέτου μισού τρισ. ευρώ,, όπως έχει επανειλημμένα τονίσει ο Μάριο Σεντένο. Για τη δημιουργία αυτού του πακέτου, οι υπουργοί Οικονομικών έχουν να διαλέξουν κάποιες από τις ακόλουθες προτάσεις που βρίσκονται στο τραπέζι.

Το Ταμείο διάσωσης

Πρόκειται για μία λύση που ουσιαστικά έχει συμφωνηθεί από τις 24 Μαρτίου, αλλά υπάρχουν ορισμένες διαφωνίες στην υλοποίησή του. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα προβλέπει δάνεια στις χώρες που πλήττονται από τον κορονοϊό από τα ταμειακά διαθέσιμα του ESM. Η χρηματοδότηση θα μπορεί να αγγίζει το 2% του ΑΕΠ κάθε χώρας, αλλά και να το ξεπερνά σε κάποιες ειδικές περιπτώσεις.

Το «αγκάθι» σε αυτό το σχέδιο είναι ότι η Γερμανία και οι σύμμαχοί της επιμένουν πως πρέπει να τηρηθούν αυστηροί όροι για τη δανειοδότηση, με τους Νότιους να αντιδρούν,  λέγοντας πως κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με μίνι - μνημόνια σαν αυτά που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα.

Φαίνεται πως εδώ έχει βρεθεί μία λύση και θα μπει ως μόνος όρος δανειοδότησης, οι αποδείξεις ότι το ποσό που λαμβάνει η κάθε χώρα πάει πράγματι σε μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας και των προβλημάτων  που προκαλεί στην οικονομία.

Η Ιταλία και η Ισπανία επίσης ζητούν να λάβουν όλες οι χώρες ένα ποσό από τα ταμεία του ESM, γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα στιγματιστούν ως πιο αδύναμες αυτές που θα το πράξουν.

Η Τράπεζα Δημόσιων Επενδύσεων

Μεταξύ των λιγότερο αμφιλεγόμενων προτάσεων είναι ηδημιουργία του πανευρωπαϊκού Ταμείου Εγγύησης που θα διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Το ταμείο θα εξασφαλίζει ότι οι υγιείς επιχειρήσεις όλων των μεγεθών θα έχουν τη ρευστότητα που χρειάζονται για να ξεπεράσουν την κρίση, όπως προκύπτει από έγγραφα που δημοσίευσε το Bloomberg.

Το αμοιβαίο κεφάλαιο θα αυξηθεί αναλογικά κατά 25 δισεκατομμύρια ευρώ από τα κράτη μέλη της ΕΕ, έτσι οι μεγαλύτερες οικονομίες θα έχουν και μεγαλύτερα κονδύλια.

Σύμφωνα με ένα γαλλικό έγγραφο που είδαν διπλωμάτες στην ΕΕ, ένα τέτοιο ταμείο μπορεί να κινητοποιήσει περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια ευρώ.  

Το SURE              

Από τις προτάσεις ξεχωρίζει επίσης αυτή της Κομισιόν για την αντιμετώπιση της ανεργίας, με ευρωπαϊκά κονδύλια που αγγίζουν τα 100 δισ. ευρώ.

Οι ευρωπαϊκές χώρες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτά ώστε να αντιμετωπίσουν την αύξηση της ανεργίας λόγω του lockdown.

Σύμφωνα με το σχέδιο, γνωστό ως SURE, οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα μπορέσουν να ζητήσουν οικονομική βοήθεια αν οι δημόσιες δαπάνες έχουν αυξηθεί ξαφνικά λόγω της άμεσης θέσπισης εθνικών μέτρων, που σχετίζονται με τον κορονοϊό. Για παράδειγμα στην Ελλάδα έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή ένα μεγάλο πακέτο για Μάρτιο και Απρίλιο, που αλλάζει τα σχέδια του προϋπολογισμού.

Θεωρείται δεδομένο ότι το σχέδιο θα εγκριθεί, απλώς θα πρέπει να καθοριστούν ορισμένες τεχνικές λεπτομέρειες για την εφαρμογή του.

Ευρωομόλογο                                            

Ασφαλώς, όλο το τελευταίο διάστημα, η μεγάλη κόντρα εντός της ΕΕ αφορά στο σχέδιο κοινής εξόδου στις αγορές με ένα ενιαίο ευρωομόλογο, το οποίο εκτιμάται ότι υποστηρίζουν έντεκα χώρες της ευρωζώνης και η ΕΚΤ.

Χώρες, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ισπανία, έχουν μεγάλη ανάγκη αυτή την επιλογή, καθώς μόνες τους δεν θα δανειστούν τόσο φτηνά, ενώ και η Γαλλία υποστηρίζει αυτή τη δράση.

Ωστόσο, η Γερμανία και οι «σύμμαχοί» της, έχουν απορρίψει αυτή την ιδέα, γεγονός που προκάλεσε και το αδιέξοδο στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής, πριν από δύο εβδομάδες. Θεωρούν πως θα επωμιστούν ένα βάρος που δεν τους αναλογεί, ενώ ο επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ εκτιμά πως η συγκεκριμένη διαδικασία είναι χρονοβόρα και δεν θα βοηθήσει άμεσα τις χώρες, τώρα που το έχουν ανάγκη. Βέβαια, άλλοι κορυφαίοι αξιωματούχοι δεν συμφωνούν με την παραπάνω εκτίμηση και τη βλέπουν περισσότερο ως δικαιολογία.

Αναλυτές εκτιμούν πως είναι απίθανο να υπάρξει συμφωνία για τα ευρωομόλογα στο Eurogroup. Για να μην υπάρξει ναυάγιο, όμως, ενδεχομένως να μπει στην κοινή δήλωση μετά το τέλος της τηλεδιάσκεψης μία αναφορά στο να γίνει μία τέτοια έκδοση στο μέλλον…

Το γαλλικό σχέδιο

Η Γαλλία γνωρίζοντας ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξει συμφωνία για το ευρωομόλογο και προκειμένου να αποφευχθεί η σύγκρουση πρότεινε ένα άλλο εναλλακτικό σχέδιο. Τη δημιουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού ταμείου διάσωσης. Δεν είναι κοινό ομόλογο, αλλά σηματοδοτεί επίσης κοινή δράση των χωρών ενάντια στον κορονοϊό.

Το Ταμείο θα έχει διάρκεια πέντε ως δέκα έτη και θα επικεντρωθεί στην οικονομική ανάκαμψη «με δυνατότητα έκδοσης χρέους για τη μακροπρόθεσμη απάντηση στην κρίση», όπως δήλωσε πρόσφατα στους Financial Times ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρούνο Λεμέρ.

«Είναι απολύτως κρίσιμο να κρατήσουμε την πόρτα ανοιχτή για μακροπρόθεσμα, ευρείας εφαρμογής εργαλεία που θα μας επιτρέψουν να αντιμετωπίσουμε μια “μεταπολεμική” οικονομική κατάσταση» ανέφερε. Ο κ. Λεμέρ επισήμανε ότι η ιδέα του Ταμείου αποτελεί εξέλιξη της πρότασης του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν  για ευρωομόλογα.

Το Ταμείο δεν συνιστά μια αντιπρόταση στα πακέτα τόνωσης που έχουν συμφωνηθεί ή βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς αλλά θα λειτουργεί συμπληρωματικά και ανεξάρτητα από αυτά.

Μόνο και μόνο για λόγους γοήτρου η Γαλλία θέλει να περάσει αυτό το σχέδιο. Δύσκολα θα ανεχθεί δεύτερο όχι, μετά από αυτά στα ευρωομόλογα.

Το ολλανδικό σχέδιο

Η Ολλανδία βρέθηκε στο επίκεντρο της διαμάχης το τελευταίο διάστημα, καθώς η στάση θεωρήθηκε ιδιαίτερη σκληρή απέναντι στις χώρες του Νότου. Η πιο σκληρή σύμμαχος της Γερμανίας επιχειρεί να χρυσώσει το χάπι προτείνοντας ένα δικό της σχέδιο με δωρεές αντί για δάνεια, που όμως, δεν ξεπερνούν τα 20 δισ. ευρώ και είναι απίθανο να εγκριθεί, καθώς δεν αρκεί για να καλύψει τις ανάγκες της κρίσης.

Το σχέδιο προϋπολογισμού της ΕΕ

Τέλος, καθώς ο προϋπολογισμός της ΕΕ βρίσκεται υπό συζήτηση, θεωρείται βέβαιο πως θα αναπροσαρμοστεί για να ενισχυθεί η δράση των κρατών στη μάχη αντιμετώπισης των συνεπειών της πανδημίας.

Το επταετές σχέδιο θα γίνει εμπροσθοβαρές και θα έχει εξειδικευμένες προτάσεις για τα επόμενα δύο χρόνια, ώστε να βοηθηθούν τα κράτη μέλη και να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες.

Οι ελληνικές θέσεις

Τέλος, να σημειώσουμε πως η Ελλάδα προσέρχεται με πνεύμα συνεννόησης στη συνεδρίαση, επιμένοντας φυσικά στη θέση για έκδοση ευρωομολόγου. Ωστόσο, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος τόνισε πως αυτό που απασχολεί κυρίως είναι να στηριχθούν οι οικονομίες και όχι τόσο ο τρόπος.

Πάντως, ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, σε άρθρο του στη γερμανική Handelsblatt, λίγες ώρες πριν από το Eurogroup τόνισε πως η λύση του ευρωομολόγου είναι η ενδεδειγμένη και απέρριψε τις λύσεις του παρελθόντος, όπως αυτή της χρηματοδότησης από τον ESM με όρους μνημονίων.

Όλα τα παραπάνω συνθέτουν το παζλ, λίγες ώρες πριν από τη συνεδρίαση. Η λύση μοιάζει να είναι πιο κοντά στη ρήξη, αλλά κανείς δεν μπορεί να βάλει το χέρι του στη φωτιά, ιδιαίτερα την ώρα που χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία μετρούν χιλιάδες νεκρούς και προσέρχονται στη συνεδρίαση με τα νεύρα τεντωμένα.

Σπύρος Πολυχρονόπουλος