Το ταμείο ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ενωσης ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ θα χρηματοδοτηθεί από δάνειο που θα λάβει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξ ονόματος της Ενωσης, σε μία άνευ προηγουμένου εξέλιξη. Η αποπληρωμή πρέπει να γίνει μέχρι το 2058 το αργότερο.
Περίπου 390 δισ. ευρώ από τα χρήματα αυτά θα κατανεμηθούν υπό τη μορφή επιχορηγήσεων, με τα υπόλοιπα να έρχονται υπό τη μορφή δανείων για να διευκολυνθεί η ανάκαμψη στα κράτη-μέλη.
Το βασικό στοιχείο των επιχορηγήσεων αυτών –αξίας 312,5 δισ. ευρώ – ονομάστηκε Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility), και σε αυτό έχουν επικεντρωθεί περισσότερο τα κράτη μέλη.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προετοιμάσουν εθνικά σχέδια ανάκαμψης, δεσμευόμενα για μεταρρύθμιση των οικονομιών τους, προκειμένου να «ξεκλειδώσουν» το μερίδιο της χρηματοδότησης που τους αναλογεί, το οποίο θα διανεμηθεί από το 2021 έως το 2023.
Τα υπόλοιπα 77,5 δισ. ευρώ από τις επιχορηγήσεις θα χρησιμοποιηθούν για να ενισχυθούν τα κανονικά προγράμματα του προϋπολογισμού της ΕΕ.
Οι κανόνες χρηματοδότησης
Οι κανόνες που καθορίζουν το πώς θα κατανεμηθούν τα χρήματα μεταξύ των χωρών, καθώς και οι μηχανισμοί επίβλεψης που θα διασφαλίζουν πως τα κεφάλαια θα χρησιμοποιηθούν για να υλοποιηθούν μεταρρυθμίσεις, ήταν από τα πιο ακανθώδη θέματα στη Σύνοδο, όπως και το μέγεθος του ίδιου του ταμείου ανάκαμψης.
Κατόπιν επιμονής πολλών κυβερνήσεων, οι ηγέτες τροποποίησαν το προσχέδιο των Βρυξελλών ώστε να συνδέονται ξεκάθαρα οι κατανομές των χρημάτων ανάκαμψης στις χώρες με την οικονομική ζημιά που έχει προκαλέσει η πανδημία, αντί να ανακυκλώνονται τα προ-κρίσεως δεδομένα για την ανάπτυξη και την ανεργία.
Μετά από μια μακρά μάχη μεταξύ της Ολλανδίας και της Ιταλίας, θεσμοθέτησαν επίσης έναν μηχανισμό διακυβέρνησης που θα επιτρέπει σε ένα κράτος μέλος να εκφράζει αντιρρήσεις εάν αισθάνεται πως κάποιο κράτος μέλος δεν τηρεί τις μεταρρυθμιστικές υποσχέσεις του ως αντάλλαγμα για τα χρήματα που λαμβάνει από την Κομισιόν.
Οι ηγέτες έδωσαν επίσης μάχη για έναν νέο μηχανισμό που θα αναγκάζει τα κράτη-μέλη να συμμορφώνονται με τις βασικές δημοκρατικές αξίες της ΕΕ και τις αρχές του κράτους δικαίου προκειμένου να συνεχίσει να ρέει το χρήμα. Ο αντιφιλελεύθερος πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, αντιστάθηκε σε αυτές τις προτάσεις, με αποτέλεσμα οι ηγέτες εν μέρει να «πετάνε το μπαλάκι» στην Κομισιόν για να σχεδιάσει νέες δικλείδες ασφαλείας για τον προϋπολογισμό, ενώ συμφώνησαν πως μια ειδική πλειοψηφία κυβερνήσεων μπορεί να μπλοκάρει τις πληρωμές προς μια χώρα για λόγους που έχουν να κάνουν με το κράτος δικαίου.
Δαπάνες για το Κλίμα
Οι δαπάνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα; πρέπει να ευθυγραμμιστούν με την Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα.
Η Ενωση θέτει ως στόχο να αφιερώσει το 30% των δαπανών στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός για την περίοδο 2021-2027, καθώς και το ταμείο ανασυγκρότησης θα πρέπει να υπηρετούν τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας το 2050 και με τους στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου μέχρι το 2030.
Προϋπολογισμός
Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός 2021-2027 περιλαμβάνει ειδικό ταμείο 5 δισεκατομμυρίων ευρώ για βοήθεια προς τις χώρες και τους τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο από το Brexit. Περιλαμβάνει επίσης μέτρα ευελιξίας για την πολιτική της σύγκλισης (υποστήριξη στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές) και την Κοινή Αγροτική Πολιτική, ώστε τα κράτη μέλη να έχουν την δυνατότητα να συνεισφέρουν στην χρηματοδότηση αυτών των δύο ιστορικών πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η πολιτική σύγκλισης διαθέτει 330,2 δισεκατομμύρια ευρώ και η ΚΑΠ 336,4 δισεκατομμύρια (258,6 δισεκατομμύρια απευθείας συνεισφοράς και 77,8 δισεκατομμυρίων για την αγροτική ανάπτυξη). Κονδύλια που προορίζονται για την πολιτική σύγκλισης και την ΚΑΠ περιλαμβάνονται και στο πακέτο της οικονομικής ανασυγκρότησης.
Νέοι πόροι
Για την αποπληρωμή του δανείου των 390 δισεκατομμυρίων ευρώ του ταμείου ανασυγκρότησης, η ΕΕ θα αποκτήσει νέες πηγές εσόδων.
Σε πρώτο στάδιο θα θεσπισθεί φόρος για τα μη ανακυκλώσιμα πλαστικά από τις αρχές του 2021.
Η Κομισιόν έχει επιφορτισθεί με την παρουσίαση πρότασης για θέσπιση μηχανισμού προσαρμογής στα σύνορα (ανατιμολόγησης προϊόντων που έχουν παραχθεί μέσω πολύ ρυπογόνων διαδικασιών), καθώς και για την θέσπιση φόρου επί των ψηφιακών κολοσσών. Και τα δύο μέτρα θα πρέπει να εφαρμοσθούν το αργότερον μέχρι τις αρχές του 2023.
Τέλος, ζητείται από την Κομισιόν να εξετάσει νέα μεταρρύθμιση της αγοράς του άνθρακα, χωρίς χρονικό περιορισμό.
Αύξηση επιστροφών
Παρά την επιμονή πολλών χωρών, ανάμεσά τους και το Παρίσι, οι επιστροφές που χορηγούνται στις χώρες που κρίνουν ότι η συνεισφορά τους στην Ενωση είναι δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με ό,τι λαμβάνουν διατηρούνται και αυξάνονται.
Ανάμεσα στις χώρες που θα επωφεληθούν από την αύξηση των επιστροφών οι τέσσερις που συνέπηξαν μέτωπο αντίστασης κατά του σχεδίου ανασυγκρότησης, η Δανία, η Ολλανδία, η Αυστρία και η Σουηδία.
Οι επιστροφές για την συνολική τους συμβολή στον προϋπολογισμό 2021-2027 ανέρχεται σε 377 εκατομμύρια (σταθερές τιμές 2020) για την Δανία (αύξηση 91%) 1,92 δισεκατομμύριο για την Ολλανδία (+22%), 565 εκατομμύρια για την Αυστρία (+138%) και 1,07 δισεκατομμύριο για την Σουηδία (+34%).
Η επιστροφή της Γερμανίας , ύψους 3,67 δισεκατομμυρίων ευρώ παρέμεινε σταθερή.
