Με ανατροπή προγράμματος ξεκίνησε η Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της ΕΕ, με το ζήτημα των σχέσεων με την Τουρκία να παίρνει προτεραιότητα. Το πρώτο προσχέδιο συμπερασμάτων για τις σχέσεις ΕΕ-Άγκυρας δεν ικανοποίησε Ελλάδα και Κύπρο. Ακολούθησε τετραμερής συνάντηση Μέρκελ, Μακρόν, Μητσοτάκη και Αναστασιάδη. Μετά τις 22.00 οι ηγέτες επέστρεψαν στην Ολομέλεια της Συνόδου και οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν μέχρι περίπου τις 02.00 τα ξημερώματα της Παρασκευής, όταν και ανακοινώθηκε πως επετεύχθη συμφωνία.
Οι σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας, η κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο και οι ενστάσεις Ελλάδας και Κύπρου ήταν αρχικά προγραμματισμένο να συζητηθούν αργότερα απόψε, στη διάρκεια του δείπνου των ηγετών της ΕΕ. Ωστόσο, έγινε γνωστό πως υπήρξε αλλαγή προγράμματος και η Τουρκία άνοιξε την αυλαία της Συνόδου. Πληροφορίες αναφέρουν πως ένας επιπλέον λόγος για αυτή την εξέλιξη είναι τα όσα συμβαίνουν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν ουσιαστικά είπε ότι οι τζιχαντιστές χρησιμοποιούν την τουρκική επικράτεια για να συμμετάσχουν στις μάχες στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, με την ανοχή φυσικά του Ερντογάν. Τουρκία και Αζερμπαϊτζάν αρνούνται την κατηγορία, ωστόσο, ο Γάλλος Πρόεδρος είπε στη Σύνοδο πως το συγκεκριμένο ζήτημα περιπλέκει ακόμη περισσότερο το ζήτημα των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας.
Δύσκολο... σταυρόλεξο
Νεότερες πληροφορίες από τη Σύνοδο (λίγο πριν τις 20.00) αναφέρουν πως υπήρξε ένα πρώτο προσχέδιο για το κείμενο συμπερασμάτων αναφορικά με την Τουρκία, το οποίο όμως θεωρείται πολύ "light" για να το αποδεχθεί η Κύπρος. Ουσιαστικά, η ΕΕ προτρέπει την Τουρκία για συνομιλίες με την Ελλάδα στην ανατολική Μεσόγειο και να σταματήσει τις γεωτρήσεις για φυσικό αέριο στην κυπριακή ΑΟΖ.
Το κείμενο λέει ακόμα πως αν η Τουρκία τηρήσει τα παραπάνω, τότε "θα ξεκινήσει μια θετική ατζέντα στις σχέσεις της με την ΕΕ". Ωστόσο, τα παραπάνω δεν φαίνεται να γίνονται αποδεκτά από τη μεριά της Ελλάδας και της Κύπρου.
Πηγές από τη Σύνοδο αναφέρουν ακόμα πως το γεγονός ότι η Γαλλία ενέπλεξε το Ναγκόρνο Καραμπάχ στο τουρκικό ζήτημα έχει κάνει ακόμη πιο περίπλοκη την κατάσταση.
Ένα... τρίγωνο ανατολικής Μεσογείου, Ναγκόρνο Καραμπάχ και Λευκορωσίας δημιουργεί πονοκεφάλους στη Σύνοδο.
Λίγο μετά τις 20.00 η Σύνοδος έκανε διάλειμμα και οι εργασίες αναμένεται συνεχίστηκαν μετά τις 21.00 (ώρα Ελλάδας) στο δείπνο των ηγετών με θέματα την ανατολική Μεσόγειο και τη Λευκορωσία, που όπως είπαμε και παραπάνω συνδυάζονται από την κυπριακή πλευρά. Στο περιθώριο των εργασιών υπηρξε τετραμερής συνάντησης Μέρκελ, Μακρόν με Μητσοτάκη και Αναστασιάδη, ώστε να βρεθεί λύση και να συμφωνηθεί ένα κείμενο συμπερασμάτων που να ικανοποιεί τις ελληνοκυπριακές θέσεις.
Η Λευκωσία διαμηνύει πως δεν πρόκειται να συναινέσει στα συμπεράσματα αν δεν ξεκαθαριστεί η πρωτοβουλία του Μισέλ για περιφερειακή διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο και αν δεν ξεκαθαριστεί ότι εκεί θα συμμετέχει μόνον η Κυπριακή Δημοκρατία.
Επιπλέον η Κυπριακή Δημοκρατία θέλει να γνωρίζει και σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την πρόταση Μισέλ, καθώς και ποιοι θα συμμετέχουν και ποια θα είναι η ατζέντα, έτσι ώστε να μην βρεθεί σε κλοιό πιέσεων από τον Ερντογάν.
Μετά τις 22.00 οι ηγέτες επέστρεψαν στην Ολομέλεια της Συνόδου και οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, ενώ υπήρξε απόρριψη και δεύτερου draft.
«Περιμένουμε νέο ντραφτ, το οποίο ελπίζουμε και πιστεύουμε ότι θα είναι καλύτερο», ανέφεραν κυβερνητικές πηγές. Σύμφωνα με το Politico, το οποίο επικαλείται ως πηγή του του Έλληνα αξιωματούχο, το νέο κείμενο-προσχέδιο θα έχει «σαφή αναφορά στην Τουρκία», αλλά δεν θα περιλαμβάνει τη λέξη «κυρώσεις».
Τρίτο προσχέδιο
Πριν από τα μεσάνυχτα υπήρξε τελικά και τρίτο προσχέδιο, το οποίο σύμφωνα με τους Financial Times, «καλεί την Τουρκία να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου» και σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού».
Στη νέα διατύπωση αναφέρεται επίσης ότι «σε περίπτωση νέων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της». Δεν υπάρχει η λέξη κυρώσεις, αλλά τα αναφερόμενα άρθρα της Συνθήκης αφορούν κυρώσεις.
Σύμφωνα με το 3ο προσχέδιο, «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα επανέλθει αναλόγως και θα λάβει αποφάσεις, ανάλογα με την περίπτωση, το αργότερο κατά τη σύνοδο του Δεκεμβρίου».
Σπύρος Πολυχρονόπουλος
